تازههای کتابک
یادداشتی از ثریا قزلایاغ درباره کتاب «آرش کماندار»
آرش، ماندگار بر بلندای البرز
دماوند تو ای بام بلند سرزمین من،
همیشه نشان ایستادگی ایران و ایرانی بودهای (ص ۱)
در فرهنگهای دیرسال، افسانهها و اسطورهها امکان شناخت اندیشهها، باورها و آرمانهای پیشینیان را برای نسلهای جوان فراهم میآورند.
این افسانهها و اسطورهها گویای آن چیزهاییاند که تاریخ قادر به بیانشان نیست. در ادبیات کودکان و نوجوانان جهان این آثار از جایگاه ویژهای برخوردارند و معمولا ارتباط با آنها در سنین نخستین کودکی و با افسانههای شفاهی آغاز میشود و در سالهای نوجوانی در آن هنگام که جوان از خود میپرسد: کیستم؟ کجائیام و رهسپار کجا؟ اسطورهها با تمام قدرت خیالانگیزی در ارزشهای فرهنگشناختی در خدمت او قرار میگیرند تا برای او در سفر دشوار زندگی رهتوشه فرهنگی مناسبی فراهم آورند.
بر این باورم که هر نسلی یا دستکم هر چند نسلی که دارای ویژگیهای مشترک هستند و زبان همدیگر را میفهمند، نیازمند روایتهای ماندهای از این افسانهها و اسطورهها هستند. این بهمنزله پسزدن آنچه میراث ادبی است، نیست، بلکه هر نسلی ادبیات خود را میخواهد تا خود را در آن بازشناسد و آن را شناسنامه خود بداند. متأسفانه پیش میآید که این آثار مورد سوءاستفاده واقع میشوند تا نوعی ملیگرایی افراطی را دامن بزنند یا از طرف مقابل مورد بیمهری و حذف کامل واقع میشوند و اینگونه بهرهبرداریهای نابخردانه از این آثار علاوه بر گیجکردن خوانندگان کمتجربه این عرصه را به میدان نبردی بین افراطگرایان دو طرف تبدیل میکند. آنچه اسطورهها و افسانههای ایرانی را از همتایان یونانی، رومی، هندی، چینی، مصری و سایر اقوام جدا میکند باورهای یکتاپرستانه در آنهاست. در اسطورههای ایرانی، خدایان، نیمهخدایان، الههها و پهلوانان تحت فرمان اهورامزدا هستند و بهجای نبرد با یکدیگر همگی همسو، با اهریمن و عوامل تحت فرمان او در نبردند و این ویژگی موقعیت ممتازی به این پهلوانان میبخشد که آرش هم یکی از آنهاست. معمولا آنچه از عصر شفاهی به ما رسیده و ثبت شده بسیار موجز و بدون شرحوبسط کافی است. لذا در شکل نخستین باید آنها را آنگونه که هستند، پذیرفت.
آنچه ما از آرش میدانیم این است که او پهلوانی است نیرومند و باورمند اهورامزدا که لحظه تعیین سرنوشت سرزمین ایران پا پیش میگذارد و جان در تیر مینهد و از فراز البرز آن را رها میکند تا مرز ایران و توران را که اشغالگران این سرزمین هستند تعیین کند و سپس ناپدید میشود. و از او جز در حافظه تاریخی یک ملت نشانی نمیماند. همین ابهام، ایهام و ایجاز است که دست بازآفرینان را باز میگذارد تا بر، دانه بنمایه آن شاخوبرگها بیفزایند و از آن یک درخت تناور بسازند. طبعا نویسندگان در هر عصر و دورهای به مدد تخیل خود به برداشتهای خود جان میبخشند و آرش جدیدی میآفرینند که آرش اوست ولی آرشی که باورپذیر یک جمع شده است. در میان افسانههای ایرانی، آرش بسیار موردعلاقه نویسندگان ادبیات کودکان و نوجوانان واقع شده و بازنویسیها و بازآفرینیهای متعددی از آن در فهرست کتابهای مناسب کودکان و نوجوانان جای گرفته است. از باب مثال، آرش کمانگیر شاهکار جاودان سیاوش کسرائی است که تحلیلی است انتقادی از زمانه شاعر که در لفاف قصهای شیرین و ماندگار و آهنگین بیشتر بزرگسالان را مخاطب قرار داده ولی قالب شعری محکم و داستانسرایی بینظیر آن را محبوب کودکان و خصوصا نوجوانان هم کرده است و زمانی فرازی از آن به کتابهای درسی ابتدایی راه یافته است. یا «آرش» نوشته بهرام بیضایی با نثری فاخر و سنگین و نگاهی دگرگونه به آرش و این که او تنها، ستوربانی ساده در سپاه ایران بوده که از سر تحقیر سپاه دشمن بر این مأموریت گمارده شده و چنان حماسهای آفریده که سروران را انگشتبهدهان گذاشته است. اما «آرش کماندار»؛ آنچه این اثر را از سایر بازآفرینیها متمایز میکند ساختار امروزی آن است، تعلق آن به زمانی که گویی نوعی فراموشی تاریخی گریبان جامعه را گرفته است. شاید نوعی یادآوری به خود. از نظر ساختاری یک افسانه کهن را با تمام ویژگیهای قالبی و تا حدودی کلیشهایاش به داستانی با طرح ملودرام و شخصیتی تحولپذیر تبدیل کرده است. آرش یک قهرمان نیست، یک شخصیت است که شما میتوانید ناظر بر تکوین شخصیت او بهعنوان یک انسان باشید که از کودکی به نوجوانی و جوانی میرسد و برای کاملکردن این تحول از نقطهنظر جسمی، روانی، فکری، اخلاقی و انسانی، نویسنده هرآنچه افسانه و اسطوره از ایران باستان به یادگار مانده نظیر باورها، رویدادهای اسطورهای و تاریخی، مناسبتها، جشنها و... را پشتوانه این رشد قرار داده تا خواننده باور کند که چرا آرش به نماد ایرانزمین بدل شده است. خواننده با آرش، نوروز را جشن میگیرد، با مهرگان در کنار مردم قرار میگیرد، با تیرگان به شادی و پایکوبی میپردازد، با آبانگان برای پیروزی تیشتر بر اپوش نیایش میکند و هوشیارتر ترفندهای اهریمن را میشناسد و باور میکند که رمز پهلوانی در خدمت مردم است.
در این کتاب، آرش قهرمانی نیست که از فضای مبهم و گنگ اسطورهای ظهور کند و با عملی قهرمانانه مأموریت خود را به انجام برساند و ناپدید شود. نویسنده بر آن است که خواننده را قانع کند که آرش برآیند منطقی رویدادها و ماجراهای خوب و بدی است که بر او گذشته و آبشخور آن اندیشهها و باورهای مردمانی است که به گفتار، کردار و اندیشه نیک باور دارند. درواقع آرش مثل هر شخصیت دیگر در داستان امروزی دستپرورده شرایط خود است. و اگر همراهی نیروهای برتری هم وجود دارد آنگاه است که او اراده آرش را میبیند و به کمکش میشتابد. و این نوعی خرق عادت است. چون قهرمان در این افسانهها یا خوب است یا بد و تا انتها همین است. گویی رویدادها از کنار او میگذرند. این ساختار خواننده را به باورکردن آرش به جای پذیرش او رهنمون میشود. طرح ملودرام داستان، آرش، کودک شاد و سرزنده را که در دامان پدرومادری مهربان و در کنار خواهرها و برادرهایش کودکی خوبی را تجربه کرده است، اندک اندک برای پذیرش ماموریتی آماده میکند که خود چندان از آن باخبر نیست. نویسنده با توصیفهای زنده و گویا از شرایطی که خلقوخوی انسانی را در این کودک پرورش میدهد، سخن میگوید؛ طبیعتی زیبا و بخشنده، محیطی آکنده از مهر و دوستداشتن و دوستداشتهشدن و امنیت و آموزههای انسانی. دیدهشدن زن در همه عرصهها و لحظات زندگی آرش چشمگیر است. نه بهعنوان برده، سایه، یا دایه. مهربانو بهعنوان مادر، مهردخت بهعنوان خواهر و هوردخت بهعنوان عشق، همسر و همراه او تا پایان راه حضوری شکوهمند و مؤثر در تمام طول قصه دارند. رویدادها هم نظمی منطقی دارند، آرش در کودکی ابتدا دشمن را در قالب گرگهایی میبیند که به گلهها حمله میکنند و باید با آنها به نبرد برخیزد. سپس رویارویی با مرزبانانی که دغدغهشان حراست از سرزمینی است که همه بتوانند در آن با آرامش و آسایش و امنیت زندگی کنند، کمکم چشمانداز او را از یک حوزه کوچک بومی تا مرزهای سرزمینش باز میکند. داستان سرشار از قصه در قصه است که به طور طبیعی و جذاب در درون داستان تنیده شده است؛ داستانهای مبارزه روشنی و تاریکی، دیو خشکی و فرشته باران، اهورامزدا و اهریمن، مبارزه فریدون و ضحاک... . قصهها بیهدف نیامدهاند بلکه فرصتی هستند برای آرش که از طریق همذاتپنداری با این پهلوانان و عناصر آمادگی لازم را برای قدمگذاشتن در راه مبارزه با پلیدیها بهدست آورد. اینچنین است که آرش از کودکی به نوجوانی قدم میگذارد و با این پرسش دفتر نخست بسته میشود. سروش سبزپوش و آوای غمگین خروسها به مردم آگاهی میدهند، شاید بهزودی آرامش از سرزمین ما رخت بربندد. (جلد اول)
در کتاب دوم با بروز مشکل، خواننده وارد چالش بزرگ آرش در رویارویی با دشواریها میشود. رویدادهای فرعی کوچک و بزرگ، آموزشهای پهلوانی، عشق به هوردخت، همراهشدن او در تردیدها و تصمیمهای سرنوشتسازِ آرش را در آستانه بحران یعنی حمله تورانیان به ایران به سرکردگی افراسیاب میرساند. آرش کمکم به حس وظیفهمندی خود برای حفظ مرزهای ایرانزمین و پایاندادن به رنج و ستمی که بر مردمان تحمیل میشود، هدایت میشود. آرش و هوردخت اندیشناک از سرنوشت مردم و سرزمین، همچنان در پاشیدن بذر امید در میان مردمان میکوشند تا آنها را پایدار نگه دارند. تا لحظه موعود فرا میرسد و اعلام میشود که تنها راه برای پایانیافتن این جنگ و تجاوز تیری است که باید از چله کمان رها شود و سرزمین ایران و توران را تعیین کند و آرش بیدرنگ پای در راه میگذارد. کمان به زمین میافتد و در جای آرش و اسب اش خاکستری مانده است که با باد به هرسو پراکنده میشود. (ص ۹۳، جلد دوم)
تیر میرود و میرود،
وایو در باد میدمد،
تیر هوا را میشکافد، از فراز رودها، کوهها،
میرود و میرود، ...
هنگامی که خورشید میرود که در باختر فرود بیاید،
تیر به کنارههای جیحون میرسد، (ص ۹۴ جلد دوم)
و چنین میشود سرانجام قصه که:
آرش در میان مردم نیست، اما یادش و کارش
با مردم زندگی میکند.
آرش به ایران زندگی دوباره داده است
و ایران نام آرش را زنده نگه میدارد،
تا هنگامی که زندگی هست!
خواننده در نقطه اوج رها نمیشود و داستان با ناامیدی دشمن و عقبنشینی سپاه او به پشت مرزهای تعیینشده پایان میگیرد. ویژگی مهم دیگر، زبان و بیان در این اثر است که آنچنان با قصه درهمتنیده شده است که نمیتوان یکی را بدون دیگری بررسی کرد. نثر روان و ساده و عاری از پیچیدگیهای بازی با زبان است، ولی در عین سادگی، زیبا و باشکوه است. جملهها کوتاه و خواناست. پرهیز آگاهانه نویسنده از بهکارگیری واژههای غیرپارسی که معادل پارسی دارند، کوششی چشمگیر در زیباسازی نثر است.
