موزه فرهنگ کودکی

عروسک های مردم ساخت به آن دسته از عروسک هایی اطلاق می گردد که بدون در نظر گرفتن سود مالی و یا تولید انبوه، صرفا برای سرگرم کردن بچه ساخته می شود. ساخت این نوع عروسک ها به منظور کسب در آمد نبوده و بستگی بسیاری به منطقه جغرافیایی، مواد و مصالح طبیعی و مسائل فرهنگی دارد. به عنوان نمونه در مناطقی که از نظر کشاورزی ذرت کاشته می شود عروسک ها از جنس پوست بلال هستند و در مناطقی که درخت خرما زیاد است از الیاف خرما ساخته می شود. لباس و ظاهر عروسک نیز ارتباط مستقیمی با فرهنگ و پوشش بومی منطقه داشته و دقیقا الگو برداری می شود.

همزمان با عروسک های پاپیه ماشه عروسک های مومی ابداع شدند.در سال های ۱۸۴۰ عروسک های مومی منحصر به خانواده های ثروتمند بود. این نوع عروسک ها با ریختن مایع گرم موم بداخل قالب درست می شدند و سپس در مرحله بعدی لباس اعضا صورت و دست و پا به عروسک وصل می شد. البته باید خاطر نشان کرد که ساختن عروسک از موم یا پارافین بسیار گرم ، کاری بود خطرناک و پی آمد هایی نظیر احتمال سوختن شخص سازنده و یا تنفس بوی خاک اره که بداخل بدن عروسک ریخته می شد باعث مبتلا شدن به امراض ریوی و یا مسمومیت شدید از استشمام بوی سرب که برای پوشش عروسک بکار می رفت وجود داشت.

در لغتنامه دهخدا در زیر مدخل های "ماچوچه"، "جرعه ریز"، "جرغاتو" و "جرغتو" آمده است: ماچوچه . [ چ َ / چ ِ ] (اِ) ظرفی باشد لوله دار که با آن شربت و دارو درگلوی اطفال ریزند. (برهان ). ظرفی که بدان دوا در گلوی اطفال ریزند. (آنندراج ) (از جهانگیری ) (انجمن آرای ناصری ). داروریز بود که در گلوی کودکان دارو بدان افکنند. (اوبهی ). «داروریز» بود که در گلوی کودکان دارو ریزند. (لغت فرس اسدی چ اقبال ص ۵۰۵) : طفل را چون شکم بدرد آمد همچو افعی ز رنج او برپیخت گشت ساکن ز درد، چون دارو او به ماچوچه در دهانش ریخت .پرویز خاتون (از لغت فرس ایضاً(. جرعه ریز.

پوتک به معنای نوزاد متولد شده، عروسکی مثالی است که زنان نازا با ساختن و نگهداری از آن و سپس نذر کردن، شانس باردار شدن می یابند؛ همچنین مردم برای آن جان قائلاند و مانند کودکی زنده از او مواظبت میکنند. در بسیاری از روستاهای سیستان زنانی که صاحب فرزند نمی شوند برای آرامش خاطر خود عروسک پوتک میسازند و چندی او را نگه داشته و آرزوهای خود را با او مطرح می کند. سپس آن را به زیارتگاه برده و نذر آنجا نموده (یعنی به آنجا هدیه می کنند) تا به شفاعت امامزاده خداوند متعال به آنها فرزندی عطا نماید.

از منطقه شوش لوح های گلی مشق دوران باستان مربوط به سال های ۲۰۰۰ تا ۱۵۰۰ پیش از میلاد به دست آمده است. این لوح ها که به خط میخی نوشته شده، نمونه نوشته های نوآموزان در آن دوره است. نزدیک به ۲۰۰ تا ۳۰۰ نمونه از این لوح ها، در تالار کتیبه های موزه ملی ایران نگه داری می شود. در نگارش این لوح ها نخست استاد سرمشق داده است و سپس نوآموزان آن را در دو یا سه خط بازنویسی کرده اند. سن نویسندگان یا طول زمان آموزش آنان روشن نیست. لوح های گلی یافت شده به چهار گونه اند: • گونه نخست، لوح هایی است که استاد یک خط سرمشق به نوآموز می داده است تا او بازنویسی کند.

