کتابخانه پژوهشی، در سال ۱۳۷۹ همزمان با بنیان گذاری مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان با هدف پشتیبانی و تأمین نیازهای اطلاعاتی گروه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان ایران آغاز به کار کرد و ۲ سال بعد حرکت‌های اولیه را برای تشکیل کتابخانه، آرشیو و مرکز اطلاع‌رسانی ادبیات کودکان و نوجوانان ایران ساماندهی کرد. حاصل کار تا این زمان کتابخانه‌ای با بیش از ۲۲۰۰۰ منبع اطلاعاتی دسته‌بندی شده است.
از مهمترین حوزه‌های موضوعی کتابخانه و آرشیو می‌توان به ادبیات، ادبیات کودکان، آموزش و پرورش، تاریخ، هنر و جامعه‌شناسی اشاره کرد. منابع اطلاعاتی به شکل اصل، اسکن و یا کپی گردآوری شده‌اند. بخش قدیمی و موزه‌ای منابع اطلاعاتی همچون: عکس‌های اصل، کتاب‌ها چاپ سنگی و سربی، نشریه ها، اسباب بازی‌های قدیمی، ... تا بازگشایی موزه ملی فرهنگ و ادبیات کودکان و نوجوانان ایران در کتابخانه نگاهداری خواهند شد.
این کتابخانه و آرشیو دارای مجموعه متنوعی از منابع اطلاعاتی "برای کودکان" و "درباره ی کودکان"، شامل: کتاب، مقاله، نشریه، سند، پایان‌نامه، گزارش و جزوه، عکس، نوارکاست و صفحه‌‌ی گرامافون، فیلم استریپ و اشیا موزه ایی است.
پوشش تاریخی کتاب‌های کودکان و نوجوانان به عنوان منابع اولیه این کتابخانه از آغاز چاپ کتاب‌های کودکان و نوجوانان در دوران مشروطه تا سال ۱۳۵۷ است. منابع ثانویه، تمام کتاب‌های مرجع مورد نیاز پژوهشگران را، بدون توجه به تاریخ آن، در بر می‌گیرد. تمامی منابع کتابخانه از طریق نرم افزار جامع کتابخانه ایی پارس آذرخش قابل بازیابی هستند. دسترسی به بخشی از این مجموعه هم اکنون به وسیله‌ی درگاه ایرانک (ایران کودکی) به صورت پیوسته برای پژوهشگران و علاقمندان به حوزه ی فرهنگ و ادبیات کودکان و نوجوانان امکان پذیر است. درگاه ایرانک دارای دو بخش پایگاه داده ها و موزه مجازی است.
 |
 |
کتاب‌ها
کتاب‌های کودکان و نوجوانان و کتاب‌های پژوهشی کتابخانه بر پایه رده بندی دهدهی ديويی و قواعد انگلوامريکن فهرست نويسی و رده‌بندی شده است. در حال حاضر بیش از ۷۷۰۰ عنوان کتاب فارسی، کردی، ترکی، ارمنی، آسوری (چاپ سنگی، چاپ سربی، چاپی) در کتابخانه موجود است. منابع جدید از طریق خرید و اهدای منابع از طرف دوستداران این حوزه ی موضوعی تامین می‌شود.
قديمی‌ترين کتاب موجود در کتابخانه:
حسنين. کاتب محمد بن اسمعيل خوانساری. سفارش‌دهنده مشهدی احمد خوانساری. طهران: کارخانه مشهدی تقی، ۱۲۶۴ق.= ۱۲۴۸ش؛ و نسخه منحصر به فرد کتاب، تعليم و الاطفال. نوشته محمود بن يوسف مازندرانی (مفتاح‌الملک). کاتب محمود محمدرضای سلطان‌الکتاب لشکرنويس محلاتی. [بی‌جا]: کارخانه سيد مرتضی، ۱۳۲۲ق.=۱۲۸۳ش. است.
 |
 |
نشريه ها و مقالات
کتابخانه مجموعه ۳۹۲ عنوان نشريه، از نشريه های کودکان و نوجوانان و نشريه های بزرگسالان را که دارای صفحه يا ستون کودکان هستند را به شکل اصل، اسکن و کپی نگاهداری می‌کند. اطلاعات این نشریه ها و نسخه های موجود آن که در جعبه های ویژه نگهداری می شوند، به وسیله نرم افزار کتابخانه و "ایرانک بانک" قابل بازیابی است.
قديمی ترين نشريه کودکان (کپى) موجود در کتابخانه "مجله‌الادب" به سرپرستى محمد وفادار است که از سال ۱۳۳۶ق./۱۲۹۶ش. در مطبعه فاروس با فاصله دو ماه يکبار در تهران منتشر شده است. قديمی‌ترين نشريه کودکان (اصل) موجود در کتابخانه "نونهالان" با مدير مسئولی عبدالله فريار است که از سال ۱۳۲۲ توسط اداره انتشارات سفارت انگليس هر دو هفته يکبار منتشر در تهران شده است.
افزون بر نشريه ها، کتابخانه مجموعه‌ای از ۴۴۶۶ عنوان مقاله را که در پژوهش کتاب "تاريخ ادبيات کودکان ایران" از نشريه های قديم و جديد استخراج و مورد استفاده قرار گرفته است را نمايه‌سازی کرده است. کپی اين مقالات به وسيله نرم‌افزار کتابخانه و "ایرانک
بانک" قابل بازيابی و دسترسی است.
 |
 |
اسناد
۱۷۳۲عنوان سند تاريخی، شامل: دستنوشته‌های دست اندرکاران ادبيات کودکان و نوجوانان، نامه ها، دستورالعمل ها، گواهی نامه های تحصيلی، ... به شکل اصل، اسکن يا کپی در مجموعه ی کتابخانه سازماندهی و ساماندهی شده‌اند. اين مجموعه اسناد در جعبه های ویژه نگاهداری می‌شوند و اطلاعات آن‌ها به وسيله نرم‌افزار کتابخانه و "ایرانک بانک" قابل بازيابی است.
 |
 |
مواد ديداری - شنيداری
اين مجموعه شامل ۴۲۰۰ قطعه عکس اصل و اسکن شده، ۲۱۱ عنوان نوار صدا (مصاحبه با دست‌اندرکاران ادبيات کودکان و قصه‌های کودکان)، ٢٠ حلقه ميکروفيلم، ۵۲ عنوان صفحه گرامافون، ۴۲ فیلم، ۲۲ قطعه تمبر، ٢٠٨ عدد تابلوی نمايشگاهی و يک حلقه فيلم استريپ است. این مجموعه به وسیله نرم‌افزار کتابخانه قابل بازیابی است. در حال حاضر تنها اطلاعات مجموعه عکس ها به وسیله "ایرانک بانک" در دسترس همگان قرار دارد.
 |