زمستانِ سرد در فرهنگ ایران زمین، نشانه ای از خوابِ هستی است، روزهای کوتاه، شب های بلند.
مردم، چشم به راه چیرگی روزها بر شبهای تاریک هستند. (ص ۴۷، جلد نخست)
بامدادان است، نغمه پرندگان در باغ جاری است.
آیین پهلوانی تنها غوغای جنگ نیست. پهلوان کسی است که در باغ و دشت به آوای پرندگان گوش دهد. (ص ۷۲ جلد نخست)
درهمآمیختگی شیوه بیان با رویدادها و شخصیتها جنبه روایی اثر را آنچنان تقویت کرده است که اثر را کاملا مناسب بلندخوانی در جمع کرده که یادآور سنت قصهخوانی جمعی است. مسلما بلندخوانی و زیبا و روانخواندن آن علاوه بر سهیمکردن شنوندگان کمتجربه در یک لذت جمعی، آنها را تشویق میکند تا خود به تنهایی آن را بخوانند و این لذت را به تنهایی نیز تجربه کنند. گرچه جدانویسی پارهای از واژهها ممکن است برای دانشآموزانی که خواندن و نوشتن را از کتابهای درسی آموختهاند نامانوس و گیجکننده باشد، ولی هرگاه نویسنده برای آن توجیه زبانشناختی داشته باشد، میتواند سرانجام مورد پذیرش قرار بگیرد. به گمان من بررسی تصویرهای این دو کتاب نیازمند کاری جداگانه است و بیانصافی است اگر بخواهیم آن را از یک بررسی دقیق و موشکافانه محروم کنیم. ولی در حد اشاره و برای ادای دین به تصویرها باید عرض کنم که پیوستگی کامل تصویرها با متن چنان است که تصویرگر عملا یکبار دیگر به مدد طرح و خط و رنگ به روایت قصه پرداخته است.
دشواری تصویرکردن افسانهها و اسطورهها به دلیل شکستن مرزهای زمان و مکان امری انکارناپذیر است. تردیدی ندارم که تصویرگر الزاما برای طراحی فضاها، پوشاک یا آرایهها تا آنجا که ممکن بوده به پژوهش روی آورده است، آن هم در شرایطی که مدارک معتبر تصویری حتی توصیفی زیادی در اختیار ندارد. در مجموع در دو جلد با ۸۵ تصویر تمامصفحه که هریک با دقت و وسواس نسبت به فضاسازی متن تصویر شدهاند و موارد زیادی از تصویرهای کوچک و بزرگ در پسزمینه یا در حاشیه متنها روبهرو هستیم که کتابها را به آلبومهای نفیس و زیبایی بدل کرده است. البته در بعضی از تصویرها که تعداد آنها نسبت به کل بسیار اندک است یکدستی تصویری با بهکارگیری عناصری دچار خدشه شده است. از باب مثال در جلد اول ص ۴۰ تصویر بیشتر تداعیکننده نقاشیهای روسی است، خصوصا سگی با قلاده زنجیری و در صفحه ۵۱ کالسکه شبیه تخت روانهای اروپایی است تا احیانا متعلق به ایران باستان، و حسرت کوچک دیگر برای من اینکه تصویرهای روی هر دو جلد تکرار تصویرهای درون متن هستند که ایکاش چنین نبود. باید اذعان کنم که حفظ یکدستی در تصویرها آن هم در این حجم تحسینبرانگیز و ستودنی است.
بیایید کتاب بخوریم
«بیایید کتاب بخوریم» نام برنامه ی جالبی بود که خانه ی کتابدار کودک و نوجوان با همکاری اعضای گروه ترویج شورای کتاب کودک در هفته ی کتاب و کتابخوانی برگزار کرد. در این برنامه آثار برجسته ی ادبیات کودکان ایران و جهان به شکل خوراکی درآمدند.
جشنواره بین المللی کتاب های خوراکی رویدادی سالانه است که در اول آوریل برگزار می شود. این رویداد از سال ۲۰۰۰ جهانی شده است و تاکنون کشورهای استرالیا، برزیل، هند، ایتالیا، ژاپن، لوکزامبورگ، مکزیک، مراکش، هلند، روسیه، و هنگ کنگ جشنواره کتاب های خوراکی برگزار کرده اند. چون اول آوریل مصادف است با دوازده فروردین، خانه ی کتابدار تصمیم گرفت این برنامه را در هفته کتاب و کتابخوانی برگزار کند.
کیک ماهی سیاه کوچولو، چارلی و کارخانه شکلات سازی، هری پاتر، شاهزاده خانم و نخود، وقتی که تو بزرگ شدی، کوتی کوتی، قول بچه قورباغه، سفر به سرزمین وحشی ها، شازده کوچولو، جوجه اردک زشت، لوراکس از نمونه کتاب های خوراکی این نمایشگاه بودند.
در این نمایشگاه غذاهای سنتی ایران به آثار برجسته ادبیات کودک ایران و جهان تبدیل شده بودند: سمنو که یک خوراکی سنتی است و با آیین فرخنده نوروز پیوند دارد، بستری شده بود برای شکل گیری تصویر کتاب «درخت بخشنده». خلال پسته و بادام و دانه های انار زیبایی شرقی به این اثر داده بود.
نان سنگگ و پنیر یکی از قدیمی ترین خوراکی های ایرانیان به ویژه شهر تهران است که بستر کتاب «بهترین نام برای مهربان ترین حیوان» شده بود.
گاهی نیز شرکت کنندگان با بهره بردن از ویژگی های غذاهای ایرانی آثاری از ادیبات کودک را به نمایش گذاشته بودند: کتاب «نقطه» اثر پیتر اچ. رینولدز با کوفته تبریزی که از غذاهای بومی ایران است در نمایشگاه کتاب های خوراکی جلوه می کرد. ماست و خیار با گل محمدی از غذاهای کناری سفره ی ایرانی است که به کتاب «هفت رویای کلاغ» را به تصویر کشیده بود.
اشعار انگلیسیRAINING DAY و NORTH WIND از خاطرات خوش دوران تحصیل یکی از مروجان بود که که به شکل لازانیا در آمده بود و تنها شعر موجود در نمایشگاه بود.
همچنین کوکوی مرغی به شکل نشان خانه کتابدار، کوکوی سبزی به شکل «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان»، سالادی به شکل کتاب «گل های ختمی بر دیوار»، کوکوی تره فرنگی به شکل کتاب «مهمان های ناخوانده» از دیگر آثار این نمایشگاه بودند.
جمله زیبای «اینجا مکانی است که در آن فانوس هدیه می دهند» بر روی هندوانه که نماد شب یلدا در فرهنگ ایرانی است نیز از دیگر جذابیت های این نمایشگاه بود.
اما برندگان این جشنواره مدادهای خوراکی بودند امیره محمدهادی و فرشته قبادی ساخته بودند.
گزارش آبان ماه شورای کتاب کودک از نشریه های خردسالان
در این گزارش بخش های خوب سه نشریه ی قلک شماره ۱۶، نبات کوچولو شماره ۵۰ و سروش خردسالان شماره ۴۴ از دید گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک معرفی شده است.
قلک شماره ۱۶
داستان
عنوان: چی چی په طراح چی چی راسیون
نویسنده: سید نوید سید علی اکبر
تصویرگر: سارا طیب زاده
آقای کاناپه، طراح دکوراسیون، می خواهد به خانه خرگوش کوچولوها خوشه و گوشه بیاید تا خانه آن ها را طراحی کند. اما مامان برای خرید بیرون از خانه است. خوشه و گوشه آنقدر عاقل هستند که بدون حضور مادر در را به روی غریبه ها باز نکنند. وقتی مادر برمی گردد آقای کاناپه وارد خانه می شود و اتاق های خانه را طراحی می کند، بچه ها هم با حرفه آقای کاناپه آشنا می شوند.
نویسنده با زبانی ساده به معرفی شغل طراحی دکوراسیون می پردازد. زبان گفتگو بین بچه ها و طراح به جذابیت و فهم بهتر افزوده است.نویسنده در داستان اهمیت دادن به نظر کودک در چیدمان اتاقش را نیز مطرح می کند.
داستان تصویری بدون کلام
تصویرگر: محدثه علیزاده
بچه گربه شیر می خواهد. به شیرفروشی آقا گاوی می رود و از او شیر می خواهد.. اما می فهمد که در قبال گرفتن شیر می بایست چیزی پرداخت کند.
داستان تصویری به کودک قانون داد و ستد را می آموزد چه نقدی و چه غیر نقدی. تصاویر واضح، هر یک در قابی جداگانه جای گرفته اند که کودک می تواند روند داستان را متوجه شود و تصویر خوانی کند. مجله از کودک می خواهد صدای خود را ضبط کنند و برای مجله ارسال کنند که سبب برقراری رابطه دوسویه بین مخاطب و نشریه می شود.
خوب است بدانیم:
«کتاب های تصویری بدون کلام مهارت های مشاهده ای را در کودکان تقویت می کند و آن ها را به کاربرد واژه های توصیفی و خلق داستان هایی با توالی منطقی تشویق می کنند.» (متن برگرفته از کتاب شناخت ادبیات کودکان، نویسنده دونا نورتون، ص۱۸۶است.)
نکته: در تصویرخوانی مانند خواندن متن، تصاویر از راست به چپ قرار می گیرند. قاب سوم به اشتباه به جای قاب چهارم قرار گرفته است.
شعر
عنوان: کلوچه نذری
شاعر: مریم هاشم پور
تصویرگر: مریم خلج
کودکی نیمی از سهم کلوچه ای را که از هیئت عزاداری گرفته است، برای مادربزرگش می برد.
شعر آهنگین، روایی و مناسبتی است و از محبت نوه به مادر بزرگش سخن می گوید. شعر علیرغم تم عزاداری فضای غمگینی ندارد.
عنوان: پرستار صندلی
شعر: مریم زرافشان
تصویرگر: میثم موسوی
پایه صندلی اتاق شکسته است. پدر مانند پزشکی که بیماری را مداوا می کند، صندلی را تعمیر می کند و کودک همانند یکپرستار به کمک پدر می آید.
شعری آهنگین، ساده و روان که مخاطب را به جای کنار گذاشتن وسایل خراب شده به تعمیر و باز استفاده از آن وسیله تشویق می کند.
سرگرمی
عنوان: بازی کامواها
تصویرگر: سام سلماسی
بافتن لباس، یکی از سرگرمی های زمستانی است و دل مشغولی مادر بزرگ ها بافتن شال گردن برای نوه هایشان است. بازی کامواها از این موضوع بهره گرفته است.
نکته: در تصویر بهتر بود کاموای منتهی به شال گردن به همان رنگ وصل می شد.
عنوان: خرید پینگ پنگی
طراح : سارا تبریزی
تصویرگر : گلنار ثروتیان
سرگرمی بازی دو نفره است. خرگوش ها می خواهند پینگ پنگ بازی کنند. هر خرگوش باید یک توپ، یک راکت و یک کفش ورزشی بخرد. لوازم بازی شامل تاس، و یک سری کارت های گوناگون است. هیجان انگیزشوق برانگیز بودن از ویژگی های این سرگرمی است.
عنوان: عصرانه جوجه ای- هاپوی نونی
تصویرگر: ستاره معتضدی
مجله این بار همراه شعر با استفاده از میوه و نان تست، عصرانه جوجه ای و هاپوی نونی درست کرده است که مخاطب را تشویق به خوردن میان وعده ای سالم می کند. برای آشنایی بیشتر با مواد غذایی، نام آن از خردسال پرسیده می شود. کودک می تواند با آن مواد غذایی شکل جدیدی از خوراکی را خلق کند، بخوردو به دیگران هم بدهد. در پایان از کودک خواسته می شود که با خوراکی اش، عکس بگیرد و برای نشریه بفرستد. (ارتباط مخاطب با نشریه)
آشنایی با گیاهان
عنوان: یوسف قشنگه
نویسنده: شیدا میرزایی
عکاس : سارنگ هاشمی
تصویرگر: مهدیه صفایی نیا
این بخش به معرفی گیاه حُسن یوسف می پردازد. متن با زبانی ساده و طنزآمیز مخاطب را با خصوصیات این گیاه آشنا می سازد. تصویرها واضح، روشن و ترکیبی از عکس و تصویرگری است. در پایان از کودک خواسته شده است که با گلدان حُسن یوسف خود، عکسی بگیردو برای نشریه بفرستد.(ارتباط مخاطب با مجله.)
نبات کوچولو شماره ۵۰
داستان
عنوان: یک ذره آفتاب
نویسنده: محمدرضا شمس
تصویرگر: نیلوفر برومند
«آدم برفی گرما خورده» بود. ننه سرما با دلسوزی او را به خانه یخی اش می برد، زیر کرسی بلوریش می نشاند و به او آش یخ و یخ در بهشت می دهد. آدم برفی خوب می شود و قرار می گذارند که هر وقت گرما خورد پیش ننه سرما برود.
داستان با استفاده از واژه های ساده و بکارگیری خلاقانه شگرد آشنایی زدایی لذت همراهی با شخصیت اصلی داستان را به به کودک می چشاند.
داستان
عنوان: هاپوپو و فلوت و گلدان
هاپو و دوستش می خواهند برای رویش بهتر گیاهانشان در گلدان فلوت بزنند. هاپو آنقدر تند تند فلوت می زند که گلدانش می ترکد. آخر سرعت نواختن موسیقی باید متناسب با رشد گیاه باشد!!!
کودک با ماجرای داستان تصویری بدون کلام همراه و با تاثیر موسیقی بر رشد گیاه آشنا می شود.
شعر
عنوان: پر می زنم
شاعر: مریم هاشم پور
تصویرگر: شیوا ضیایی
شعر آهنگین و خیال انگیز «پر می زنم» از زبان کبوتری است که مهربانی ها و مراقبت های خداوند را سپاس و ستایش می کند. کودک با کبوتر همراه می شود و احساس می کند که خداوند مراقب همه موجوداتی است که آفریده است.
علمی
عنوان: نمی گذارم برق تمام شود!
نویسنده: شهرزاد کامکار
ریزغولی شخصیت همیشگی مطالب علمی، می خواهد بداند معنی صرفه جویی چیست و چگونه می توان صرفه جویی کرد.
نویسنده با زبانی ساده همراه با تصویر راه صرفه جویی در مصرف برق را به کودکان ارائه می دهد.
سرگرمی
عنوان: طبل بادکنکی
در کاردستی طبل بادکنکی کودک می تواند با ابزار بسیار ساده و در دسترس یک طبل کوچک بسازد و با آن بنوازد. کاردستی به مهارت دست ورزی و هماهنگی چشم و دست کودک می افزاید و به او اعتماد به نفس می بخشد.
عنوان: نخود نخود
زنگ کار تمام شده است و جانوران منتظرند تا با کمک بچه ها از سر کار به خانه برگردند. چند دوچرخه هم در مسیر هستند که کودک باید کنار هر کدام یک ستاره بکشد و آن ها را بشمرد.
این سرگرمی یک ماز است که با تصاویری ساده و زیبا طراحی شده و هدف آن بالا بردن تمرکز و دقت کودک است.
عنوان: تولد خرسی
تولد خرسی است و همه دوستانش می خواهند به خانه او بیایند اما نمی دانند خانه خرسی کدام است. برای اینکه گم نشوند به کمک بچه ها نیاز دارند.
کودک در این سرگرمی خلاقانه باید خانه ها را با برچسب هایی به سلیقه ی خودش کامل کند . آزادی در گزینش، عامل مهمی در افزایش خلاقیت است. فضای سرگرمی شاد و تصاویر آن مناسب سن خردسال است.
عنوان: تو میدانی؟
در این سرگرمی کودک با مفاهیم بالا و پایین آشنا می شود و اعداد یک تا ۴ را هم تمرین می کند.
در تصویر ۴ جانور روی شاخه های درختی نشسته اند. برخی از جانوران روی شاخه های بالاترند و برخی روی شاخه های پایین تر. کودک باید نشان بدهد که هرجانوری نسبت به دیگر جانوران چه موقعیتی دارد؛ نسبت به کدام جانور بالاترو یا پایین تر نشسته است. .کودکان باید تعداد پاهای جانوران را هم بشمرند.
عنوان: من میدانم!
آدم ها برای رفتن به داخل باغ وحش، صف کشیده اند. چند نفر در صف هستند؟ چه کسی جلوی آقای سیاه پوست ایستاده است؟ چه کسی پشت سر پسر کوچولو ایستاده است؟
کودک در این سرگرمی با پاسخ دادن به چنین پرسش هایی با مفهوم جلو و عقب آشنا می شود و ضمن لذت بردن از رنگ ها و شکل های جذاب کمی هم تمرین شمردن می کند.
عنوان: حدس بزن
یک نفر یواشکی چیزی را از روی میز برداشته است. حالا ما یک «کارآگاه بازی» هیجان انگیز داریم. نسخت باید بفهمیم چیزی از روی میز شلوغ پلوغ برداشته شده است و سپس بفهمیم کار چه کسی بوده است.
در این سرگرمی دو مرحله ای کودک هم با تفاوت دو شکل ها آشنا می شود، با توجه به شکل کفش هیولاها کسی را که رد پایش در اتاق مانده پیدا می کند. در مجموع به دقت او افزوده می شود.
در شماره ۴۴ سروش خردسالان مطلبی همخوان با معیارهای ارزیابی گروه بررسی نشریات کودک و نوجوان دیده نشد.
گونه خبر: خبرهای ترویج خواندنکلیدواژه: کودکان و نشریه هاشورای کتاب کودکتمدید مهلت ارسال آثار برای جایزه پرنده آبی
مهلت ارسال آثار به نخستین دوره جایزه پرنده آبی تا ۱۵ آذر تمدید شد. پيش از اين مهلت ارسال آثار به نخستین دوره جایزه پرنده آبی که در حوزه ادبیات کودک، نوجوان و جوان برگزار می شود، ۳۰ آبان ماه اعلام شده بود.
برندگان اول تا سوم در این دوره به ترتیب ۶ ، ۴ و ۲ میلیون تومان جایزه نقدی به همراه تندیس طلایی پرنده آبی اهدا خواهد شد و علاوه بر رمان های برگزیده، تعداد ۱۰ رمان نیز که رتبه بالاتری کسب به دست آوردند، لوح تقدیر دریافت خواهند کرد و در صورت تصویب، در فرآیند بررسی برای چاپ و نشر قرار خواهد گرفت. رمان های برگزیده در انتشارات علمی و فرهنگی چاپ خواهند شد و علاوه بر مبلغ جایزه، حق التألیف کتاب ها براساس درصد قیمت پشت جلد نیز به نویسنده پرداخت می شود و نویسنده حق واگذاری آن را به ناشر دیگری نخواهد داشت.
شرایط جایزه:
- موضوع جایزه آزاد است
- رمان باید برای گروه سنی کودک و یا نوجوان و جوان نوشته شود
- رمان در دو نسخه world و pdf به نشانی bbelmifarhangi@gmil.com (link sends e-mail) ارسال شود
- حجم رمان کودک حداقل ۱۰۰۰۰ کلمه و حجم رمان نوجوان حداقل ۲۰۰۰۰ کلمه باشد
- رمان کودک می تواند با تصاویر تک رنگ مکمل همراه باشد و نویسنده باید طرح اولیه تصاویر پیشنهادی یا توضیحات کافی برای تصویرهای مورد نظر را ضمیمه متن کند
- آثار فرستاده شده برگردانده نخواهد شد
برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس بگیرید
۸۸۶۶۵۷۳۵
مجموعه پستانداران ایران گنجینهای برای نوجوانان
نشست نقد و بررسی مجموعه «پستانداران ایران» با حضور نورا حقپرست، مدیر انتشارات کانون؛ مناف یحییپور، مدیر تولید کانون؛ علی خاکبازان، علی گلشن، مسعود ناصری و گروهی از دستاندرکاران این مجموعه شنبه، ۳۰ آبان ۱۳۹۴ در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برگزار شد.
علی خاکبازان در این نشست گفت: مجموعه پستانداران ایران در واقع شامل ٧ جلد است که تابه حال ٢ جلد از آن با عنوانهای «گربهسانان» و «سگسانان و کفتارها» منتشر شده است. ۵ جلد بعدی در دست تولید است که به زودی منتشر خواهد شد. این مجموعه شامل آثاری است که به مقوله محیط زیست و حیاتوحش ایران پرداخته است. اصولاً تولید این آثار سبب میشود که توجه مخاطبان به محیط زیست بیشتر جلب شود و بتوانند حیاتوحش را بهتر بشناسند و به راهکارهای بهتر و مناسبتری برای حفاظت از محیط زیست برسند.
مجموعه «پستانداران ایران» گنجینهای برای نوجوانان است
معاون تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز در این مراسم اظهار کرد: این کار جزء مجموعههای ارزشمندی است که در گذشته در کانون برنامهریزی شده و حاصل زحمات چند ساله دستاندرکاران این مجموعه است که اکنون به بار نشسته قبل از اینکه به معاونت تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بیایم با این کتاب آشنا بودم و شاهد واکنشهای مثبت سایر دست اندرکاران حوزه کودک و نوجوان در این حوزه بودم.
مناف یحییپور بیان کرد: به جرأت میتوان گفت که کار تالیفی به این شکل و در این سطح کیفیت تا آنجا که من میدانم تا به حال تولید نشده است. این مجموعه گنجینهای برای نوجوانان است و در کنار آنها مخاطبان دیگر هم میتوانند از آنها استفاده کنند. این مجموعه توانست در سال گذشته جایزه سپیدار را نیز بگیرد که نشاندهنده ویژگیهای این مجموعه است و من در معاونت تولید کانون برخود وظیفه میدانم که از تولید و تقویت این مجموعه حمایت کنم.
استقبال بینظیر ناشران خارجی از مجموعه «پستانداران ایران» در نمایشگاه کتاب توکیو
نورا حقپرست، مدیر انتشارات کانون نیز در این نشست گفت: به مناسبت بیست و سومین هفته کتاب برنامههای زیادی در این حوزه داشتیم که از جمله آنها نشست نقد و بررسی مجموعه «پستانداران ایران» بود. این مجموعه اثری بسیار ارزشمند است و مخاطبان را با حیاتوحش و پستانداران ایران آشنا میکند. همچنین اثری بینظیر است زیرا در تولیدات کانون و همچنین در مقایسه با کتابهایی که سایر ناشران چاپ کردهاند کاری جدید بوده و کمتر مجموعهای در این زمینه تولید شده است.
وی در ادامه درباره جنبههای مختلف این مجموعه توضیح داد: از چند نظر میتوان به این کتاب نگاه کرد. جنبه نخست آن محیط زیست و گونههای مختلفی است که در آن زندگی میکنند. این مجموعه امکان آشنایی بچهها را با گونههای مختلف جانوری و حیاتوحش آشنا میکند. پیش از این هم نمونههایی از حیاتوحش منتشر شده بود اما بیشتر به حیاتوحش خارج از کشور ایران پرداخته بودند. جنبه دیگر آن زحمات پدیدآورندگان این مجموعه است. آنها تا حد زیادی در کوه و صحرا و بیابان حضور داشتند و زحمات زیادی را متحمل شدند تا بتوانند مطالب و عکسهای این مجموعه را تولید کنند، ما هم در کانون تلاش کردیم تا عکسها را با کیفیت بالایی منتشر کنیم.
حقپرست استقبال از این مجموعه را در داخل و خارج از کشور بسیار خوب ارزیابی کرد و گفت: استقبال از این کتابها به قدری زیاد بود که خیلی زود به چاپهای دوم و سوم رفت. همچنین در نمایشگاه کتابی که امسال در ترکیه برگزار شد ما این کتابها را عرضه کردیم که بسیار مورد استقبال مخاطبان و همچنین افرادی قرار گرفت که خودشان به نوعی در خارج از کشور دستی در تولید کتابهای حیاتوحش داشتند. این مساله سبب شد که ما نشست ویژهای با حضور دستاندرکاران این مجموعه در آنجا برگزار کنیم. ناشران متوجه شدند که حیاتوحش ایران دارای چه خصوصیات و ویژگیهایی است و دید آنها را نسبت به ایران عوض کرد. آنها فکر میکردند ایران سرزمینی بیابانی و پر از شتر است و با دیدن تصاویر این کتاب از دیدن طبیعت و گونههای جانوری آن بسیار تعجب میکردند. استقبال به قدری خوب بود که همه نسخههایی که ما برای عرضه به این نمایشگاه برده بودیم تمام شد و ما مجبور شدیم سایر درخواستها را از ایران برایشان ارسال کنیم.
همکاری با کانون برایم بسیار ارزشمند بود
علی گلشن، مولف مجموعه پستانداران ایران نیز در این مراسم گفت: ایده شکلگرفتن این مجموعه سالها بود که در ذهن من وجود داشت. به یاد دارم زمانی که در سال اول راهنمایی تحصیل میکردم مادرم کتابی مرجع با موضوع خرسها به من هدیه داد. در این کتاب اطلاعات زیادی در خصوص حیاتوحش چاپ شده بود که برای من بسیار جالب بود. من با این کتاب زندگی کردم. آن هم در شرایطی که همسن و سالان من دسترسی زیادی به آثاری که در این حوزه تولید شده بود، نداشتند. من به اندازهای به این کتاب علاقه داشتم که همه برگهای آن را به دیوار اتاقم چسبانده بودم و همیشه به این فکر میکردم چقدر خوب است که این چنین مجموعههایی را که در زمینه حیاتوحش ایران سخن گفتهاند با متنی تالیفی، حاوی اطلاعاتی تاریخی و فرهنگی و تصاویر از حیوانات ایرانی که به وسیله عکاسان ایرانی تهیه شده باشد منتشر کنیم.
این نویسنده از همکاری با کانون ابراز خرسندی کرد و گفت: در سفرهایی که برای جمعآوری تصاویر داشتیم کانون همه امکانات لازم را در اختیارمان قرار میداد تا بتوانیم با خیالی آسوده و فراغ بال به تهیه عکسهای لازم بپردازیم. همچنین کانون توجه زیادی به کیفیت عکسهای منتشر شده داشت و تلاش کرد که زحمات ما به بهترین شکل عرضه شود. همچنین باهمکاری کانون توانستیم در سفرهایی که به مناطق مختلف ایران و شهرهای دور افتاده داشتیم، با کمک مراکز مختلف کانون ارتباط خوبی با بچهها و همچنین ساکنان بومی مناطق برقرار کنیم و بتوانیم اطلاعات لازم را از آنها درباره نگاهها و همچنین نظراتشان درباره حیوانات بومی آن مناطق تهیه کنیم.
وی اضافه کرد: این کتاب میتواند در مخاطب هویتی ملی ایجاد کند زیرا که مخاطبان با دیدن تصاویر حیوانات و محیط زیست شهر و روستای خودشان به نوعی هویتشان را پیدا میکنند به همین لحاظ وقتی این کتابها منتشر و توزیع شد با استقبال خوبی از سوی بچهها روبرو شد و سبب شد که علاقه بچهها و همچنین اطلاعات آنها نسبت به حیاتوحش و محیطزیست افزایش پیدا کند. به عنوان مثال در جلسهای که با بچهها داشتیم یکی از آنها گفت که من از گربهها خیلی میترسیدم اما وقتی این کتاب را دیدم کنجکاو شدم که آن را ورق بزنم. این کار باعث شد که توجه من به مطالب آن جلب شود و الان همه مطالب آن را حفظ شدهام. همچنین دیگر ترسی از گربهها ندارم و این مساله نشاندهنده تاثیر مثبتی است که این کتابها میتواند بر روی بچهها داشته باشد.
گلشن درباره نحوه تولید این مجموعه توضیح داد: تولید این دو کتاب دو سال زمان برد و یک تیم حرفهای پشت آن بود و عکاسان با رضایت خاطر عکسهایشان را در اختیار ما قرار میدادند. این کتاب دارای دو بخش علمی و بخش فرهنگی است. اطلاعات علمی به همراه اطلاعات فرهنگی به شناخت بیشتر مخاطبان نسبت به گونههای جانوری و حیاتوحش کمک زیادی میکند. اطلاعاتی که از قصهها و افسانهها و داستانهای کهن درباره حیوانات میشنویم نیز تا حدودی در این کتاب در بخش فرهنگی بیان شده و سبب میشود که شناخت ما نسبت به این حیوانات که چه نگاه بومی نسبت به آنها میشود افزایش یابد و با دقت بیشتری به شناسایی این حیوانات بپردازیم.
توجه به حیوانات اهلی در مجموعه «پستانداران ایران»
این نویسنده بخش علمی را از نقاط قوت این مجموعه عنوان کرد و ادامه داد: بخش علمی در کنار بخش فرهنگی آن آورده شده است و بچهها با این بخش ارتباط زیادی برقرار میکنند. کتاب «سگسانان» یکی از نخستین منابعی است که در ایران به سگسانان پرداخته است به طور کلی ما اطلاعات کامل و زیادی درباره سگسانان در ایران نداشتیم. همچنین در این کتاب اطلاعات زیادی درباره حیوانات اهلی آورده شده است. نکته جالب این بود که بسیاری از مردم زمانی که از حیاتوحش صحبت میشود فکر میکنند که منظور فقط حیوانات وحشی است در حالی که ما در حیاتوحش با حیوانات اهلی زیادی هم سرکار داریم که چندان به آنها پرداخته نشده است و منابع کامل و منسجمی برای معرفی گونههای اهلی در دست نیست. این کتاب به ما مجالی میدهد تا بتوانیم اطلاعات بیشتری درباره گونههای اهلی به دست آوریم.
وی ادامه داد: در سفرهایی که به مناطق مختلف داشتیم توانستیم با دانش بومی افراد و دیدگاههای آنها نسبت به جانوران آشنا شویم. این نگاهها و باورهای مردم بومی ایران نسبت به حیاتوحش منطقهشان بسیار جالب است و ما در بخش فرهنگی این مجموعه به آن اشاره کردهایم. همچنین کارهایی که اهالی بومی هر منطقه برای حمایت و حفاظت از حیوانات بومی منطقهشان استفاده میکنند بسیار جالب است و میتواند در راهکارهایی که برای حفاظت و نگهداری از حیاتوحش ارائه میشود مورد استفاده قرار گیرد.
مسعود ناصری دریایی، عضو شورای کتاب کودک و صفحهآرای این مجموعه نیز در این نشست گفت: این مجموعه حاصل مشاهدات میدانی مولف و الگویی برای سایر مولفان است. چون وقتی میخواهیم یک کتاب ایرانی درباره حیاتوحش تهیه کنیم نیاز به اطلاعات میدانی، تصاویر و گفتوگو با عشایر و بومیان محل داریم. با این که این کتاب برای گروه سنی نوجوان تهیه شده است اما به خاطر اطلاعات جامعی که دارد میتواند برای یک کودک ۵ ساله تا فردی ۵۰ ساله نیز جذاب باشد. اطلاعات این کتاب سطربندی شده و این مساله مطالعه آن را برای مخاطبان راحت میکند. همچنین فهرست اطلاعات این کتاب بیانگر به روز بودن منابع استفاده شده در آن است. همچنین زبان ساده این کتاب از جمله مواردی است که مطالعهاش را برای مخاطبان جذاب میکند.
وی درستی و صحت مطالب، روزآمد بودن اطلاعات، زبان ساده و روان، منطقی بودن ساختار اثر برانگیزاننده بودن تصاویر، صفحهآرایی در جهت تولید متن، تقویت تفکر انتقادی و تحلیلی، زدودن پندارها و تصورات غالب موجود، مقدمه جامع و ساده در زمینه اهداف، گستره و ساختار کار، شیوه تنظیم مطالب، توجه به ارزشهای زندگی امروز انسان و انسجام در تدوین متن اصلی و فرعی و روال منطقی آنها را از جمله ویژگیهای کلی مجموعه «پستانداران ایران» عنوان کرد.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: در این مجموعه تلاش میشود تصورات اشتباهی که نسبت به برخی گونههای جانوری وجود دارد از بین برده شود. همچنین انتخاب هوشمندانه تصاویر سبب میشود که توجه صحیحی به آنها شود. مقدمه خوب نیز از جمله ویژگیهای این کتاب مرجع است. علاوه بر این دارا بودن واژهنامه برای معنا کردن واژههای دشوار هم از منابعی است که سبب میشود این کتاب برای همه گروههای سنی قابل فهم باشد علاوه بر این معرفی به زبان انگلیسی در انتهای کتاب سبب میشود که مخاطبان انگلیسی زبان هم بتوانند به راحتی از آن استفاده کنند.
ترس از حیوانات وحشی ذهنیتی اشتباه است
فریبرز حیدری، عکاس این مجموعه نیز گفت: تصاویر این کتاب کاری جمعی و ارزشمند بوده است. بیان کردن لحظهها و همچنین خاطراتمان در زمانی که برای جمعآوری عکسها تلاش میکردیم در زمان کوتاه این جلسه نمیگنجد. زیرا در پس هرکدام از این عکسها داستانها و خطرات مختلفی نهفته است. اما نکته مهمی که باید در این جلسه به آن اشاره کرد ذهنیت اشتباهی است که در جامعه ما نسبت به حیوانات حیاتوحش و همچنین خطرات آنها وجود دارد در حالیکه اصلا به این شکل نیست.
وی ادامه داد: در واقع حیوانات و حیاتوحش خطری برای ما در هنگام عکاسی ایجاد نکردند و ما به راحتی توانستیم عکسها را تهیه کنیم. البته عکس گرفتن از بعضی از حیوانات بسیار سخت بود. پیدا کردن آنها در اقلیم گسترده ایران و نبود اطلاعات جامع و منسجم درباره آنها از جمله مشکلاتی بود که در این حوزه وجود داشت. مثلا بعضی از حیوانات مانند روباه ترکمنی از جمله حیواناتی بودند که عکسگرفتن از آنها سه سال به طول انجامید تا توانستیم گونه مناسبی از روباه ترکمنی پیدا کنیم.
حیدری درباره این مجموعه نیز توضیح داد: مجموعه «پستانداران ایران» از معدود آثاری است که در آن همه چیز سر جای خودش استفاده شده است. از صحت مطالب تا اطلاعات علمی و چکشده با دانشمندان تا استفاده درست از تصاویر. همچنین از دیگر مواردی که باید به آن اشاره کنیم این است که عکس گرفتن در ایران از حیاتوحش با عکاسی از حیوانات در خارج از کشور تفاوت زیادی دارد زیرا حیوانات دیگر کشورها به دیدن توریست عادت دارند اما در کشور ما از انسانها ترس بسیاری دارند و سعی میکنند خیلی ظاهر نشوند. حتی گاهی به دلیل این ترس برخی خصوصیات فیزیولوژیکی آنها مانند روزگرد بودن به شبگرد بودن تغییر میکند.
اهمیت ترجمه در ادبیات کودکان
دیوید آلموند نویسنده ی سرشناس انگلیسی که از علاقمندان ادبیات ترجمه است، از انتشار کتاب های نویسندگان کودک ایران در انگلستان استقبال کرده و در سایت گاردین نمایشگاهی از این کتاب ها و چند کتاب دیگر برپا کرده است. انتشارات «تاینی اول»، ناشر انگلیسی – ایرانی است که چند عنوان از کتاب های نویسندگان کودک ایران را منتشر کرده است.
آلموند انتشار این کتاب ها را فرصت خوبی برای آشنایی کودکان انگلیسی با ادبیات دیگر کشورها می داند و می نویسد: «کتاب های کمی برای کودکان از زبانهای دیگر به انگلیسی ترجمه می شود؛ به همین سبب کودکانمان با صداها، تصاویر و فرهنگهای دیگر آشنا نیستند. باید بیش از پیش پذیرای جهان بیرون باشیم. بسیاری از ناشران و مترجمها تلاش میکنند تا این وضعیت را تغییر دهند.»
یکی از نخستین کتاب هایی که این ناشر به انگلیسی منتشر کرده است داستان «ماهی سیاه کوچولو» است.
آلموند درباره ی «ماهی سیاه کوچولو» می نویسد: «فرشید مثقالی برنده ١٩٧٤ جایزه «هانس کریستین اندرسن» تصاویری زیبایی را برای کتاب «ماهی سیاه کوچولو» آفریده است. این داستان از داستان های محبوب کودکان ایرانی است و میتواند برای کودکان انگلیسی هم جذاب باشد. ماهی سیاه کوچولو درباره آزادی و تواناییهای انسان سخن میگوید. این کتاب مانند همه ی کتابهای تصویری برجسته هم ساده است و هم ژرف. ماهی سیاه کوچولو میگوید شاید زندگی بیش از این باشد و شاید دنیا بزرگتر از جویبار ما باشد. این پیامی است برای همه ی ما. نسل های گوناگون در ایران این داستان را خوانده اند و از آن لذت برده اند. اکنون ماهی سیاه کوچولو به ساحل ما آمده است.»
آلموند درباره ی کتاب «حکایت طوطی و بازرگان» مولانا، بازنویسی و تصویرگری مرجان وفائیان، می گوید: «مولانا یکی از بزرگترین شاعران جهان است و همه باید بیشتر درباره او بدانیم. آیا شگفتانگیز نیست که کودکانمان این گونه با او آشنا میشوند؟ آشنایی با این کتابها راهی است که میتواند دنیا را دگرگون کند.»
از دیگر کتابهای به نمایش گذاشته شده در این نمایشگاه مجازی «پرنده زیبای تهمینه»، «آقای شغال رنگ من را دزدید» و «بادکنک به شرط چاقو» است. «پرنده زیبای تهمینه» به قلم و تصویرگری «پیروز کلانتری» کتابی است درباره دختری از ایل قشقایی به نام تهمینه که تصمیم میگیرد بهجای در قفس انداختن پرنده، تصویر پرندهای را ببافد و با او راز دل بگوید. «آقای شغال رنگ من را دزدید» هم حکایتی است از مولانا که «فرشته سرلک» آن را بازنویسی کرده و «فیروز گلمحمدی» تصاویر آن را کشیده است. «بادکنک به شرط چاقو» سروده علیاصغر سیدآبادی و تصویرگری هدا حدادی که به سبب نامفهوم بودن نامش در زبان انگلیسی با نام «رنگینکمانی در جیب من» منتشر شده، ١٨ شعر سپید است که رویاها و آرزوها و احساسات کودکان را بازگو میکند و در جستوجوی راهی برای ورود به دنیای کودکانه است.
«ویل و نیل» نوشته «فرهاد حسنزاده» و تصویرگری «عطیه مرکزی»، «چتر فیل» نوشته «لاله جعفری» و تصویرگری «علی خدایی»، «پسری که فریاد زد گرگ»،با بازنویسی و تصویرگری «مهین تزهیبی» از دیگر کتابهایی است که در این گالری به نمایش گذاشته شده است.
دیوید آلموند از نویسندگان سرشناس ادبیات کودکان انگلستان و جهان است که در ٢٠١٠ برنده ی جایزه هانس کریستین اندرسن شد. از او تاکنون کتاب های بسیاری به فارسی ترجمه شده است: بوته زار کیت، اسکلیک و بچه ها، چشم بهشتی، اسم من میناست، تابستان زاغچه، بابای پرنده ی من، پدر اسلاگ، گل، قلب پنهان و پسری که تا ماه بالا رفت.
گونه خبر: خبرهای ترویج خواندنکلیدواژه: کودکان و ادبیات ترجمه ایدیوید آلموندماهی سیاه کوچولوفرشید مثقالیکودکان و فرهنگ هاکودکان و میراث جهانیمنبع: گاردینکتاب ایرانبیشفعالها از افراط در رفتار تا خطر دوقطبی شدن شخصیت
امروزه مد شده که وقتی پدر و مادر از شیطنتهای کودکان خود درمانده شده و راه به جایی ندارند، انگ بیشفعالی را به کودکان خود میزنند، اما سؤال این است که آیا هر کودکی که شیطنت میکند بیشفعال است؟ اصولاً به چه کودکانی بیشفعال میگویند؟
سارا ابراهیمی کارشناس ارشد روانشناسی و متخصص بازی درمانی در گفتوگو با ایسنا، منطقه سمنان، گفت: بیشفعالی برای اولین بار در سال ۱۹۰۲ با عنوان فقدان توجه و پر تحرکی با غشاء زیستشناختی از سوی جرج استیل روان پزشک انگلیسی مطرح شد و در حال حاضر بیشفعالی با عنوان نقص توجه و پر تحرکی شناخته میشود. وی ادامه داد: فقدانتوجه، پر تحرکی و تکانشگری(بدون فکر عمل کردن) از جمله ویژگیهای اصلی بیشفعالی است، اما این مهم در کودکان مختلف با انواع متفاوتی بروز میکند.
این متخصص بازی درمانی تصریح کرد: برخی از کودکان بیشفعال ممکن است صرفاً نشانههایی از نقص توجه داشته باشند و بعضی دیگر تنها پر تحرکند که در واقع نوع کلاسیک بیشفعالی است و برخی از کودکان ترکیبی از این دو را با هم دارند. ابراهیمی اضافه کرد: کمتوجهی و یا نقص توجه در این کودکان ممکن است به صورت حواسپرتی در کار یا بازی نمود پیدا کند و عموماً این کودکان در حفظ توجه در هنگام انجام تکالیف یا بازی مشکل دارند. اغلب امکان دارد وقتی مستقیماً با این کودکان صحبت میکنیم به نظر برسد که او به صحبتهای ما گوش نمیدهد.
کودک بیشفعال از دستورالعملها پیروی نمیکنند
وی گفت: کودک بیش فعال قادر نیست از دستورالعملها پیروی کنند و در تمامکردن تکالیف مدرسه و کارهای عادی روزانه و یا وظایف خصوصی خود موفق نیست و والدین نباید این امر را ناشی از نافرمانی یا درک نکردن دستورها بگذارند. کما اینکه این کودکان عموماً در سازمان دادن و ترتیب کارها و فعالیتهای خود دچار مشکل میشوند و اغلب چیزهایی را که برای انجام تکالیف ضروری است، گم میکنند.
بیشفعالها و افراط در رفتارها
ابراهیمی در خصوص تکانشگری( بدون فکر عمل کردن) در این کودکان نیز گفت: تکانشگری در این کودکان به این شکل است که اغلب دست و پای خود را تکان میدهند و یا روی صندلی جنب و جوش داشته و در کلاس درس و یا در موقعیتهایی که نیاز به نشستن است، بیشتر صندلی خود را ترک میکنند و در موقعیتهایی که باید آرام باشند، به طور مداوم میدوند یا تحرک غیرقابل کنترل دارند، به طور کلی میتوان گفت که در کودکان بیشفعال هر رفتار به صورت افراطی وجود دارد.
وی در خصوص بروز نشانههای بیش فعالی به خبرنگار ایسنا اظهار کرد: قبل از ۷ سالگی نشانههای بیشفعالی در کودک دیده میشودف اما تشخیص در ۷ سالگی و وقتی که کودک وارد مدرسه یا مهد میشود از طریق دو منبع باید تشخیص داده شود که این دو منبع خانه و مدرسه است. ابراهیمی تصریح کرد: تشخیص بیشفعالی به عهده روانپزشک و روانشناسان است و افراد غیرمتخصص نمیتوانند در این مورد نظر دهند.
بیشفعالی درمان قطعی ندارد
وی در خصوص درمان بیشفعالی نیز گفت: نقصتوجه در بیشفعالی از طریق تجویز ریتالین از سوی روانپزشک و کاردرمانی و بازیدرمانی از طریق روانشناس قابل درمان است، اما باید توجه داشت که ما درمان کامل و قطعی برای بیشفعالی نداریم و تنها میتوانیم این اختلال را در کودک کنترل کنیم. این کارشناسارشد روانشناسی خاطرنشان کرد: اگر نقصتوجه در کودک کنترل و درمان نشود، با افزایش سن فرد دچار اختلال شخصیت دوقطبی خواهد شد و در برخی از موارد این کودکان شخصیت ضد اجتماعی خواهند داشت.
بیشفعالی محصول وراثت است نه تربیت
وی خطاب به والدینی که کودکانی با اختلال بیشفعالی دارند، گفت: والدین در بیشفعالی کودک نباید خود را مسئول بدانند، چون بیشفعالی محصول وراثت است نه تربیت. این کارشناس ارشد روانشناسی، بازیدرمانی، کاردرمانی و نورفیدبک را از جمله مکملهای درمانی کودکان بیشفعال عنوان و خاطرنشان کرد: این فعالیتها اگر هدفمند باشد، موجب ارتقای تمرکز و توجه این کودکان خواهد شد و اضطراب کودکان نیز در این بازیها تخلیه خواهد شد.
وی همچنین از خانوادهها خواست به علایق کودکان احترام گذاشته و تلاش کنند که اعتماد به نفس آنها کاهش پیدا نکند.
گونه خبر: خبرهایی از اینسو و آنسوکلیدواژه: کودک بیش فعالدرمان بیش فعالیویژگی های کودک بیش فعالشخصیت دو قطبیمنبع: خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)هر کودکی باید کتابی برای خود داشته باشد
سازمان «خواندن اصل و اساس است» ٢٥ نوامبر پنجامین سال فعالیتش را جشن می گیرد. این سازمان قدیمی ترین و بزرگترین سازمان ناسودبر سوادآموزی امریکاست.
مارگارت مک نامارا، بنیانگذار این سازمان بر این باور بود که هر کودکی باید کتاب هایی برای خود داشته باشد.
مک نامارا این سازمان را در سال ۱۹۶۶ در واشنگتن پایه گذاری کرد. او که در آن زمان آموزگار بود چند کتاب دست دوم به چهار نفر از دانش آموزان پسر خود هدیه کرد. شادی و هیجان این کودکان از داشتن این کتاب ها سبب شد مک نامارا دریابد که آن ها و بسیاری از کودکان دیگر هرگز کتابی برای خود نداشته اند. در سوم نوامبر ۱۹۶۶، مک نامارا همراه با گروهی از داوطلبان، برنامه ی خواندن و پخش کتاب را به اجرا درآوردند. این سازمان تاکنون ٤١٢ میلیون جلد کتاب را به دست ٤٠ میلیون کودک رسانده است.
این سازمان برای جشن گرفتن پنجاهمین سال فعالیت خود برنامه هایی را برای بالا بردن آگاهی همگان درباره ی اهمیت خواندن و جلب پشیبانی های بیش تر از این سازمان ترتیب داده است.
همه ی برنامه هایRIF بر سه اصل بنیادین: ایجاد انگیزه ی خواندن، درگیر شدن خانواده و جامعه در کار خواندن و برانگیختن هیجان مالکیت کتاب رایگان استوار شده است که به افزایش مهارت های سوادآموزی کودکان کمک می کند.
دور سوم تور قصه گویی موزه ملک آغاز شد
دور سوم کارگاه و تور قصهگویی «باغ قصهها» از هفته پایانی آبان آغاز شد.
کارگاه و تور قصهگویی «باغ قصهها» برای کودکان و نوجوانان، تازهترین فعالیت فرهنگی نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران در حوزه انتقال مفاهیم تاریخ، موزه و ادبیات ایرانی- اسلامی به کودکان و نوجوانان است. این کارگاه دوشنبه هر هفته به رایگان برگزار میَشود. در این برنامه قصههای مولانا در فضایی ویژه در کتابخانه و موزه ملی ملک برای کودکان قصه گویی می شود. در کنار قصهگویی، تور بازدید از کتابخانه و موزه ملی ملک یک کارگاه جذاب نیز برگزار میشود.
نشانی: تهران، خیابان امام خمینی، خیابان ملل متحد (باغ ملینشانی)، موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک
جشنواره قصه ها و نگاره ها برگزار می شود
موسسه فرهنگی خانه ی دوستان آشنا برای کودکان مسابقه داستانویسی برگزار می کند.
کودکان علاقمند می توانند بر پایه تصویر پیوست شده داستانی بنویسند و در این مسابقه شرکت کنند.
شرایط شرکت در جشنواره:
- شرکت کنندگان در گروه سنی ٩ تا ١٢ سال باشند.
- قصه می تواند از یک خط تا هرجایی که می توانید قصه پردازی کنید ادامه داشته باشد
- مهلت ارسال آثار تا ٢٠ آذر ماه ١٣٩٤ است
- آثار خود را در فایل word و از طریق email به نشانی khaneashena@gmail.com بفرستید.
- روز جشنواره، ٢٦ آذر برگزار خواهد شد
برای آگاهی بیش تر با شماره ی زیر تماس بگیرید:
٢٢٢٢٢٣٠٠
گونه خبر: در شهر چه خبرکلیدواژه: کودکان و داستان نویسیکودکان و مهارت نوشتنکودکان و میراث فرهنگیکودکان و میراث معنویکودکان و ادبیات کهنکودکان و شاهنامهکودکان و هویتFile attachments: تصویر برای مسابقه داستانویسی قصه ها و نگاره هابرگزیدگان دومین جشنواره تقدیر از افراد و گروه های برگزیده در ترویج کتاب خوانی اعلام شدند
دومین جشنواره تجلیل از افراد و گروههای برگزیده فعال در زمینه ترویج کتابخوانی سهشنبه ٢٦ آبان در مرکز آفرینشهای فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران برگزار شد. در این دوره ١٣ شرکت کننده برگزیده و ١٧ شرکت کننده شایسته تقدیر شناخته شدند.
سخنران نخست این برنامه، علی اصغر سیدآبادی، مدیر کل دفتر مطالعات و برنامه ریزی فرهنگی و کتابخوانی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.
سیدآبادی با اشاره به وضعیت نامطلوب کتاب خوانی در ایران گفت در ایران بین تولید و مصرف کتاب شکافی وجود دارد که باید با تبلیغ و ترویج کتابخوانی پر شود. او از نهادها به سبب همکاری با وزارت ارشاد در برگذاری این برنامه سپاسگزاری کرد و برنامه ریزی این جشنواره سال آینده به نهادها واگذار خواهد شد و دبیر دوره سوم محسن حاج زین العابدینی خواهد بود.
مسعود غلام پور راد، مدیر عامل بنیاد ملت، سخنران بعدی بود که درباره ی فعالیت های بانک ملت برای توسعه و ترویج کتاب خوانی و کتابخانه سازی صحبت کرد. سپس بیانیه داوران خوانده شد و
گروه داوران برگزیدگان را اعلام کرد:
افراد و گروهها برگزیده :
گروه رنگینکمان سپید (مهد سالمند)
رنگینکمان سپید کتاب و کتابخوانی در میان سالمندان را به عنوان محور فعالیتهای خود تعریف کرده است. ایجاد انگیزش مثبت نسبت به دوران سالمندی و توانمند ساختن سالمندان از طریق کتاب و کتابخوانی و ایجادارتباط میان نسلی با محوریت کتاب و برگزاری کلاسهای متعدد برای این سنین به منظور نقد و بررسی کتاب از جمله ویژگیهای برجسته این گروه است.
نخلک
گروه نخلک در جهت تشویق دانشآموزان به مطالعه فعالیت میکند. این گروه بیشتر فعالیتهای خود را در مناطق محروم انجام میدهد. این گروه تاکنون توانسته است برای نزدیک به ۳۰۰۰ دانشآموز برنامههای فرهنگی و کتابخوانی اجرا کند. برای اجرای هر یک از این برنامهها، دانشآموزان به گروههای پنج نفره تقسیم شدهاند و در پایان از آنها خواسته شده است برداشت خود را از کتابهای مطالعه شده به صورت گروهی در قالب شعر، نقاشی یا متن ارائه دهند. در هر یک از برنامهها، یکی از شاعران معروف کشور حضور داشته است.
کانون آموزش شهروندی برای توسعه (کاشت)
کانون آموزش شهروندی برای توسعه یکی از فعالترین گروههای مردمی شهر اهواز است که در حوزه ترویج کتاب فعالیت های زیادی داشته است. از جمله مهمترین این فعالیتها میتوان به تجهیز کتابخانههای مناطق محروم خوزستان، برگزاری اردوهای ترویج کتاب و برگزاری نشستهای نقد و ترویج کتاب اشاره کرد. این گروه در تدوین برنامههای شهر اهواز به عنوان پایتخت کتاب ایران نقش اثرگذاری داشته است. این گروه توانست از طریق نذر کتاب در شبهای محرم، یک موج بزرگ ترویج کتابخوانی در شبکههای اجتماعی برپا کند.
انجمن خیریه نیکگامان جمشید
۱. راهاندازی کمپین تجهیز سی مدسه در مناطق محروم به کتابخانه
۲. فعالیت در حوزه ترویج کتاب و کتابخوانی در طول پنج سال گذشته
۳. تلاش در جهت کتابخانهدار کردن مناطق محروم اطراف شهر بوشهر در طول دو سال گذشته
۴. در طول دو سال گذشته، این کمپین نزدیک به سی مدرسه را از طریق تشویق مردم به حمایت مجهز به کتابخانه کرده است.
۵. از نظر اجرایی، کمپین با نصب قفسههای کتاب در محل مدرسه، از خیرین میخواهد که کتابهای آن را تامین کنند.
فرزانه اخوت عراقی
تلاش مستمر و پیگیر در جهت ترویج کتابخوانی برای کودکان و نوجوانان و ترویج کتابخوانی در روستاها او با سفر داوطلبانه به روستاهای دورافتاده مرزی کتابخانههای بسیاری را در این روستاها راهاندازی کرده است.
او که عضو هیات مدیره شورای کتاب کودک است و مسئولیت نویسندگی و ویراستاری فرهنگنامه کودک و نوجوان را بر عهده دارد، از روزهایی گفت که برای پیوند کودکان ایران زمین با کتاب بار سفر بست و به مرزهای ایران سفر کرد. تامین هزینههای این کتاب ابتدا از طریق نذوراتی که برای خرید کتاب کنار گذاشته بود، تامین شد.
جایزه ادبی گوزن زرد (سیده ربابه غیاثی)
گوزن زرد اولین جایزه کتاب در ایران است که کتاب سال را از نظر پدرها و مادرها و بچهها معرفی میکند. این گروه توانسته است یک شبکه بزرگ از خانوادههای علاقهمند را در فعالیتهای خود شریک کند.
موسسه خیریه نیکوکاری مهر پروین
موسسه مهر پروین فعالیتهای خیریه اجتماعی در حوزه زنان را با محوریت کتاب و فرهنگ انجام میدهد. معرفی قصههای اقوام و ملل، معرفی شفاهی کتابهای جدید، ترویج کتابخوانی برای کودکان از جمله برنامههای این موسسه است.
کافه کتاب ترنج سنندج
نخستین کافه کتاب در سنندج است که خودش به تنهایی یکی از جاذبههای گردشگری این شهر شده است. این کافه کتاب بسیار زیبا، کتابخانهای با بیش از ۱۰۰۰ عنوان کتاب در زمینههای دینی، موسیقی، تئاتر، ادبیات و شعر، عکاسی و ... دارد. برنامههای جذاب فرهنگی این کافه مثل شعرخوانی، اجرای تئاتر، موسیقی زنده ایرانی و ... باعث شده که اینجا طرفداری زیادی داشته باشد و در کنار همه این برنامهها با انواع نوشیدنی، دسر و مواد خوراکی خوشمزه میتوانید روز خوبی را اینجا سپری کنید.
افراد و گروههای شایسته تقدیر
- پرفورمنس بندرعباس (بنیامین جوادی)
- کولهپشتی (معصومه رمضانی)
- راننده تاکسی (عباس خوش گفتار)
- نانوایی بربری (علیاصغر نجفی)
- بنیاد خیریه طباطبایی کودکان
آموزگاران:
بنفشه نفیسی
معلم و کتابداری که با احداث کتابخانه در روستا با هزینه شخصی و اجرای برنامههای گوناگون با محوریت کتاب در این کتابخانه، توانست مقام نخست این برنامه را از آن خود کند. از دیگر برنامههای فرهنگی میتوان به برنامههای قصهگویی و داستاننویسی اشاره کرد.
آموزگاران شایسته تقدیر
- سروین گوداغی
- حمیدرضا نانآور
کتابداران
- گروه پژوهشی بیشاپور (عباس محمودی – نوشین جعفرنژاد)
- برپایی انجمن سیر مطالعاتی برای معرفی کتاب به شرکتکنندگان؛
- برنامهریزی و اجرای طرحهایی در بخش کودک و نوجوان جهت استفاده نوجوانان و اعضای خانواده آنها برپایی نمایشگاهها و دورههای آموزشی مختلف با محوریت کتاب
کتابداران شایسته تقدیر
پانتهآ خرسندی و همکاران
برگزیدگان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
با توجه به اینکه کتابداران و مربیان کانون پرورشی کودکان و نوجوانان در این جشنواره حضور و مشارکت بالایی داشتند، پس از رایزنی و مشاوره با مسئولان کانون، علاوه بر برگزیدگان جشنواره، سایر شرکتکنندگان به صورت جداگانه توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان داوری و از میان آن ها پنج نفر به شرح زیر برگزیده شدند.
- ساغر لطفینژاد
- محمدعلی مجیدی
- سارا نوشیر
- مهرناز قربانعلی و پروانه سادات سلیمانی
- سمیه قادری
در ادامه برنامه دختر نوجوانی از یکی از روستاهای کردستان به نام کردستان عزیزی به روی صحنه امد. او در روستای ربط ترویج کتابخوانی می کند و با کمک موسیقی مردم را به کتابخانه دعوت می کند. فعالان ترویج کتابخوانی این روستا از انجمن حامی به سبب تاسیس کتابخانه در این روستا سپاسگزاری کردند و به اعضای این انجمن کتاب اهدا کردند.
پیش از مراسم تقدیر از فعالان ترویج کتابخوانی سه کارگاه «روش های نوین ترویج کتاب خوانی»، «قصه و نوا» و «کتاب و معلم موثر» و نشست «هم آموزی و تبادل تجربه فعالان ترویج کتاب خوانی» با همکاری خانه ی کتابدار کودک و نوجوان، انجمن حامی و گروه جهک برگزار شد.
گونه خبر: خبرهای فرهنگ و آموزشخبرهای ترویج خواندنکلیدواژه: ترویج کتابخوانیجایزه ادبی گوزن زردموسسه خیریه نیکوکاری مهر پروین
مجموعه پستانداران ایران نقد میشود
دو کتاب «گربهسانان» و «سگسانان و کفتارها» اثر علی گلشن از مجموعه پستانداران ایران، روز شنبه ٣٠ آبان با حضور فریبرز حیدری نقد می شود.
در این نشست افزون بر علی گلشن نویسنده این مجموعه، مسعود ناصریدریایی مدرس دانشگاه و عضو هیأت مدیره شورای کتاب کودک، نوشآفرین انصاری عضو هیأت مدیره شورای کتاب کودک و فریبرز حیدری عکاس حیاتوحش به سخنرانی میپردازند.
این مجموعهی هفت جلدی که تاکنون دو جلد آن از سوی انتشارات کانون پروررش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است از جمله کتابهای مرجع و تصویری به شمار میرود که علاقهمندان را با گونههای پستانداران ایران آشنا میکند.
«گربهسانان» و «سگسانان و کفتارها» از دو بخش علمی و فرهنگی تشکیل شده است که بخش فرهنگی آن، نقش جانور در فرهنگ، تاریخ و هنر را بررسی میکند.
عکسهای این دو کتاب نیز با تلاش گروهی از عکاسان حیات وحش تهیه شده است. کتاب «گربهسانان» تاکنون جایزه های کتاب سال، کتاب فصل، لاکپشت پرنده و سپیدار و «سگسانانان و کفتارها» نیز جایزه لاکپشت پرنده سال ١٣٩٣ را به دست آورده است. جلد سوم این مجموعه «خرسها و گوشتخواران کوچک» به زودی منتشر شود.
این نشست به مناسبت بیست و سومین دوره هفته کتاب و کتابخوانی سال ١٣٩٤ روز شنبه ٣٠ آبان برگزار میشود.
زمان: ساعت ١٠ صبح شنبه ٣٠ آبان
نشانی: خیابان حجاب، سالن کنفرانس شماره یک مرکز آفرینشهای فرهنگی هنری کانون
درگذشت بانوی بردباری و آگاهی
بانو توران اشتیاقی، از پیشگامان آموزش و پرورش و پایه گذاران شورای کتاب کودک در گذشت.
او از دهه ی ١٣٤٠ در کنار توران میرهادی، معصومه سهراب و دیگر بزرگان شورا به گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی کودکان پرداخت و پیگیرانه این موضوع را چه در حوزه ی دانشگاهی و چه در حوزه ی اجتماعی پیش می برد.
توران اشتیاقی همچون توران میرهادی در زندگی نابردباری های بسیار دید، اما همچون او بر این باور بود که غم های بزرگ را باید به کارهای بزرگ تبدیل کرد. او با این باور تا آخرین روزها آگاهانه زیست.
- توران اشتیاقی
- تجربه های یک مروج پیشگام: گفتگو با توران اشتیاقی
- گفت وگو با توران دخت اشتیاقی (تجربه ی خواندن مکاتبه ای)
فراخوان انجمن زنان ناشر از مادران برای حضور در کتاب فروشی ها
انجمن زنان ناشر با توجه به نقش مادران در ترویج فرهنگ کتابخوانی در خانواده ها فراخوانی منتشر کرده و از همه ی مادران درخواست کرده است تا ٢٨ آبان ماه در کتابفروشی های کشور حضور پیدا کنند تا افزون بر بالا بردن انگیزه در ناشران به پیشبرد هدف های فرهنگی کشور کمک کنند.
علاقمندان می توانند برای هماهنگی با تلفن زیر تماس بگیرند
تلفن هماهنگی : ٠٩٣٦٤٧١١١٠٨
جشن کتابخوانی کاپیتان بوک در آلمان
هر سال در شهر بن و حومه آن در آلمان به مدت دو هفته در نوامبر جشن کتابخوانی کاپیتان بوک برگزار می شود.
در این جشن کاپیتان بوک (کاپیتان کتاب) با لباس کاپیتانی خود حضور دارد و برای کودکان کتاب می خواند، با آن ها بازی می کند، عکس می گیرد و به پرسش های آن ها پاسخ می دهد. کاپتیان بوک سمبلی بین المللی برای همه کودکان و یادآور کاپیتان جیمز کوک (دریانورد بریتانیایی و کاشف قاره ی استرالیا) است. یکی از برنامه های مورد علاقه کودکان و خانواده ها کشتی رانی بر روی رودخانه راین به همراه کاپیتان بوک است. هدف این جشن علاقمند کردن کودکان به کتاب و کتابخوانی است. برنامه ها به گونه ای طراحی شده اند که کودکان را به مشارکت فعال تشویق کنند.
در این جشن کودکان تشویق می شوند که ببینند، گوش دهند، بخوانند، نقاشی کنند، کشف کنند و خلاقیت های خود را افزایش دهند و با خاطره ای زیبا به خانه شان برگردند.
در این جشن کتاب های جدید کودکان و نوجوانان معرفی می شوند؛ کودکان از نزدیک با نویسندگان آشنا می شوند و نویسندگان کتاب هایشان را برای کودکان می خوانند و به پرسش های کودکان پاسخ می دهند. در برنامه کتابخوانی نویسندگان از کشورهای دیگر که کتاب هایشان به زبان آلمانی منتشر شده است هم حضور دارند. گاه کتابخوانی با موسیقی و نمایش همراه است.
این جشن در موزه ها و کتابخانه ها و مراکز فرهنگی برگزاری می شود. اجرای نمایش و نمایش عروسکی، نمایش فیلم های کودکان، نقاشی، کاردستی با کودکان، موسیقی و شعر خوانی برای کودکان از دیگر برنامه های این جشن است.
در این برنامه نزدیک به پنجاه موسسه فرهنگی از هفتاد جای مختلف این ایالت و بیش از ٤٠ هزار نفر شرکت می کنند. این جشن را سازمان و موسسه فرهنگی این شهر پشتیبانی و برنامه ریزی می کند.
گونه خبر: خبرهای فرهنگ و آموزشخبرهای ترویج خواندنکلیدواژه: کودکان و ترویج خواندنکودکان و خلاقیتکتابگردی با گوزن زرد در تهران و بندرعباس
داورهای جایزهی ادبی گوزن زرد در تهران و بندرعباس، روز پنجشنبه ۲۸ آبان ماه، به کتابگردی میروند و از پدرها و مادرهای تهرانی دعوت کردهاند تا با فرزندانشان به آنها بپیوندند.
کتابگردی و خرید کتاب، قصهگویی با حضور یک نویسندهی کودک و آشنایی با گونهی در معرض خطر انقراضِ گوزن زرد ایرانی از برنامههای گروه داوری این جایزه در روز کتابگردی است.
گوزن زرد جایزهی ادبی غیردولتی است و گروه داوری منحصربهفردی دارد؛ پدرها و مادرها و بچهها. خانوادههای داوطلب در سرتاسر ایران می توانند برای مطالعه و ارزیابی کتابها نام نویسی کنند و در روند انتخاب بهترین کتابِ سال در حوزهی کودک و نوجوان مشارکت کنند.
علاقهمندان برای داوری افتخاری در دومین دورهی جایزهی ادبی گوزن زرد میتوانند یک ایمیل خالی به پست الکترونیکی gavaznzard@gmail.com بفرستند و برای کسب اطلاعات بیشتر به وبسایت این جایزه به نشانی http://gavaznzard.ir مراجعه کنند.
زمان: ساعت ۱۷
محل برگزاری در تهران: بزرگراه نواب. میدان بریانک. روبهروی پارک هفتچنار، فروشگاه شهرکتاب هفتچنار
محل برگزاری در بندرعباس: ابتدای پارک ساحلی ولایت. پارک ترافیک، فروشگاه کتاب افق کودک
نشست پنجاه سال با نمایشگاه براتیسلاوا
خانه ی کتاب با همکاری انجمن تصویرگران ایران روز سه شنبه ٢٦ آبان نشست «پنجاه سال با نمایشگاه تصویرگری براتیسلاوا» را برگزار می کند.
در ان نشست علی بوذری، سحر ترهنده، لیلی حائری یزدی، کیانوش غریب پور و مهنوش مشیری از تجربه هایشان درباره ی نمایشگاه براتیسلاوا سخن خواهند گفت.
زمان: از ساعت ١٦ تا ١٨
نشانی: خیابان انقلاب، بین خیابان صبا و فلسطین، خانۀ کتاب، طبقۀ دوم ، سرای کتاب
گونه خبر: در شهر چه خبرکلیدواژه: نمایشگاه تصویرگری براتیسلاوتصویری ادبیات کودککودکان و هنرمنبع: انجمن فرهنگی هنری تصویرگران
نشست اعضا گروه بررسی نشریات کودک و نوجوان شورای کتاب کودک با سردبیر قلک
گروه بررسی نشریات کودک و نوجوان شورای کتاب کودک ١٨ آبان ماه پذیرای مدیر مسئول و سردبیر نشریه قلک در شورای کتاب کودک بود و نتایج بررسی شش شماره از نشریه ی قلک منتشر شده در ١٣٩٣ را ارائه کرد.
گروه بررسی نشریات کودک و نوجوان شورای کتاب کودک عهده دار بررسی کیفی نشریات کودک و نوجوان در شورای کتاب کودک است. این گروه برای بالا بردن کیفیت نشریات کودک و نوجوان عملکرد آن ها را ارزیابی می کند و به مسئولان آن ها گزارش می دهد. این گروه از سال گذشته بهترین مطالب نشریات را روی سایت کتابک و وبلاگmagchild.blogsky.com معرفی می کند.
در این نشست در آغاز گروه بررسی نشریات شورای کتاب کودک گزارشی کلی از وضعیت مطالب برتر نشریه ارائه کرد و سپس درباره ی بخش های داستان، شعر ، سرگرمی و معرفی کتاب با مسئول این نشریه به گفت و گو و تبادل نظر پرداخت.
مسولان نشریه قلک از پیشنهادهای گروه نشریات استقبال کردند و خواهان ادامه همکاری شدند و مجموعه ای از کتاب های انتشارات زرافه را به گروه نشریات شورا هدیه کردند.
رضا درمان، مدیرعامل جامعه یاوری فرهنگی
پانزده سال از زمان آغاز برنامه «آموزش برای همه» یونسکو میگذرد.
این برنامه در اجلاس کنفرانس جهانی آموزش که در ٢٠٠٠ میلادی با حضور نمایندگان ١٥٠ کشور در شهر داکار کشور بنگلادش برگزار شد و در بیانیه پایانی آن، اعضای حاضر توجه به «آموزش همگانی» را تصویب کردند. اهداف ششگانه «آموزش برای همه» در سند داکار عبارتند از:
١. گسترش و پیشبرد مراقبت و آموزش جامع پیش دبستانی، به ویژه کودکان محروم و نیازمند
٢. حصول اطمینان از این که تا ٢٠١٥ کودکان به ویژه دختران، کودکانی که در شرایط سخت زندگی میکنند و آن هایی که به اقلیتهای قومی تعلق دارند به آموزش ابتدایی اجباری و با کیفیت خوب دسترسی داشته باشند
٣. اطمینان از این که نیازهای یادگیری نوجوانان و جوانان با دسترسی عادلانه به آموزش مناسب و دورههای ویژه مهارتی برطرف شود
٤. دستیابی به پیشرفت ٥٠ درصدی در سطوح مختلف سوادآموزی تا سال ٢٠١٥، به ویژه برای زنان و دسترسی عادلانه بزرگسالان به آموزش پایه و مداوم
٥. از میان بردن تبعیض جنسیتی در آموزش ابتدایی و متوسطه تا سال ٢٠٠٥ و دستیابی به تساوی جنسیتی در آموزش تا سال ٢٠١٥ با تاکید بر اطمینان از دسترسی مساوی و کامل دختران به آموزش پایه با کیفیت خوب و موفقیت در آن
٦. پیشبرد همه ی جنبههای کیفی آموزش و حصول اطمینان از تعالی همگان آنچنان که همه به نتایج آموزشی مشخص و قابل سنجش، به ویژه در سوادآموزی، حساب و مهارتهای اساسی زندگانی دست یابند
در آغاز بسیاری از کشورها تلاشهای زیادی برای ابراز تعهد خود به این برنامه انجام دادند، اما طبق گزارشی که دو سال پیش منتشر شد، بیشتر این کشورها عملکرد ضعیفی داشتهاند. تنها یک سوم کشورهای عضو یونسکو موفق شدند به اهداف ششگانه جهانی آموزش برای همه دست یابند. بر اساس گزارش منتشر شده پیشرفتهایی در این زمینه در برخی کشورها به دست آمده است. با این حال، روند پیشبرد این اهداف در بسیاری از این کشورها به مرور متوقف شده است.
اگر مساله تامین هزینهها و جنبههای مالی را در نظر بگیریم، میبینیم که برخوردار نبودن کودکان از آموزش، هزینه بیشتری نسبت به سرمایهگذاری در این بخش در برخواهد داشت، این هزینهها از منظر مالی، سیاسی، آسیبهای اجتماعی و فرهنگی، و از نظر بهداشت قابل مطالعه هستند. کودکانی که به مدرسه نمیروند، بزرگسالان بیسواد آینده خواهند بود. این موضوع، بهداشت را از تمام جوانب تحت تاثیر قرار میدهد. موجب کاهش بهرهوری نیروی کار فعال در جامعه می شود، هزینه تامین نیروی انسانی متخصص برای صنایع را بالا می برد، زمینه بروز بسیاری از آسیبهای فرهنگی و اجتماعی را فراهم می کند، و در سطح اقتصاد کلان موجب پایین آوردن تولید ناخالص ملی و درآمد سرانه کشور می شود.
اینکه به سبب عدم سرمایهگذاری کافی در حوزه آموزشهای عمومی در مدارس یا نبود توجه کافی به ترک تحصیل کودکان به ویژه کودکانی که بیش از دیگران در معرض خطر قرار دارند (دختران، معلولان و محرومان ) کودکان و جوانانمان را از آموزش محروم کنیم، به این معنی است که تعداد افراد بیسواد را زیاد کنیم.
در سطح جهان اما تجربه های موفقی هم در اجرای این بیانیه وجود دارد. یکی از نمونههای موفق کشور هند است. در سال ۲۰۰۰ در این کشور ۱۶ میلیون کودک در سن دبستان، به مدرسه نمیرفتند. امروز این رقم به یک میلیون رسیده است. هند چطور از پس این کار برآمده است؟
با بررسی روشهایی که فعالان آموزش و پرورش در هند به کار بستهاند شاید بتوان به مدل موفقی در رشد و گسترش آموزش همگانی دست یافت. پس از برگزاری کنفرانس داکار، دولت هند سلسله برنامههایی را آغاز کرد تا کودکان مناطق روستایی دورافتاده هم بتوانند به مدرسه بروند. در این برنامهها با تبلیغ در رادیو و تلویزیون و نصب پوستر در مکانهای عمومی بود، از پدر و مادرها خواسته شد که فرزندانشان را به مدرسه بفرستند. در هند برای رساندن این پیام به توده مردم از ستارگان سینمای بالیوود کمک گرفته شد. دولت همچنین با آسفالت کردن جادهها در شهرهای کوچک و روستاها، مدارس را قابل دسترستر کرد. افزون بر این، برنامههای تغذیه در مدارس، کتاب درسی رایگان، افزایش شمار آموزگاران زن و ساخت توالتهای جداگانه باعث شده است که دختران بیشتری در مدارس نام نویسی کنند. فعال کردن سازمانهای غیر دولتی و مردمنهاد هم توانسته است در موضوع هایی مانند برگزاری کلاس در مناطق محروم و دور افتاده تاثیر زیادی داشته باشد.
به کارگیری روشهایی مانند کاهش شمار دانشآموزان در هر کلاس، و نیز آموزش آموزگاران کلاسها در کشور مکزیک موجب شده است جمعیت بیشتری از کودکان به حضور در کلاسها تشویق شوند.
این تجربه در برنامه ی «با من بخوان» جامعه یاوری فرهنگی در خراسان جنوبی نیز اتفاق افتاده است. در این طرح آموزگاران مقطع پیش دبستانی در حوزههای در پیوند با ادبیات کودک، اجرای نمایش و صحنهآرایی با ابزار و امکانات ساده، تکنیکهای روز دنیا در بخش کتابخوانی کودک، ایجاد ذهن خلاق در کودکان، شناخت ارزشهای زندگی، تصویرگری کتاب کودک، و دیگر از زمینههای در پیوند آموزش میبینند. همزمان کتابهای با کیفیت (از نظر شکل، محتوا، تصویرگری) همراه با دستنامههای مربی و برگههای فعالیت کودکان به تعداد مناسب در اختیار کودکان قرار میگیرد. بلندخوانی کتاب ها برای کودکان، انجام فعالیتهای همراه کتاب، و تمرین نمایش کلاس کودکان را تشکیل میدهد.
تجربه دو سال اجرای طرح در این استان نشان داد کودکانی که در روستاها هیچ انگیزهای برای حضور در کلاسهای پایه پیشدبستانی نداشتند، با تجربه کلاسداری توسط معلم آموزش دیده و با توجه به کتابها، برگههای فعالیت و نیز فعالیتهای گوناگون گروهی تدارک دیده شده برای اجرا در کلاس، انگیزه فراوانی برای حضور در کلاس درس پیدا کرده و برخلاف گذشته به موقع در کلاس حاضر میشدند.
در گزارش کار مربیان گاهی اشاره شده است که حتی در پایان ساعت کلاس درس هم کودکان علاقهای به ترک کلاس و بازگشت به خانه نداشتند. اجرای برنامه ی با من بخوان در برخی از مراکز پیش دبستانی در شهرستانهای بیرجند، قاین، نهبندان، خوسف و درمیان در استان خراسان جنوبی دستاوردهایی به همراه داشته که در برخی موارد بسیار فراتر از انتظار بوده است.
آنچه که مایلم تا توجه شما را به آن جلب کنم، همراستایی نتایج حاصل از طرح با من بخوان با اهداف تعیین شده در کنفرانس داکار (مجمع جهانی آموزش سال ٢٠٠٠ میلادی) است. در این طرح دستکم به ٥ هدف از اهداف ششگانه پیشگفته توجه شده و حرکت به سوی دستیابی به آن ها انجام گرفته است. این همسویی در اهداف نشان میدهد که جامعه یاوری فرهنگی در انتخاب مسیر درست حرکت کرده و با به کارگیری ابزار مناسب به گونهای اثربخش توانسته است تصمیم های درستی بگیرد. امروز والدین این کودکان نیز میدانند که آموزش تنها راه فرار از چرخه فقر است. از این رو برخی از آن ها میزبان این آموزگاران هستند و از آن ها پشتیبانی می کنند.
نکته قابل توجه دیگر در این میان، نقش سازمانهای مردمنهاد در حوزه طراحی و اجرای برنامهای است که توانسته است در راستای این اهداف موفقیتهای چشمگیری را به دست آورد. آنچه امروز به نظر میرسد مورد نیاز باشد تصمیم جامعه مدنی و سازمانهای مردمنهاد به حضور جدی و اثرگذار در این حوزه و ایجاد زمینههای حضور و مشارکت دادن آن ها در بخش اجرا و نظارت به راهبردهای توسعه آموزش و پرورش از سوی سازمانهای دولتی متولی است. سازمانهای مردمنهاد میتوانند با تکیه بر تواناییهای خود در حوزههایی مانند خلاقیت، سرعتعمل، جذب منابع خیرین (منابع مالی و دانشی)، موانع تحقق اهداف «آموزش برای همه» را به صورت منطقهای و با در نظر گرفتن ویژگیها و نیازهای همان منطقه شناسایی کنند و در مسیر برداشتن موانع زیر نظارت کلی دستگاههای دولتی متولی آموزش در کشور گام بردارند.
مشارکت جامعه مدنی نباید فقط به صحه گذاردن بر تصمیم ها، برنامههای دولتی و فقط به تامین اعتبار و منابع مالی محدود شود بلکه سازمان آموزش و پرورش باید در تمام سطوح تصمیمگیری، ساز و کارهای منظمی را برای گفتوگو، طراحی، برنامهریزی، اجرا، نظارت و ارزیابی آموزش فراهم کند.
نکته دیگر اینکه کیفیت نظام آموزشی یک کشور نمیتواند از کیفیت آموزگاران و محتوای کتابهای درسی پیشی گیرد. آموزگاران در ترویج آموزش با کیفیت مطلوب نقش اساسی دارند. بر این پایه، در سال ٢٠١٣ یونسکو شعار خود را در «آموزش برای همه» این گونه اعلام کرد: «هر کودک نیازمند یک آموزگار است». هدف از این شعار، برابری تعداد آموزگاران و دانشآموزان نیست بلکه تلاش دارد تا اهمیت برخورداری همه انسانها از آموزش با تاکید بر نقش اساسی آموزگاران را یادآوری کند و ارتقای کیفی آموزش را ناشی از ارتقای سطح علمی آموزگار نشان دهد.
موضوع مهم دیگر توان پاسخگویی آموزگاران به چالشهای قرن بیست و یکمی است. تکنولوژیهای ارتباطی جدید دیوار بین آموزشهای خانه و مدرسه را از میان برداشته و انحصار نظام آموزشی را شکسته است. در کشورهای توسعه یافته یادگیری دانشآموزمحور و دانشجومحور ، به تدریج جایگزین یاددهی آموزگارمحور میشود. حفاظت از محیط زیست، همزیستی با انسانهای دیگر، دفاع از صلح، پایبندی به حقوق بشر، طراحی پرسش، خلاقیت، کارآفرینی، تفکر انتقادی و تعامل با دیگران از جمله نیازهای جدید جوامع انسانی است که به تدریج جای خود را در نظامهای آموزشی باز میکنند.
در این راستا نیز جامعه یاوری فرهنگی با تکیه بر تجربه های استادان نامدار و صاحب نظر در سطح ملی تلاش کرده است تا با برگزاری کارگاههای آموزشی در مناطق تحت پوشش خود به وظایف خود عمل کند و افزون بر موضوع بازآموزی و ارتقای سطح علمی آموزگاران به معرفی یک مدل عملیاتی مناسب برای حضور سایر سازمانهای مردمنهاد فعال در بخش آموزش و حمایت از دانشآموزان، با توجه به نیازمندیهای امروز اجتماع و دورنمای ترسیم شده برای آموزش بپردازد.
در اردیبهشت ماه امسال نیز (ماه میسال ٢٠١٥) مجمع جهانی آموزش با حضور بیش از ١٥٠٠ نفر فعالان حوزه آموزش و اندیشمندان از سراسر جهان جلسه سالیانه خود را برگزار کرد.. در بیانیه این گردهمآیی نیز تاکید زیادی بر موضوع «آموزش همگانی»، «آموزش مادامالعمر»، و «ارتقای کیفیت آموزش» شده است.
توجه خاص جامعه یاوری فرهنگی به مطالعه این بیانیهها و دیگر اسناد منتشر شده از سوی سازمانهای جهانی فعال در حوزه آموزش کودکان به دلیل اصرار ما بر انجام فعالیتهای اثربخش و استفاده از خرد جمعی بزرگان این حوزه است. شاید مقیاس مناسب برای اندازهگیری کیفیت و درستی پروژههای جامعه یاوری فرهنگی، مقایسه این پروژهها از نقطه نظر اهداف، روشها و دستاوردها با آنچه که در این قبیل اسناد به آن ها اشاره شده – و یا اصرار بر اجرای آن ها شده – باشد.
گونه خبر: ستون ویژهکلیدواژه: کودکان و سوادآموزیحقوق کودککودکان و صلحکودکان و ارزش های زندگیکودکان و محیط زیستکودکان و توسعه پایدار