پایگاه داده های فرهنگ کودکی

ترانه – نیایش گونه ای از ترانه های کودکانه

ترانه، گونه ی ویژه ای از ادبیات شفاهی کودکان است. ترانه ها را میتوان پیش درآمدی بر شعر امروز کودک به شمار آورد. ترانه های کودکان چند نوع اند: ترانه – بازی، ترانه – نوازش، ترانه – نیایش، ... ترانه – نیایش ها اما ریشه در اندیشه های اسطورهای ایرانیان دارند. در این ترانه ها پیوند طبیعت و انسان، دوستانه و بر اساس داد و ستد است. درون مایه ی اساطیری این ترانه ها، نشان دیرینگی آنهاست. این ترانه ها کودکانه اند، زیرا که تنها کودکان آنها را به صورت آیین نمایشی انجام میدهند. چولی (کولی) قزک بارون کن / بارون بیپایون کن / گندم به زیر خاکه / از توشنگی هلاکه / گلهای سرخ لاله / از توشنگی مناله / ...

لوح های مشق به جا مانده از مدرسه های سومری

باستان شناسان در کاوش های خود در میانرودان به ساختمان هایی برخورده اند که گواه وجود دبستان است. تفاوت این ساختمان ها با خانه های معمولی وجود لوح های بیشماری است که در این مکان ها بدست آمدهاند. آگاهی ها درباره روش آموزش در مدرسه های سومری اندک است. یکی از یافته های چشمگیری که تاکنون بدست آمده، جستاری است درباره کار روزانه یک دانش آموز. نوشته از آن استادی ناشناس در ۲ هزار سال پیش از میلاد است. عبارت های روشن این نوشته، حکایت از آن دارد که سرشت آدمی با گذشت چند هزار سال چندان دگرگون نشده است.

کتابهای طلایی سری اول

عبدالرحیم جعفری، پایه گذار انتشارات امیرکبیر و کتاب های طلایی، است. او ۱۲ آبان ۱۲۹۸ در تهران زاده شد. عبدالرحیم جعفری در سال ۱۳۲۸ انتشارات امیرکبیر را پایه گذاشت. و در سال ۱۳۴۰ انتشار مجموعه ی کتابهای طلائی را آغاز کرد. کتابهای طلایی مجموعه ای از نامدارترین داستانها و قصه های جهان با بیش از ۸۰ عنوان کتاب کمبرگ در قطع رقعی بود که جلد و صفحه آرایی یکسانی داشتند. نزدیک به نیمی از کتابهای این مجموعه را محمدرضا جعفری، فرزند عبدالرحیم جعفری ترجمه کرده است. انتخاب، ترجمه و پیگیری همه امور فنی و حروف چینی و غلط گیری مطبعی و غیره را برای کتاب های طلایی، محمدرضا جعفری انجام میداد.

فضل الله مهتدی (صبحی)

فضل الله مهتدی شناخته شده به صبحی، نوه حاج ملا علی اکبر از روحانیان کاشان بود. او در مدرسه تربیت، مدرسه سادات و مدرسه آمریکایی ها آموزگار بود. صبحی در سال ۱۳۱۲ به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و در هنرستان عالی موسیقی به کار آموزش زبان و ادبیات فارسی پرداخت. پس از آن در سال ۱۳۱۹ در رادیو تهران آغاز بکار کرد، اداره بخش موسیقی و گفتار کودکان رادیو، به هنرستان عالی موسیقی سپرده شد. دو روز پس از آغاز کار رادیو، در روز جمعه ششم اردیبهشت سال ۱۳۱۹، صبحی نخستین داستان خود برای کودکان را که افسانه خر ملاماندگار نام داشت، از رادیو برای کودکان نقل کرد.

به یاد «مرتضی احمدی» از گویندگان داستان علیمردان خان

علیمردان خان پسر بی ادب و بی هنر عباسقلیخان نویسنده متن، سراینده اشعار و کارگردان: علیرضا اکبریان داشت عباس قلی خان پسری پسر بی ادب و بی هنری اسم او بود علی مردان خان کُلفت خانه زِ دَستش به اَمان پشت کالسکه یِ مردم می جَست دل کالسکه نشین را می خَست هر سَحرگه دم در بر لب جو بود چون کرم به گِل رفته فرو بسکه بود آن پسره خیره و بد همه از او بَدشان می آمد هر چه می گفت لَله لَج می کرد دَهَنَش را به لَله کَج می کرد شاعر این شعر «ایرج میرزا» است. نویسنده، داستان خود را با این شعر آغاز می کند. ...