موزه مردم شناسی اوز در فروردین ۱۳۹۱ افتتاح شد. این موزه شامل افزاره ای اهدا شده توسط مردم و علاقه مندان در قالب اشیای سفالی، ابزارآلات سنتی كشاورزی و آثاری از هنر خوس بافی، پوشاک، ... است. حمام تاریخی سوداگر از جمله بناهای مهم تاریخی شهرستان اوز است كه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این فضا توسط خانواده حاج رئیس محمد سعید سوداگر به موزه مردم شناسی اهدا شده است. در زیر تصویر اشیای مرتبط با زندگی کودکان که در این موزه به نمایش درآمده است را میبینید.

یکی از اجزا برخی گهواره ها و ننو ها وربند است. وربند پارچه ای است که مادران آن را با بند های بلند و ۳- ۴ بندلیک می دوختند و به کمک آن کودک را به گهواره یا ننو بسته می شد. هر گهواره دارای ۲ وربند است که برای بستن بدن کودک در گهواره استفاده می شود. وربندها از حرکت دست و پای کودک و خارج شدن او از گهواره جلوگیری می کند. از میان بندلیک های ۲ وربند، قطعه چوب عبور می کند که دو سر چوب در یک طرف گهواره قرار می گیرد و بندهای های طرف دیگر وربندها از زیر گهواره به طرف بندلیک ها رفته به چوبی که بندلیک ها از آن عبور داده شده اند محکم می شودند. در لغت نامه دهخدا آمده است: ...

مهره ها مجموعه ای گلین به رنگ آبی هستند که برای زیبایی و دفع چشم زخم بکار می رود. مهره های آبی را در گذشته همان گونه که در لغتنامه دهخدا در زیر مدخل "مهره" نیز اشاره شده است، برای دفع چشم زخم و بیماری ها به لباس، قنداق نوزاد، گهواره، ننو و موی کودکان به ویژه نوزادان می آویختند و شکل های گوناگون داشته از معمول ترین این مهرها: مهره ۲ چشم، ۵ سوراخ و ۷ سوراخ است. مهره . [م ُ رَ / رِ ] (اِ) هرچیز گرد. مطلق گلوله و گرد. هرچیز مدور. هرچیز کروی شکل مهره که بر بازو بندند دفع چشم زخم را : همی جانش ازرفتن من بخست یکی مهره بر بازوی من ببست .فردوسی .

فرهنگ کودکی در موزه های ایران موزه های روستایی، زیرمجموعه ی موزه های فضای باز است که جلوه تمدن و فرهنگ روستایی را در محیط طبیعی باز می نمایانند. موزه های روستایی با انتقال آثار و بناها با مقیاس واقعی و قرارگیری در بستری مشابه وضعیت اولیه، شکل میگیرند. موزه ی میراث روستایی گیلان در زمینی به مساحت حدود ٢٦٣ هکتار، در پارک جنگلی سراوان، در دست اجراست. فکر تأسیس این موزه برای نخستین بار پس از زمین لرزۀ خرداد ١٣٦٩ گیلان- زنجان، که روند تخریب بناهای سنتی را شدت بخشید، توسط دکتر محمود طالقانی شکل گرفت.

موزه لوور از سال ۱۷۹۳ میلادی تا امروز به عنوان «موزه عمومی» فعال بودهاست. تمرکز موزه لوور روی هنر، تاریخ بشر و فرهنگ است. در زیر میتوانید تصویر برخی از اشیای مرتبط با کودکی که از ایران کشف شده و در این موزه نگه داری میشود را ببینید.