شهر قصه

آره، از مردم شهر حرف می زدیم. بچه های خوب که شما باشین توی شهر قصه هم مثل هر جای دیگه هرکسی یه کاری داشت خره خراطی می کرد خر: قلیونای خوب داریم گلدونای خوشگل مرغوب داریم آقایون بفرمائین خانوما بفرمائین گوینده: بعد نزدیک غروب دست از کار می کشید رو سرش کلاه مخملی می ذاشت کتشو یک وری می نداخت رو شونه ش سیبیلش رو تاب می داد، گشادگشاد راه می رفت، سرچارسوق می نشست غزل می خوند، چارسوقو قرق می کرد. شتره نمد مالی میکرد. شتر: نمدای خوب داریم جنس های مرغوب داریم کپنک، کلاه نمدی واسه بچه چوپونا که روکوه های بلند نی می زنن، آقایون بفرمائین کلاه نمدی آخ اونم چه نمدی!

احمد شاملو

شاعری پیشرو و انقلابی احمد شاملو ۲۱ آذر ۱۳۰۴ در تهران بدنیا آمد. شاملو در دوران نوجوانی علاقه بسیار به موسیقی پیدا کرد. اما فقر مادی و فرهنگی خانواده نتوانست به این علاقه پاسخی دهد. اما جای آن را شوق مطالعه پر کرد. اگر چه او تحصیلات دبیرستان را نیمه کاره رها کرد اما از همان سال ها (حدود سال ۱۳۲۵هش ) به نوشتن قصه های کوتاه، شعر و سر دبیری مجلات ادبی پرداخت. شاملو از همین زمان به عنوان شاعری پیشرو و انقلابی، شناخته شد. او در طول بیش از ۵۰ سال، توانست شیوه و بیان تازه ای را در شعر فارسی پایه گذاری کند.
احمد شاملو

م. آزاد، شاعری جست و جوگر

۱۸ آذر ۱۳۱۲ زاد روز محمود مشرف آزاد تهرانی از شاعران و نویسندگان ادبیات کودک ایران است. او یکی از نخستین نویسندگانی است که به بازآفرینی و بازنویسی ادبیات کهن ایران برای کودکان پرداخت. آشنایی او با شعر کلاسیک و شعر نو، و تجربه اندوزی در شعر بزرگسالان پیش از پرداختن به ادبیات کودکان سبب شد که بازآفرینی های ارزشمندی از شاهنامه ی فردوسی و مثنوی معنوی مولانا، کلیله ودمنه و منطق الطیر عطار نیشابوری و نیز از ادبیات فلکلوریک ایران برای کودکان هنگامی که مواد خواندنی برای کودکان ایرانی اندک بود، پدید آورد. از م. آزاد، بیش از ۴۰ کتاب کودک و بیش از ۱۴ کاست، شعر و قصه برای کودکان منتشر شده است.

محمد تقی بهار

میرزا محمد تقی بهار، شاعر، نویسنده، روزنامه نگار و سیاستمدار، در ۱۸ آذر سال ۱۲۶۵ در مشهد به دنیا آمد. از هفت سالگی به سرودن شعر پرداخت و از چهارده سالگی، همراه پدر، در گردهمایی های آزادی خواهان شرکت می کرد. بهار یک بار مقام وزارت فرهنگ را در دولت قوام به عهده گرفت . او در سرودن شعر به شیوه قدیم استاد بود و به سبک خراسانی شعر می سرود. برخی شعرهای او به کتاب های درسی مدرسه ها نیز راه یافت . او نویسنده ی همکار در کتاب فارسی و دستور زبان دبیرستانها نیز بوده است.
محمد تقی بهار

بازی کودکان، نخستین نشريه ی مستقل كودكان

اردیبهشت ۱۳۲۳ انتشار بازی کودکان با صاحب امتیازی ابراهیم بنی احمد، دانش آموخته و مدرس دانش سرای عالی تهران، و با همکاری عباس یمینی شریف، شاگرد بنی احمد و آموزگار مدرسه های تهران، آغاز شد. بنی احمد در نقاشی و یمینی شریف در سرودن شعر کودکانه دستی چیره داشتند و هر دو در مطبوعات کودکان دارای پیشینه فعالیت بودند. بازي كودكان در نخستين دوره با قطع بسيار كوچک شش در هفت سانتی متر و جلد چهار رنگ با نقاشی های كودكانه و مطالب و شعرهایی ساده برای كودكان خردسال پيش دبستان منتشر می شد.

کانال تلگرام موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان