خبر جمع کن
هفته فیلم های کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان در سینماتک موزه هنرهای معاصر تهران
از روز دوشنبه ۳۱ خردادماه به مدت ۹ روز گزیده ای از آثار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سالن سینما تک موزه هنرهای معاصر تهران به نمایش در می آید.
«هفته فیلم های کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان» بخشی از نمایشگاه کارنامه فرهنگ دیداری کودکان است که از پنجم خرداد تا ۲۵ مردادماه در موزه هنرهای معاصر برگزار شده است. این نمایشگاه، فرهنگ دیداری کودکان در دوره عمومی و کلی ۶۰ ساله و به طور ویژه دوره ۳۰ سال (۱۳۳۰تا۱۳۶۰) با نگاه انتقادی بررسی میکند. فیلم هایی که در این هفته به نمایش گذاشته می شوند نیز فیلم هایی است درباره کودکان یا برای کودکان که از همین دوره سی ساله که تاکنون دیده نشده اند یا کمتر دیده شده اند.
روز دوشنبه ۳۱ خردادماه ساعت ۵ بعدازظهر فیلم های «یک نقطه سبز» به مدت ۶ دقیقه، «سیاه پرنده» به مدت ۸ دقیقه و «آنکه خیال بافت و آن که عمل کرد» به مدت ۱۰ دقیقه از مرتضی ممیز، «رهایی» از ناصر تقوایی به مدت ۲۴ دقیقه، «حوزه استحفاظی» از آراپیک باغداساریان به مدت ۶ دقیقه، «انتظار» از امیر نادری به مدت ۴۶ دقیقه و فیلم «رنگین کمان» از نفیسه ریاحی به مدت ۱۴ دقیقه در سالن سینما تک به نمایش در می آید.
در برنامه هفته ی نمایش فیلم های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، ۶ فیلم از نورالدین زرین کلک، ۶ فیلم از علی اکبر صادقی، ۱۰ فیلم از فرشید مثقالی، ۸ فیلم از عباس کیارستمی و همچنین فیلم هایی از ابراهیم حقیقی، سهراب شهید ثالث، محمدرضا اصلانی، شاپور قریب، مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی به نمایش در می آید.
این برنامه رایگان است.
زمان: ساعت ۵ بعد از ظهر به غیر از جمعه ۴ و دوشنبه ۷ تیرماه
نشانی: خیابان کارگر شمالی ، موزه هنرهای معاصر تهران
میزگرد تخصصی کتابداران کتابخانههای آموزشگاهی
میزگرد تخصصی کتابداران کتابخانههای آموزشگاهی با شرکت گروهی از کتابداران کتابخانههای مدارس و استادان دانشگاه روز پنج شنبه ۲۷ خرداد در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار میشود.
محورهای بحث:
- بیان دغدغهها و ضرورت های فعالیت در کتابخانههای آموزشگاهی
- چالشها و نیازهای کتابداران شاغل در کتابخانههای مدارس
- تبادل تجربه ها بین کتابداران
- بررسی نحوه ارتباط و تعامل بیشتر کتابداران کتابخانههای آموزشگاهی با یکدیگر
اعضای پنل
- دکتر مریم جلالی، دانشگاه شهید بهشتی
- دکتر علیرضا نوروزی، دانشگاه تهران
- فاطمه مرتضایی فرد، دانشگاه علامه طباطبایی و عضو شورای کتاب کودک
- مهرناز خراسانچی از کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد
- صدیقه احمدی فصیح، کتابخانه ملی
- مریم شمس الهی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
- ناهید جباری از عضو شورای کتاب کودک و فعال در زمینه کتابخانههای مدارس
- نسترن پورصالحی، دانشگاه تهران
- کتابداران چندین مدرسه نیز به عنوان میهمان ویژه دعوت شدهاند که همگی چندین سال سابقه فعالیت در مدرسه را دارند
ورود برای عموم آزاد است اما برای هماهنگی بیشتر، علاقه مندان باید نام و نام خانوادگی و شماره تلفن خود را به ایمیل poursalehi@gmail.com بفرستید.
زمان: از ساعت ۱۰ تا ۱۲
نشانی: تهران، بزرگراه جلال آل احمد، بزرگراه شهید چمران، زیر پل نصر(گیشا)، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، سالن جنبی تالار الغدیر
برگزاری میزگرد « فلسفهی بازی و بازیِ فلسفه»
انجمن اندیشه زُروان میزگردی با عنوان « فلسفهی بازی و بازیِ فلسفه» را آدینه ۲۸ خردادماه در موسسه بهاران برگزار می کند.
سخنرانان:
دکتر احد نویدی
کارکردهای بازی از دیدگاه روانشناسی
دکتر شروین وکیلی
مخاطره، شور و عدم قطعیت: نگاهی سیستمی به مفهوم بازی
مهندس محمود شیخیان
بازی در مقام راهبردی برای آموزش و انتقال دانایی
مهندس پویان مقدم
بازی و گردشگری: راهبردی برای معنادار کردن مکان
زمان: ساعت ۱۶ ـ ۲۰
نشانی: موسسه بهاران، میدان فاطمی، خیابان جویبار، کوچه نوربخش، پلاک ۲۱)
روابط عمومی انجمن زُروان
۹۳۷۲۳۲۰۷۶۵
کتابخانه و موزه ملی ملک؛ موزه دوستدار کودک
دستاورد تمرکز بیشتر نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران بر ارائه آموزشهای غیر رسمی به کودکان و نوجوانان در سه سال اخیر
کتابخانه و موزه ملی ملک به عنوان نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران با تمرکز بیشتر بر آموزشهای غیر رسمی کودکان و نوجوانان در سه سال گذشته توانسته است کارنامهای قابل توجه در زمینه ارائه آموزههای فرهنگ و هنر ایرانی- اسلامی به ویژه در حوزه آثار تاریخی- فرهنگی بر جای بگذارد.
به گزارش روابط عمومی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، موقوفه آستان قدس رضوی، برگزاری کارگاههای آموزشی و تورهای ویژه در حوزه گسترده فرهنگ و هنر ایرانی- اسلامی با موضوعاتی چون شناخت شجرهنامهها، ضرب سکههای تاریخی، ساخت مهرهای تاریخی، تذهیب و خوشنویسی، نگارگری و گلومرغ، تکهچسبانی (کولاژ)، کالبدشناسی، ساخت بازوبندهای تاریخی، نمایشهای تاریخی و قصهگویی با مضمونهای ادبی، با زبان و ادبیاتی ساده و متناسب با ذائقه و سلیقههای کودکانه و سرانجام اختصاص دو دوره از پنج دوره مسابقه راهنمایان موزه به موضوع راهنمایی موزه برای کودکان و نوجوانان، نمونههایی از برنامههایاند که بزرگترین موقوفه فرهنگی ایران در سه سال اخیر با تمرکز بیشتر بر این حوزه انجام داده است.
کتابخانه و موزه ملی ملک همچنین برنامههایی تازه برای ارائه آموزشهای غیر رسمی در حوزه فرهنگ و هنر ایرانی- اسلامی برای کودکان و نوجوانان طراحی کرده است که در ماههای پیش رو به اجرا میگذارد. در ادامه میتوانید گوشههایی از عملکرد اخیر این گنجینه در این زمینه را ببینید؛
گونه خبر: خبرهای فرهنگ و آموزشکلیدواژه: کتابخانه و موزه ملی ملکموزه دوستدار کودکموزه کودکمنبع: سایت کتابخانه و موزه ملی ملک
توران میرهادی، معلمی متفاوت و مادربزرگی برای همه نسلها
۲۶ خردادماه زادروز توران میرهادی، معلمی متفاوت و مادربزرگی برای همه نسلها است که همه وقت خود را صرف تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان کرده است. وی موسس و مدیر مدرسه فرهاد و از پایهگذاران شورای کتاب کودک و بنیانگذار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان است. به این مناسبت یادداشتی از پروین فخارینیا، عضو هیات مدیره فرهنگنامه کودکان و نوجوانان در اختیار ایبنا قرار داده شده است.
پروین فخارینیا، نویسنده، ویراستار و عضو هیات مدیره فرهنگنامه کودکان و نوجوانان: ۲۶ خرداد زادروز یکی از زنان اثرگذار در عرصه فرهنگ ایران است که طی دهها سال محور فعالیت او، کودکان و جوانان این سرزمین بودند. میرهادی برای آنان نهادهایی به وجود آورد تا ببالند و بشکفند و پربار شوند.
توران میرهادی، استاد برجسته ادبیات کودکان ایران در سال ۱۳۰۶در تهران متولد شد. وی افزون بر آموزش زبان و ادبیات فارسی، از مادر زبان آلمانی را نیز فراگرفت و پس از یادگیری زبان آلمانی به فرا گرفتن زبانهای فرانسه و انگلیسی پرداخت. مادرش که در هنرستان کمالالملک تاریخ هنر درس میداد، پایههای هنر نقاشی را نیز به فرزندانش آموخت. میرهادی افزون بر نقاشی با موسیقی و ورزشهای گوناگون نیز آشنایی داشت. پس از پایان دوره دبیرستان در سال ۱۳۲۴ش. در رشته طبیعی دانشکده علوم به تحصیل پرداخت. سپس به فرانسه رفت و در رشته روانشناسی تربیتی در «سوربن» و همزمان در رشته آموزش پیش از دبستان و ابتدایی در کالج «سوینه» پاریس درس خواند. بزرگترین دستاورد این آموزشها، دستیابی به نگرشی نو به آموزش و پرورش کودکان بود.
وی در سال ۱۳۳۴شمسی به نام برادر از دست رفتهاش، کودکستان فرهاد و بعدها، دبستان و راهنمایی فرهاد را به روشهای مبتنی بر ارزشهای انسانی، با استفاده از آخرین دستاوردهای آموزشی جهان در زمان خود، در فضایی برخاسته از همدلی و دور از رقابت و متکی بر تجربۀ خود دانش آموزان تأسیس کرد. او ۲۵سال تجربه خود را در ۳ کتاب گردآوری کرده است. این کتابها در زمینههای آموزش دانشآموزان همراه با شور و شوق و تجربه و مطالعه و تحقیق، پرورش خلاقیت و آشنایی خلاقانه با همه عرصههای علم و هنر و شیوههای کارِ گروهی دانشآموزان و همکاری بیدریغ مربیان و اولیا است. این کتابها عبارتند از «جستجو در راهها و روشهای تربیت» و «کتاب کار مربی کودک» از نشر دیدار و «دو گفتار: کتابخانه آموزشگاهی و نقش آن در ایجاد عادت به مطالعه» از نشر آگاه.
همچنین توران میردهای با همراهی گروهی از متخصصان آموزش و پرورش دوستدار کودکان و آشنا به ادبیات کودک، «شورای کتاب کودک» را در سال ۱۳۴۱ تأسیس کرد تا ضمن تعالی بخشیدن به ادبیات کودک و تأثیر سازنده بر آثاری که برای کودک و نوجوان به چاپ میرسید و میرسد، کودکان و نوجوانان را از ادبیاتی غنیتر برخوردار کنند، نویسندگان، مترجمان و تصویرگران کتاب کودک را یاری دهند و کتاب کودک را در ایران پرواز دهند.
توران میرهادی و یاران او در سال ۱۳۵۸، تألیف دانشنامهای را به نام «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» به عهده گرفتند و تا امروز شانزده جلد از آن را به چاپ رساندهاند. این اثر بینظیر که پاسخگوی همهگونه پرسش کودکان و نوجوانان و خانوادههای ایرانی است، با اطلاعاتی موثق درباره همه چیز، در آینده ۲۶ جلد خواهد شد. «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» بینظیر است زیرا علاوه برهمه اطلاعات درباره همه چیز، اطلاعاتی بسیار ارزنده و متنوع درباره ایران دارد که کودکان و نوجوانان و هر خانواده ایرانی از یافتن دانستنیهای ارزشمند آن به شوق خواهند آمد و هویت خود را باز خواهند یافت.
توران میرهادی، اخلاق و آرامش فرجامین
معرفی شماره ۷ و ۸ فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان
شماره ۷ و ۸ فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان - پاییز و زمستان ۱۳۹۴ - در ۲۸۰ صفحه چاپ و منتشر شده است.
این مجلد در ۱۸ بخش جداگانه، تدوین شده و عنوان یادداشتها، مقالههای نقد، گفتوگوها، گزارشها و... ۱۸گانه این فصلنامه چنین است:
سرمقاله
(سخن سردبیر) : جشنواره نقد کتاب کودک.
یادداشت
عزم ملّی برای کتابخوانی؛ رفیع افتخار.
گفتوگو
حال ادبیات کودک خوب است، حال کتاب کودک نه! گفتوگو با علیاصغر سیدآبادی دربارهی «سیاستگذاری کتاب کودک در ایران».
نقد تألیف
دوستی با درختان و پرندگان؛ نقد و بررسی کتاب «خارپشتها چای مینوشند!» نوشته حسن تبریزینیا. منتقد مریم کوهستانی.
خواندن داستان به مثابه بازتولید روایت؛ نگاهی به رمان «بردیا و ملکهی سرزمین عاج» نوشته سیامک گلشیری. منتقد عالمه میرشفیعی.
سایه و سرخوشی؛ نقدی بر کتاب «سایهای که سر نداشت، دُم نداشت، تَن نداشت» نوشته سوسن طاقدیس. منتقد مصطفی ایلخانیزاده.
فانتزی ناتمام؛ نقدی بر رمان «بازجویی خانوادهی قلندری» نوشته مصطفی خرامان. منتقد حسین اسدی جوزانی.
نقد ترجمه
وقتی روح ۲۰۰ ساله انتقام میگیرد؛ نگاهی به داستان «دکتر پارکینگ» نوشته فرانتس هوهلر. منتقد مرضیه بابازاده خامنه.
ساندویچ قهرمان را گاز بزن؛ نگاهی به داستان «دنی مثل بقیهی بچههاست» نوشته هلن یانگ. منقد مهتاب مهدوی.
نقد شعر
۳ نگاه بر ۳ کتاب؛ مروری بر مجموعهی ۳ جلدی «ماجراهای غول ۳۰۰ ساله و میز جادوییاش» سروده ناصر کشاورز. منتقد نسترن حاتمی.
تکرار در ترکیب با نوآوری؛ نقد کتاب «گربه ۱ مهندس است» سروده کمال شفیعی. منتقد انسیه موسویان.
شادی رنگ باخته در شعر کودک؛ گزارش کلّی و آماری گروه شعر شورای کتاب کودک ۱۳۹۳ – ۱۳۹۴. ناهید معتمدی و زهره حیدریشاهی.
نقد آثار غیرداستانی
اختلاط نمایشنامه و بازی نمایشی؛ گزارشی از وضعیت ادبیات نمایشی کودک و نوجوان منتشر شده در ۱۳۹۳ – ۱۳۹۴. آناهیتا غنیزاده.
فقه وارداتی؛ بررسی کتاب «احکام مصوّر برای نوجوانان و جوانان» (۴ جلدی)؛ تألیف محمد نورالدینی و دیگران. منتقد مهدی اعتمادی بروجنی.
نقد پیش از چاپ
سیمرغ، کودکانه و فرنگی؛ نگاهی به شگردهای تصویرگری پیتر سیس در کتاب «مجمع پرندگان» اقتباسی از منطقالطیر عطار نیشابوری برای نوجوانان. منتقد شیدا آرامشفرد.
نقد نوجوان
باب طبع نوجوان؛ نگاهی به کتاب «چگونه اژدهای خود را تربیت کنید» نوشته کرسیدا کاول. منتقد شهره کائدی.
نقد تصویرگری
پرسشها و دغدغههای همیشگی؛ گزارشی از نشست تصویرگری کتابهای دینی در سرای اهل قلم [پاییز ۱۳۹۴]. علی بوذری، محمدعلی رفیعی، اقبالی، سحر ترهنده.
تصویری از تصویرسازی؛ یادداشتی کوتاه بر کتاب «تصویرسازی» نوشته فرشید مثقالی. منتقد محمدعلی بنیاسدی.
نقد شفاهی
چند و چون مجموعهسازی؛ گزارش نشست نقد شفاهی بر مجموعه ۲۴ جلدی «داستان پیامبران» نوشته گروه نویسندگان. مصطفی رحماندوست؛ علی کاشفی خوانساری، محسن هجری، کاظم طلایی، محمدعلی رفیعی، سارا خرامان، زهره پریرخ، زهرا موسوی.
وضعیت نشر
سیر تحوّل ادبیات کودک ونوجوان در کشور سودان. نوشته پوپک نیکطلب.
نقدشناسی
کهنه، اما هنوز خواندنی؛ نقد «کتاب، کتابداری و کتابپژوهشی در نوشتههای نوشآفرین انصاری»، گردآوری علی بوذری. منتقد آزادمهر دانش.
دوران کودکی در ادبیات انگلیسی؛ مقالهای از دایرهالمعارف موضوعات در ادبیات ۲۰۱۰؛ نوشته مارگاریتا جلوجینا، مترجم روجا علینژاد.
تأملی در نقد ادبی کتاب کودک و نوجوان در دههی ۷۰ و ۸۰؛ مروری بر کتابهای منتشر شده در زمینه ادبیات کودک. پژوهشگر شهره کائدی.
نقدپژوهی
کتابهای نظری هنر و ادبیات کودکان؛ تابستان ۱۳۹۴؛ فهرست توصیفی ۱۳ کتاب انتشار یافته در تابستان ۱۳۹۴.
کودکنویس کتابشناس؛ معرفی کتاب «مهدی آذریزدی»؛ پانزدهمین جلد از مجموعهی «مشاهیر کتابشناسی معاصر ایران»؛ نوشته حسین مسرّت. بررسی کننده پیمان جلیلپور.
نقد دیروز
۲ مجموعه شعر طنز کمتر دیده شد؛ نقد و بررسی کتاب «سوت سکوت» سروده عباس ترین و «کیف پول من گرسنه است» سروده فاضل ترکمن. منتقد مریم خدابین.
پرونده
۱ اثر با ۲ نگاه؛ نقد و بررسی «فرهنگنامهی نماز برای کودکان و نوجوانان» تألیف ناصر نادری. منتقد نگاه ۱، پیمان جلیلپور؛ منتقد نگاه ۲، محمدحسن فاطمی اردستانی.
گوناگون
اخبار کتاب کودک و نوجوان، شهریور تا آبان ماه ۱۳۹۴؛ دربرگیرنده ۶۴ خبر داخلی بر پایه ماههای شهریور، مهر و آبان ۱۴۰۳ خبر خارجی.
تازههای نشر
معرفی و توصیف ۷ کتاب کودک و نوجوان.
کلاس های تابستانی برای کودکان
این روزها تابستان و زمستان بچهها به هم گره خورده و دیگر مانند گذشته تابستان را با شور و هیجان بازی کودکان نمیتوان دید. یکی از دلایل این موضوع تغییر زندگی امروزه و هوشمندتر شدن آن است و دنیایی که افرادی تیزتر و باهوشتر طلب میکند. این روزها تابستان و زمستان بچهها به هم گره خورده و دیگر مانند گذشته تابستان را با شور و هیجان بازی کودکان نمیتوان دید. یکی از دلایل این موضوع تغییر زندگی امروزه و هوشمندتر شدن آن است و دنیایی که افرادی تیزتر و باهوشتر طلب میکند.
ادامه مطلبکارزاری برای تجهیز کتابخانهی بیمارستانهای کودک
به گزارش ادارهکل روابط عمومی و امور بینالملل کانون، عنوان این کارزار عمومی «#دوباره_میخوانم» است که در فضای شبکههای اجتماعی اینترنتی نیز شکل گرفته است تا مردم ایران با شرکت در آن فرصتهای مطالعه کتاب را برای کودکان بستری شده در بیمارستانها فراهم کنند.
در این میان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و «گروه سلامت و هنر» این کارزار را همزمان با برگزاری «مهمانی مهر و نیایش» در تهران - که یک برنامه ویژه ماه مبارک رمضان است - برپا کردهاند و قرار است مردم، نیکوکاران و خیران با همراهی نویسندگان، تصویرگران و اقشار فرهنگی، کتاب و محصولات فرهنگی را جمعآوری و پس از آن نسبت به راهاندازی و تجهیز کتابخانههای بیمارستانهای کشور اقدام کنند.
«مهمانی مهر و نیایش» که به مدت ۱۰ روز و از روز ۲۶ خرداد تا ۴ تیر هر شب ساعت ۱۹ تا ۲۳ در مرکز آفرینشهای فرهنگیهنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در خیابان حجاب تهران برگزار میشود، غرفهای را برای این مهم به «گروه سلامت و هنر» اختصاص داده است تا علاقهمندان و نیکوکاران بتوانند از این طریق کتاب و محصولات فرهنگی خود را در قالب طرحی با عنوان «دوباره میخوانم» برای ساخت کتابخانه در بیمارستانهای کودکان اهدا کنند.
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در عین حال اعلام آمادگی کرده است تا کتابهای اهدایی علاقهمندان را از طریق ادارات کل استانی و ۹۴۰ مرکز فرهنگیهنری خود در سراسر کشور جمعآوری کند. بهاره جهاندوست، مسوول غرفه «گروه سلامت و هنر» در این برنامه، دربارهٔ این فعالیت گفت که انجمن ما با هدف بهبود شرایط درمانی بچهها و در حوزهٔ سلامت روان کودکان بیمار فعالیت میکند و راهاندازی و ساخت کتابخانه برای کودکان بیمار، کمک میکند که قدری دردشان را فراموش کنند.
او همچنین خاطرنشان کرد: قرار است این انجمن با همکاری موسسههای خیریه، کتابهای گروه سنی کودک را برای ساخت کتابخانهٔ بیمارستانها جمعآوری و ارسال کند.
وی ادامه داد: این انجمن در برنامه «مهمانی مهر و نیایش» غرفهای را دایر میکند تا همه بتوانند کتابهای دست دوم اما قابل استفاده و همچنین بازیهای آموزشی، لوحهای فشرده و لوازمالتحریر نو را در اختیار این بیمارستانهای کودک قرار دهند. به گفتهٔ جهاندوست، کتابهای اهدا شده از سوی مردم تهران در بیمارستانهای کودکان استان تهران توزیع میشود و البته تاکنون استانهایی همچون یزد، شیراز و گلستان نیز برای جمعآوری و ارسال کتابها به بیمارستانها اعلام آمادگی کردهاند.
همچنین این گروه یک کانال تلگرامی به نشانی @dobareh_mikhanam راهاندازی کرده است و هشتک #دوباره_میخوانم هم از سوی فعالان اینترنتی در شبکههای اجتماعی در حال داغ شدن است.
برنامه «مهمانی مهر و نیایش» از ۲۶ خرداد تا ۴ تیر هر شب ساعت ۱۹ تا ۲۳ در مرکز آفرینشهای فرهنگیهنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در خیابان حجاب تهران برگزار خواهد شد.
گونه خبر: خبرهای کودکان از اینسو و آنسودر شهر چه خبرکلیدواژه: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانانبیمارستانهای کودکتجهیز کتابخانهمنبع: پایگاه خبری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانانچگونه هوش اکتسابی کودکان را بپرورانیم؟
هوش همواره موضوعی جالب و جذاب برای پژوهشگران بوده و هست. این که چرا برخی افراد باهوشترند و این هوش چگونه شکل میگیرد و از کجا میآید. بر این اساس طی چند دهه انسان شناسان و محققان علوم پزشکی عوامل زاینده و فزاینده هوش آدمی را تحقیق و بررسی کردهاند. بنا به یافتهها بخشی از فرآیند شکل گیری هوش، ذاتی است و ریشههای ژنتیک دارد. اما بخشی دیگر اکتسابی بوده و بر اثر فرآیند رشد بویژه در سالهای کودکی و نوجوانی شکل میگیرد. فرآیند رشد ذهنی که با رشد جسمی همراه است، خود از عوامل متعدد دیگری نظیر تغذیه، پرورش ذهنی، آموزش، تعلم و تربیت، محیط اجتماعی، اقلیم، محل سکونت و ... تأثیر میگیرد. امروزه دانشمندان میدانند حتی آب و هوا میتواند بر میزان هوش ساکنان یک منطقه جغرافیایی تأثیر بگذارد. حتماً شنیدهاید که سرب موجود در هوای آلوده هوش بچهها را کم میکند یا میتواند بر سلامت سیستم عصبی مادر و جنین اثر نامطلوب بگذارد.
ادامه مطلبارائه ۳۰ مقاله به دومین همایش «ادبیات کودک و مطالعات کودکی»
حسین شیخ رضایی، دبیر علمی همایش دوسالانه «ادبیات کودک و مطالعات کودکی» از ارائه ۳۰ مقاله در این همایش خبر داد و گفت: تلاش میکنیم مانند نخستین دوره این همایش، کارگاههای آموزشی را در زمینه شیوههای ترویج خواندن برای نویسندگان، معلمان و مربیان برگزار کنیم.
این همایش با موضوع «کودک، ادبیات و لذتهای خواندن» آبانماه امسال با همکاری موسسه خانه کتاب و شورای کتاب کودک برگزار میشود. سعی میکنیم مانند دوره نخست، پذیرای پژوهشگرانی در حوزه ادبیات کودک از سایر کشورها نیز باشیم.
شیخ رضایی درباره تعداد مقالات رسیده به دبیرخانه همایش توضیح داد: با توجه به اینکه مهلت ارسال آثار تا پایان تیرماه است و اغلب محققان هم در روزهای آخر مقالات خود را ارسال میکنند اما در مقایسه با دوره نخست، تا به حال تعداد مقالات بیشتری به دست ما رسیده است. و بعد از پایان یافتن زمان مقرر برای ارسال مقالات، چکیدهها از سوی هیات داوران که شامل پنج یا شش نفر هستند بررسی میشود.
به گفته وی با توجه به اینکه موضوع این دوره از جشنواره درباره «لذت خواندن» است و نسبت به نخستین دوره که با عنوان «ادبیات؛ کودک دیروز، کودک امروز» برگزار شد، عمومیت بیشتری دارد، علاوه بر دانشجویان و پژوهشگران حوزه ادبیات و ادبیات کودک، سایر محققان، کتابداران، مربیان کانون پرورش فکری و معلمانی که در رشتههایی مانند جامعهشناسی، روانشناسی، کتابداری، علوم ارتباطات و ... فعالیت میکنند هم میتوانند در این همایش شرکت کنند.
دبیر علمی همایش، با بیان اینکه افرادی که با بچهها سروکار دارند، به دلیل ورود تکنولوژیهای جدید و عوض شدن فضای جامعه، فکر میکنند شکل خواندن و سرانه آن تغییر کرده است و این تغییر فضا و ورود تکنولوژیهای جدید را عاملی منفی تلقی میکنند، گفت: در این همایش میخواهیم بین افرادی که در این حوزه فعالیت دارند نوعی همگرایی و همافزایی ایجاد کنیم و همچنین در مباحث نظری، انواع خواندن و در مباحث کاربردی، تغییرات ایجاد شده در الگوی خواندن را بررسی کرده و تلاش میکنیم در شرایط اجتماعی جدید، روشهای دیگری را مانند خواندن در شرایط بحرانی و خواندن برای درمان پیشنهاد دهیم.
وی در ادامه به برگزاری کارگاههای تخصصی در حاشیه همایش اشاره کرد و گفت: سعی میکنیم مانند دو سال پیش کارگاههایی با موضوعات مرتبط با شیوههای ترویج خواندن برای معلمان و کتابداران و سایر علاقهمندان برگزار کنیم. همچنین کارگاهی هم با حضور یکی از مدرسان خارجی به صورت تخصصی برای نویسندگان خواهیم داشت.
به گفته شیخ رضایی در این همایش گزارشی هم درباره پروژهای با موضوع سواد خواندن و مهارت خواندن از سوی کارشناسان این پژوهش ارائه میشود.
دومین همایش «ادبیات کودک و مطالعات کودکی» با موضوع «کودک، ادبیات و لذتهای خواندن» آبان ۹۵ برگزار میشود. بر اساس فراخوان، محورهای پیشنهادی این همایش عبارتند از:
مباحث نظری: خواندن ، لذت های خواندن و ترویج خواندن: تاریخچه، انواع، تعاریف، رویکردها، سواد، فقر، دشواریهای خواندن، ایدئولوژی، هویتیابی، رسانههای دیجیتال.
مباحث کاربردی: کتابخانهها، فضاهای عمومی، نهادهای فرهنگی، قصهگویی، کتابهای گویا
مباحث ادبی: ادبیات کودک فاخر، نازل و لذتهای خواندن،تصویر و لذتهای خواندن، ادبیات کهن و کودکان با نیازهای ویژه و لذتهای خواندن.
معلمانی که مروج مطالعهاند
دکتر یزدان منصوریان، دانشیار دانشگاه خوارزمی: عصر شنبه، هشتم خرداد ۹۵، مهمان دهمین نشست از سلسله نشستهای تخصصی دانشگاه فرهنگیان بودم که در آموزش و پرورش منطقه سه تهران برگزار شد. در این جلسه قرار بود دربارهٔ «نقش معلم در توسعه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی» صحبت کنم. ابتدا مدل «پنج ضلعی مطالعه» را معرفی کردم و سپس کوشیدم تصویری از معلمی ترسیم کنم که شخصیت، گفتار و رفتارش میتواند مشوق و مروج مطالعه باشد. قبلاً دربارهٔ پنج ضلعی مطالعه در نهمین سری از «یادداشتهای یک کتابدار» در مجله بخارا نوشتهام از تکرار آن پرهیز میکنم و فقط به بخش دوم میپردازم.
پرسشی که آن روز تلاش کردم به آن پاسخ دهم این بود که «معلمان چگونه میتوانند مروجان خوبی برای خواندن باشد؟». در پاسخ میتوان گفت، درست مثل کتابداران، معلمانی در ترویج خواندن موفقاند که خودشان اهل مطالعه باشند و تصور نکنند بدون آنکه خودشان کتاب بخوانند، پند و اندرزشان برای مطالعه چندان مؤثر خواهد بود. به نظرم توصیه مستقیم به خواندن، به معنای عام آن و بدون ذکر مصادیق عینی شنوندهٔ چندانی ندارد. تجربه نشان داده که نصحیت و موعظه بدون پشتوانهٔ عملی خیلی اثربخش نیست. نمیگویم بیاثر است، اما اثری که انتظار داریم ندارد. زیرا وقتی به دیگران میگوییم کتاب بخوانید، مطالعه خوب است و پندهایی از این قبیل، فقط گزارههایی کلی و کلیشهای در اختیار شنونده گذاشتهایم بیآنکه شاهد و گواهی برای خوب بودن و مفید بودن ارائه کنیم. در نتیجه چنین گفتاری اثربخش نیست. گفتار ما دربارهٔ خواندن زمانی اثربخش است که مبتنی بر تجربه زیستهٔ ما از خواندن و روایتی از روزهای انس ما با کتاب باشد. یعنی بگوییم که من فلان کتاب را خواندم، از خواندش لذت بردم و این نکتهها را آموختم که هر یک چنین تأثیر مثبتی بر زندگی من داشتهاند. در این صورت شنونده مشتاق میشود همین مسیر را طی کند و آثار مشابه را بخواند. اما اگر من تجربهای دلپذیر از خواندن نداشته باشم، چگونه میتوانم دیگران را به خواندن توصیه کنم؟ آیا در این صورت گفتار من از کلیشه و کلیگویی فراتر خواهد رفت؟
دوم آنکه معلمانی مروج مطالعهاند که دامنهٔ خواندن را به کتاب درسی محدود نکنند. زیرا یکی از موانع ترویج خواندن تاکید مفرط نظام آموزشی بر کتاب درسی است. البته کتاب درسی در ذات خود مانعی در این زمینه نیست. بلکه نوع مواجهه ما با آن چنین پیامدی دارد. یعنی زمانی که تمام ارزیابی ما از پیشرفت تحصیلی دانشآموزان فقط متکی به حفظ کردن مطالب همین کتابهاست، دانشآموزان خود را از هر منبع دیگر بینیاز میبییند. اما اگر کتاب درسی به نحوی تدوین شود که نقطهای آغاز برای مراجعهٔ مخاطب به منابع دیگر باشد، در این صورت نه تنها مانعی نیست که خود به عاملی پیشبرنده تبدیل خواهد شد. اطمینان دارم استادان ارجمند علوم تربیتی و بویژهٔ گرایش برنامه درسی اصول و مبانی چنین رویکردی را در کلاسهای خود آموزش میدهند و امیدوارم تبلور آن در فرایند آموزش نیز بیش از پیش متجلی شود.
البته تحقق چنین هدفی مستلزم بازتعریف نقش کتابدار و کتابخانه در مدرسه است. از نگاه منِ کتابدار اگر معلمان تمرینها و تکلیفهایی از دانشآموزان بخواهند که انجام آن نیازمند مراجعه به کتابخانه و بویژه کتابهای مرجع باشد، برنامه درسی مسیر رسیدن به کتاب را هموار خواهد کرد. در آن جلسه نیز تاکید کردم که این مهم زمانی محقق میشود که هر مدرسه کتابخانهای مستقل و ترجیحاً مجهز داشته باشد و معلم و کتابدار در این زمینه همکاری کنند. در چنین فضایی است که اهمیت پست کتابدار آموزشی بیش از پیش آشکار میشود. پستی که متاسفانه چند سال گذشته از آموزش و پرورش حذف شد. البته انجمن کتابداری و اطلاعرسانی ایران و سایر دلسوزان فرهنگی با مصاحبهها و مکاتبات متعدد اعتراض خود را به این اقدام اعلام کردند و خواستار احیاء این پست شدند. هر چند تا آنجا که خبر دارم این تلاشها تا امروز به نتیجه نرسیده، اما امید ما به حضور فعالانهٔ کتابداران متخصص در مدارس همچنان زنده است.
سومین اقدام در این زمینه تشویق دانشآموزان به نوشتن دربارهٔ کتابهاست. این نوشتن میتواند بسیار متنوع باشد. در سادهترین شکل خلاصهسازی محتوای یک اثر در چند صفحه تمرین موثری برای نوشتن است. متاسفانه مهارتهای نگارشی در نظام آموزشی ما جایگاهی شایسته و متناسب با اهمیتش ندارد. زمانی که من دانش آموز بودم درس انشا بیشتر در حاشیه بود و تا آنجا که شنیدهام اکنون نیز اوضاعی بهتر از گذشته ندارد و گویا در بعضی از مقاطع حذف شده است. در حالی که مهارتهای نگارشی پایه و بنیاد سواد هر دانشآموختهای را میسازد.
ضمن آنکه خواندن و نوشتن مکمل یکدیگرند. ما با خواندن بهتر مینویسیم و با نوشتن بهرهای بیشتر از خواندههای خود میبریم. حتی گزینش بخشهایی از یک اثر و بازنویسی آن در قالب روزنامه دیواری یا نشریه دانشآموزی اقدامی مفید است. تمرینی است برای توصیف و در آینده نقد کتابها. تجربه نشان داده ما زمانی که دربارهٔ یک کتاب مینویسیم محتوای آن را بهتر به خاطر خواهیم سپرد. من در موقعیت یک کتابدار و معلم خودم را موظف کردهام دربارهٔ کتابهایی که میخوانم مطالبی بنویسم. به آن امید که هم بتوانم آموختههایم را ثبت و ضبط کنم و هم دیگران با محتوا و ارزش این آثار آشنا شوند. بنابراین، ما میتوانیم از دانشآموزان بخواهیم در یک نیمسال تحصیلی کتابی را درباره موضوعی مرتبط با مباحث درس انتخاب کنند و دربارهٔ آن بنویسند. نیازی نیست این نوشته جامع و کامل باشد. همین که هر دانشآموز بتواند چند صفحهای از تجربهٔ خواندن خود بنویسد کافیست. همین که بتواند احساس و آموختههای خود را از مطالعهٔ آن اثر مکتوب کند، بهترین تمرین نوشتن را انجام داده است.
اما این مهم زمانی محقق میشود که دانش آموزان کتابی را بخوانند که دوستش داشته باشند و از خواندنش لذت ببرند. نه اینکه آن را همچون تکلیفی دشوار تلقی کنند. بنابراین، نکتهٔ مهم احترام به «آزادی برای خواندن» است. به این معنا که بجای آنکه معلم اثری را تعیین کند، از دانش آموزان بخواهد خودشان به جستجو بپردازند و آنچه را که میپسندد انتخاب کنند. البته معلم همیشه نقش مشاور را ایفا میکند و در این انتخاب به آنان کمک خواهد کرد؛ تا آنان بتوانند اثری متناسب با نیاز و سن و سال خودشان بیابند. اما فرایند جستجو برای یافتن آثار خود بخشی از یادگیری است و حیف است که دانشآموزان از لذت این یادگیری محروم شوند.
صحبت از «لذت یادگیری» شد و تا فراموش نکردهام این نکته را اضافه کنم که معلمی میتواند مروج خواندن باشد که خودش لذت خواندن را چشیده باشد و به دانش آموزان نیز فرصت دهد این لذت را بچشند. لذت خواندن نخستین پاداش و مهمترین عامل ترویج مطالعه است. من آن را «مطالعهٔ مفرح» میخوانم و بر این باورم تا زمانی که خواندن وجود ما را سرشار از شادی نسازد، مطالعه نه دوام خواهد داشت و نه تاثیری مطلوب بر جای خواهد نهاد. بنابراین، باید دید چه آثاری میتوانند برای دانشآموزان جذاب و مفرحاند. تشخیص این مهم فقط زمانی میسر است که ما با علائق و سلیقههای آنان آشنا باشیم و سخنشان را بشنویم و به انتخابشان احترام بگذاریم. به این باور برسیم که دانشآموز موفق کسی نیست که مطیع و مقلد ما باشد، بلکه انسان مستقلی است باید چگونه اندیشیدن را بیاموزد، مستقل فکر کند و آزادانه تصمیم بگیرید. نه اینکه گزارههایی که ما حقیقت مطلق تلقی میکنیم به خاطر بسپرد و البته بعدها از یاد ببرد!
خوشبختانه نگاه مبتنی بر تفکر ناب و اندیشهٔ انتقادی در آموزش و پرورش دنیا در حال گسترش است. مثلاً نهضتی که چند سالی است با عنوان «فلسفه برای کودکان» در مدارس جهان و ایران ایجاد شده، فرصتی برای ترویج مهارتهای تفکر و استدلال برای نسل آینده است. خوشبختانه آثار موجود در این زمینه رو به افزایشاند. از آن جمله میتوان به کتاب «هماندیشی: روش پرورش مهارتهای تفکر» به قلم فیلیپ کم و ترجمه مریم خسرونژاد اشاره کرد که در قالب مجموعهای با عنوان «روششناسی فلسفه تعلیم و تربیت» و زیر نظر دکتر مرتضی خسرونژاد منتشر شده است. کتابی دیگر با عنوان «دنیایی را تصور کن که ... فلسفه به زبان ساده» به قلم «برژیت لابه» و «میشل پوش» با ترجمهٔ پروانه عروج نیا و مقدمهٔ استاد مصطفی ملکیان نیز مثالی دیگر است. همچنین آثار دکتر یحیی قائدی در این زمینه مفید و خواندنی است که فهرستی از آنها در سایت «فلسفه برای کودکان در ایران» وجود دارد.
اقدام بعدی فراهم آوردن شرایط گفتگو دربارهٔ کتاب در محیط مدرسه است. البته گفتگو دربارهٔ همهٔ عوامل مرتبط با تدوین، تولید و توزیع کتاب. یعنی مولفان، مترجمان، ناشران، کتابداران، کتابفروشان، منتقدان و سایر خادمان کتاب. این گفتگو میتواند شکلهای متفاوتی داشته باشد. مثلاً دعوت از نویسندگان، مترجمان و ناشران در مدارس گام موثری برای ترویج خواندن است. حضور یک مؤلف یا مترجم در مدرسه میتواند برای دانشآموزان الهام بخش باشد. نیازی نیست آنان در چنین جلسهای به مباحث تخصصی بپردازند. بلکه کافیست از تجربههای خواندن و نوشتن خود سخن بگویند. هرگز اهمیت «روایت» را نباید نادیده گرفت. ما انسانها از کودکی تا کهنسالی شیفتهٔ شنیدن قصه و روایتایم. از همین فرصت باید برای ترویج خواندن بهره برد. به نظرم ترویج خواندن زمانی مؤثر است که در قالب روایت باشد.
بر همین اساس، اقدام بعدی توصیه به خواندن داستان و رمان است. قبلاً در یادداشتی با عنوان «یازده پاداش خواندن رمان» به اهمیت این موضوع پرداختهام و نیازی به تکرار نیست. فقط یادآوری این نکته مفید است که نباید تصور کنیم داستان و رمان فقط برای پر کردن اوقات فراغتاند و ارزش دیگری ندارد. اهمیت خواندن داستان به مراتب فراتر از این است. به نظرم قدم نهادن در دنیای داستان چگونه زیستن ما را متحول خواهد کرد. خواندن ادبیات داستانی مثل رفتن به سفر و دیدار و گفتگو با آدمهای متفاوت در سرزمینها تازه است. بنابراین، خوانندگان کتابهای داستانی تجربهٔ زیستهٔ عمیقتر و غنیتری از آنهایی که با داستان بیگانهاند، خواهند داشت. بیشتر اهل مدارا هستند و کمتر گرفتار تعصب و جزماندیشی میشوند. آنان به باورها و ارزشهای فرهنگهای دیگر احترام میگذارند و توان بیشتری برای زیستن در جامعهای چندفرهنگی دارند.
یکی دیگر از روشهای ترویج خواندن در مدارس برگزاری جلسههای منظم کتابخوانی است. با تشکیل گروههای کتابخوانی دانشآموزان میتوانند تجربههای کتابخوانی خود را در اختیار یکدیگر قرار دهند. اساساً مطالعه به همان میزان که تجربهای شخصی است، ماهیتی اجتماعی دارد. ما میتوانیم با هم و برای هم کتاب بخوانیم. کتابها میتوانند حلقهای برای گسترش دوستی در جامعه باشند و بر سرمایهٔ اجتماعی بیافزایند. در روزگاری که انزوا و تنهایی در کمین انسان معاصر نشسته است، کتابها میتوانند دوباره ما را به هم برسانند. کسانی که تجربه مشترکی در خواندن یک اثر دارند، گویی در تجربهای شریک و سهیماند که زمینهساز ارتباط بیشتر آنان خواهد بود. بنابراین، کتابخوانی بستری برای گسترش دوستی و همدلی ایجاد میکند و تمرینی برای کار گروهی محسوب میشود.
سخن پایانی
به رغم وجود همهٔ رسانههای رقیبی که در این روزگار برای کتاب پیدا شده است، کتاب همچنان میتواند کانون خلاقیت و اندیشهورزی در جامعه باشد. به شرط آنکه نهادهای فرهنگی و آموزشی برنامههای ترویجی خود را با کمی خلاقیت و نوآوری همراه سازند. این برنامهها زمانی موثرند که بر بنیاد ارتباطات اجتماعی استوار باشند. یعنی کتابخوانی را از فعالیتی شخصی در انزوا به فعالیتی گروه در اجتماع تبدیل کند. گروههای کتابخوانی در مدارس تشکیل شوند، دانشآموزان دربارهٔ کتابهایی که خواندهاند با هم گفتگو کنند، و از مولفان، مترجمان و ناشران دعوت شود تا دربارهٔ آثارشان سخن بگویند. کتاب همچنان میتواند همچون خونی تازه در رگهای نظام آموزشی جریان یابد و به رشد و بالندگی آن کمک کند. ایدون باد!
منابع
کم، فیلیپ (۱۳۹۱) «هماندیشی: روش پرورش مهارتهای تفکر» تهران: نشر قطره.
لابه، برژیت و پوش، میشل (۱۳۹۰) دنیایی را تصور کن که ... فلسفه به زبان ساده» ترجمه پروانه عروج نیا. تهران: آسمان خیال.
منصوریان، یزدان. (۱۳۹۵) «یازده پاداش خواندن رمان». سخن هفته لیزنا، شماره ۲۸۴. ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۵.
گونه خبر: خبرهای کودکان از اینسو و آنسوکلیدواژه: معلمانی که مروج مطالعهاندیزدان منصوریانمنبع: سخن هفته لیزنا، شماره ۲۹۰. ۲۴ خرداد ۱۳۹۵.
برندگان نخستین جایزه یونسکو برای آموزش دختران و زنان
مدیر اداره ی آموزش دوره پیش دبستانی وزارت آموزش و پرورش و فرهنگ جمهوری اندونزی و رئیس اتحادیه ی شبکه دانش آموزان مونث از زیمبابوه، به سبب برنامه های نوآورانه خود در آموزش زنان و دختران برنده ی نخستین دور جایزه ی یونسکو برای آموزش دختران و زنان شدند.
Ella Yulaelawati، مدیر پروژه ی برنده از اندونزی در مراسم دریافت این جایزه در سمینار بین المللی آموزش زنان و دختران در چین گفت: «با این جایزه سرانجام صداهایی که تاکنون شنیده نشده اند به رسمیت شناخته می شود.»
او توضیح داد که برنامه ی آن ها یک «استراتژی جمعی» را دنبال می کند. در این برنامه از طریق ظرفیت سازی و درگیر کردن سازمان های فعال در امور زنان، پدران و مادران و حامیان در سطوح مختلف دولت اطمینان حاصل می شود که دختران در مناطق روستایی از آموزش پیش دبستانی مناسبی برخوردارند.
مدیر اتحادیه ی شبکه دانش آموزان مونث، E vernice Munando، دیگر برنده این جایزه نیز گفت: «بردن این جایزه ما را با چالش جدیدی رو به رو کرده است؛ ما باید دامنه ی فعالیت های خود گسترش دهیم و با ایجاد فضاهای آموزشی امن و بدور از تبعیض و خشونت های جنسیتی امکان آموزش را برای زنان و دختران بیشتری فراهم کنیم. ما به دنبال یک جامعه ی دانشجویی متعادل و کشوری هستیم که در آن زنان و دختران در اولویت هستند.»
در این مراسم همچنین بر نقش آموزگاران در ارائه آموزش با کیفیت تاکید شد و یکی از آموزگاران زن موفق چین به نمایندگی از سوی میلیون ها آموزگار زن سخنرانی کرد. او که از یک جامعه کشاورزی فقیر آمده بود گفت به این دلیل شغل آموزگاری را انتخاب کرده است که آموزش و پرورش می تواند سرنوشت دختران فقیر را تغییر دهد.
آموزش یک دختر زندگی یک خانواده را تغییر می دهد و بر زندگی چندین نسل تاثیر می گذارد.
جایزه یونسکو برای آموزش دختران و زنان در سال ۲۰۱۵ برای قدردانی از کسانی بنیانگذاری شد که برای آموزش دختران و زنان و پیشبرد هدف چهارم و پنجم از اهداف توسعه پایدار کمک می کنند. هدف چهارم این برنامه دسترس پذیر کردن آموزش برای همه و هدف پنجم آن توانمندسازی دختران و زنان و جلوگیری از تبعیض جنسیتی است.
برندگان این جایزه هر یک مبلغ پنجاه هزار دلار امریکا برای پشتیبانی از کار خود دریافت می کنند.
گونه خبر: خبرهای فرهنگ و آموزشکلیدواژه: آموزش دخترانآموزش دختران و فقرجایزه یونسکو برای آموزش زنان و دخترانآموزش و عدالت اجتماعیآموزش دختران و توسعه پایدارحقوق کودکدختران و خشونت جنسیامنیت دختران در مدارسسمینار بین المللی آموزش زنان و دخترانیونسکوآموزش پیش دبستانیتبعیض جنسیتی در آموزشمنبع: یونسکو
اوقاغت فراغت؛ تربیتی غیررسمی ( بخش پایانی)
انتخاب با بچهها نظارت با شما
نگاهی به کلاسهای تابستانی کودکان و نوجوانان و چالشهای پیش رو
ما دهه شصتیها تابستون ها با بالش یه خونه میساختیم، یه ذره آب و نونم برمی داشتیم میریختیم تو ظرفهای پلاستیکی اسباب بازی وساعت ها خودمون رو تو خونه بالشتی حبس میکردیم. الان نسل فعلی به کمتر از استخر، پارکور، لیزرتگ، تبلت، ایکس باکس، پلی استیشن مدل بالاراضی نمیشن! اصلایه چیزهایی که ما اسمشون رو هم بلد نیستیم! خدایا! نسل ماچقدر حنا دختری در مزرعه میدید!سالها پیش وقتی دوران درس و مدرسه را سپری میکردیم، تمام هوش و حواس مان به تابستان و تعطیلات بود اما تابستان که میآمد، پدر و مادر به ما اخطار میدادند که قرار نیست این سه ماه را عاطل و باطل بگذرانیم و آخرش ناچار در کلاسهای تقویتی و متفرقه ثبت نام میکردیم.
ادامه مطلبانتشار کتابچه راهنما برای حذف کودکان از چرخه تولید
در سال ۲۰۰۲ سازمان بین المللی کار ۱۲ ژوئن را روز جهانی مبارزه با کار کودکان نامید تا توجه جهانی را بر این معضل جلب کند.
هر سال در روز جهانی مبارزه با کار کودکان، دولت ها، کارفرمایان، سازمان های کارگری و میلیون ها نفر از سراسر دنیا گرد هم می آیند تا برای این معضل چاره جویی کنند.
امسال، تاکید سازمان جهانی کار بر مساله کار کودکان و چرخه ی تولید است. در حال حاضر، ۱۶۸ میلیون کودک همچنان در بازار کار فعالیت دارند. این کودکان در همه بخش های تولید از کشاورزی گرفته تا واحدهای صنعتی و ساخت و ساز فعالیت دارند.
دبیر کل سازمان جهانی کار در گردهمایی امسال یکی از مهمترین مولفههای توسعه پایدار، را حل معضل کار کودک عنوان کرد.
این سازمان به همراه سازمان بین المللی کارفرمایان، دستنامه و راهنمایی را برای موسسه های اقتصادی تهیه کرده اند تا دانش خود را در زمینه ی کار کودکان افزایش دهند و براساس استانداردهای جهانی فعالیت کنند.
در ایران نیز در آستانه روز جهانی مبارزه با کار کودکان، فعالان حقوق کودک برنامه ی سه روزه ای را برگزار کردند که شامل نمایش و نقد دو فیلم و برگزاری نمایشگاه عکس با موضوع کودکان کار و برگزاری نشست تخصصی «بدترین اشکال کار کودک٬ اشکال پنهان کار کودک» بود.
اوقاغت فراغت؛ تربیتی غیررسمی(بخش نخست)
نگاهی به کلاسهای تابستانی کودکان و نوجوانان و چالشهای پیش رو
آن روزها که هنوز بیشتر منازل به محیطی به نام حیاط که حالابا گرانی زمین و منزل دیگر در قید حیات نیست، مجهز بودند، تابستانها حوض آب منازل آب میشد، پسرها در حوض غوطه میخوردند و از قضا شانسی هم برای غرق شدن نداشتند چون ارتفاع بیشتر حوضها به نیم متر هم نمیرسید. دخترها هم در راستای کمک به مادر خانه کنار حوض ظرف میشستند. حوضها کاربردهای دیگری هم داشتند که پرتاب کردن هندوانه داخل آنها را هم شامل میشد. اصولاً خاطرات تابستانی ما دهه شصتیها خیلی هم خنک بود، یکیش همین ماجرای آب تنی تو حوض، یکی دیگرش خوابیدن روی پشت بام و روی تراس یا ایوان منازل، انصافاً قبول بفرمایید که خاطرات خنکی بودند چون ما با همین ابتکارات ساده در تابستان احساس گرما نمیکردیم؛ پشه بند و یک کاسه یا پارچ آب برای بالای سر و یک رادیو که میتوانست ما را بخواباند. البته بعضی خانوادهها حوصله بیشتری داشتند و از آن تلویزیونهای ۱۴ اینچ قرمز رنگ پارس با سیم میبردند روی تراس و بام تا با آنتن سر خودش اوشین و روزی روزگاری تماشا کنند.
ادامه مطلبهفده درصد دختران قبل از ۱۸ سالگی دزدواج می کنند
معاون پیشگیری از آسیبهای اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه ازدواج کودکان تبدیل به یک مسئله جهانی شده است عنوان کرد: طبق آخرین آمار، هفتصد میلیون زن در جهان هستند که در سنین کودکی ازدواج کردهاند.
شیرین احمدنیا در نشست «ازدواج در سنین پایین» که در «باشگاه هواداران جمعیت امام علی» برگزار شد، با بیان اینکه بر اساس آمارها در کشورهای در حال توسعه از هر سه دختر یک نفر قبل از ۱۸ سالگی ازدواج میکند، به ۲۰ کشوری که بالاترین نرخ شیوع ازدواج کودکان در آنها وجود دارد، اشاره کرد و گفت: کشورهایی مانند نیجر، آفریقای مرکزی، چاد، بنگلادش، سودان جنوبی، مالی، بورکینافاسو، مالی، گینه، موزامبیک و غیره جز این ۲۰ کشور هستند.
این استاد دانشگاه در ادامه ضمن بیان اینکه در ایران نیز تقریبا حدود ۱۷ درصد دختران پیش از رسیدن به سن ۱۸ سالگی ازدواج کردهاند، افزود: طبق آمار یونیسف سه درصد از دختران هم پیش از رسیدن به سن ۱۵ سالگی ازدواج میکنند.
وی در ادامه با بیان اینکه سن ازدواج قانونی در ایران برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال درنظر گرفته شده است، در تبیین عوامل ازدواج دختران در دوران کودکی، به ریشههای فرهنگی و اقتصادی این موضوع اشاره کرد و گفت: در برخی از مناطق به ازدواج به عنوان استراتژی گسترش پیوندهای خانوادگی نگریسته میشود و در این جوامع دختران و پسران بعد از تولد و حتی ما قبل از آن برای یکدیگر نشان میشوند.
احمدنیا با تاکید بر اینکه اهداف سیاسی و اقتصادی در شرایط همسرگزینی دخیل است، افزود: گروهی از پدر و مادرها نیز با عنوان حفاظت از دخترانشان و جلوگیری از درگیری آنها با موضوعات جنسی، دختران خود را در سنین پایین شوهر میدهند.
وی همچنین با اشاره به اینکه گاهی این موضوع به نسبتهای فرهنگی و همچنین نقشهای جنسیتی نیز بر میگردد، ادامه داد: در جوامعی که این موضوع رواج دارد در بسیاری از موارد دختران به اندازه پسران از ارج و قرب برخوردار نیستند و بیشتر به عنوان یک بار اضافی تلقی میشوند، باری که باید هر چه زودتر آنها را رد کنند.
احمدنیا یکی دیگر از دلایل ازدواج کودکان را موضوع فقر و تلاش خانواده ها برای کاهش هزینهها عنوان کرد و گفت: در این نگاه دختر زود شوهر داده میشود تا یک نانخور از جمعیت خانواده کاسته شود.
این استاد دانشگاه در ادامه به تشریح دلایل مخالفت با ازدواج کودکان پرداخت و یکی از دلایل این موضوع را «ایمنی مادران»عنوان کرد و افزود: وقتی ازدواج در سن پایین صورت می گیرد به تبع آن و با توجه به فشارهای فرهنگی بر این کودکان، بارداری زودرس نیز اتفاق می افتد؛ در حالی که بدن مادر نوجوان هنوز کاملا رشد نکرده، به بلوغ نرسیده است و در شرایط بارداری، زایمان و شیردهی، بقاء و سلامت مادرو کودک هردو به خطر میافتد.
وی همچنین یکی دیگر از عوامل مخالفت با این موضوع را سقط های مکرر این مادران عنوان کرد و افزود: در این نوع ازدواج ها علاوه بر سقط مکرر نوزادان، شاهد مرگ و میر مادران نیز هستیم به طوریکه طبق آمار، هر چه ازدواج مادران در سن بالاتری صورت بگیرد میزان سقط غیرعمدی و مرگ و میر مادران کاهش مییابد.
احمدنیا در ادامه به اهمیت توجه خانوادهها به شروط ضمن عقد اشاره کرد و گفت: متاسفانه بارها این اتفاق افتاده در هنگامی که زوجین تصمیم گرفتهاند از این شروط استفاده کنند، دفترخانهها ممانعت به عمل آوردهاند و رای زوج را زدهاند. در این چارچوب خود خانوادهها نیز یک مانع بزرگ محسوب میشوند و برخی از آنها معتقدند که نباید در موقع ازدواج در مورد این مباحث صحبت کرد چرا که شگون ندارد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر تعداد زنانی که در کشور دارای تحصیلات عالی و تکمیلی هستند رو به افزایش است، ادامه داد: بازار کار آنها را جذب نمیکند و سقف شیشهای در برابر حضور زنان در بازار کار و عرصه سیاست وجود دارد.
احمدنیا با بیان اینکه دخترانی که در سنین پایین ازدواج میکنند نقش هایشان محدود به نقشهایی چون همسر و مادر میشود و در نتیجه دایره دوستان و اطرافیانشان کاهش پیدا کرده و حیطه حامیانشان فقط به خانواده و دوستان صمیمی شان محدود میشود، به موضوع کاهش "عزت نفس" و "اعتماد به نفس" در بین این زنان نیز اشاره کرد و افزود: آنها به دلیل عدم استقلال مالی به شوهرانشان وابسته هستند و به نوعی با یک حس عدم امنیت روبرو هستند.
این کارشناس مسائل زنان در همین راستا به اهمیت توانمندسازی دختران اشاره کرد و گفت: موضوع مقابله با ازدواج کودکان باید به فراتر از خانوادهها منتقل شود زیرا این یک مسأله اجتماعی مانند خشونت خانگی است و یک مسئله خصوصی نیست.
احمدنیا در بخشی دیگر از سخنان خود با بیان اینکه توانمندشدن دختران باعث افزایش دانش و مهارت آنها می شود افزود: در پی این موضوع این زمینه فراهم میشود که آنها به حقوقشان آگاهتر شوند و شبکههای حمایتی گستردهتری برای خود ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه بسیاری از اتفاقات خوب در حوزه زنان در کشورهای مختلف از همین شبکههای حمایتی آغاز شده است تصریح کرد: از سال ۲۰۱۴ کمیسیون مقام زن سازمان ملل متحد سندی مبتنی بر توافق کشورهای عضو برای خاتمه دادن ازدواج کودکان تهیه کرد.
در ادامه این برنامه طراوت مظفریان، عضو جمعیت امام علی (ع) نیز اظهار کرد: از بین ۳۰۳ زن تحت پوشش خانههای ایرانی جمعیت امام علی (ع) که امسال در مراسم روز مادر شرکت کردند ۳۷٫۷ درصد در سن ۱۰ تا ۱۵ سال، ۵۰ درصد آنها در سن ۱۵ تا ۲۰ سال و مابقی در سن بالای ۲۰ سال ازدواج کرده بودند؛ بسیاری از این زنان نیز در فرایند ازدواج از تحصیل محروم شده و با بارداری زودرس روبرو شده بودند.
وی با بیان اینکه حدود ۸۵ درصد از این زنان همسرانشان معتاد هستند، افزود: تعدادی از این زنان برای تامین مخارج زندگی خود در سر چهارراهها، گل فروشی یا دست فروشی میکنند.
مظفریان با بیان اینکه ما در خانههای ایرانی سعی میکنیم در زندگی این زنان تغییراتی در راستای بهبود ایجاد کنیم افزود: شاید بتوان معادل زنان سرپرست خانوار واژه "همسر مردان معتاد" را به کار برد.
این عضو جمعیت امام علی (ع) به انواع خشونتهایی که علیه این زنان و فرزندانشان وارد میشود، اشاره کرد و افزود: بعضی ازاین زنان مجبور به مصرف مواد میشوند یا اینکه بچههای خود را بر سر چهارراهها برای گدایی قرار میدهند.
این عضو جمعیت امام علی (ع) در بخش دیگری از صحبت های خود به زندگی این گونه زنان در مناطق حاشیه نشین و فقیر اشاره کرد و گفت: مثلا ما در لب خط با کودکانی روبرو هستیم که در سن چهارده سالگی به عنوان یک مادر باردار از آنها یاد میشود و درکنار تمام مشکلات مورد اشاره از مدارک هویتی نیز برخوردار نیستند.
وی همچنین به رواج معضل «کودک بیوه» نیز اشاره کرد و گفت: درهمین راستا ما با دخترانی روبرو هستیم که مثلا در سن ۱۲ سالگی ازدواج کردند و در سن ۱۳ ، ۱۴ سالگی نیز طلاق گرفتهاند و اکنون با انواع مشکلات روحی روبرو هستند.
این عضو جمعیت امام علی (ع) همچنین با تاکید بر اینکه در بسیاری از موارد، این گونه ازدواج ها ثبت رسمی نمیشوند افزود: در این فرایند با کودکانی روبرو هستیم که بر اثر فشار خانوادههایشان و بر اساس اجبار مجبور به کار در خیابان ها هستند؛ مادران آنها کسانی هستند که در سن پایین ازدواج کردهاند، کودک کار بودهاند در سن کم مادر شدهاند و کودک آنها برای فرار از خشونت خانه و قرار نگرفتن در چرخه تکراری مورد اشاره بعضا به همراه پسری فرار میکنند، در حالیکه نسبت به انواع خشونت های دیگری که با آن روبرو خواهند بود، اطلاعی ندارند.
مظفریان در عین حال تاکید کرد: موضوع ازدواج در سن کم فقط مربوط به دختران نیست و در برخی مواقع شاهد ازدواج پسران در سن کم نیز هستیم.
فراخوان برنامه جوایز بینالمللی سوادآموزی در سال ۲۰۱۶
یونسکو از سال ۱۹۶۷ هر سال برنامه جوایز بینالمللی سوادآموزی را برگزار می کند. هدف اصلی از اهدای این جایزه ها در جهان، تقدیر از فعالیتهای شاخص و برجستهای است که در زمینه سوادآموزی توسط افراد، و سازمانهای دولتی و غیردولتی کشورهای عضو انجام میشود.
این جایزهها که شامل جایزه سوادآموزی کینگ سجونگ (دو جایزه) و جایزه کنفسیوس برای سوادآموزی (سه جایزه) هستند، هرسال به یک موضوع اختصاص یافتهاند.
موضوع این جوایز برای سال ۲۰۱۶، «نوآوری در سوادآموزی» اعلام شده است.
محور اصلی فعالیتها برای دریافت این جوایز به شرح زیر تعیین شدهاند:
- جایزه کینگ سجونگ: سوادآموزی در محیطهای چندزبانه
- جایزه کنفسیوس: بزرگسالان مناطق روستایی و جوانان بازمانده از تحصیل، به ویژه زنان و دختران
طرحهایی واجد شرایط شرکت در این برنامه هستند که:
۱ـ باعث ارتقای سوادآموزی میشوند.
۲ـ حداقل به مدت سه سال کار نوآورانهای در زمینه سوادآموزی انجام داده باشند.
۳ـ طی مدت پنج سال گذشته در برنامه جوایز سوادآموزی برنده نشده باشند.
معیارهایی که برای سنجش توانمندی طرحها در نظر گرفته می شود، عبارتند از:
- ارتباط و انسجام موضوعی
- کیفیت آموزش و یادگیری
- اثربخشی
- نوآور بودن و
- پایداری طرح
مدارک مورد نیاز جهت شرکت در این برنامه عبارتند از:
۱ـ فرم تقاضای تکمیل شده
۲ـ خلاصهای از پیشینه و دستاوردهای طرح، به همراه توضیحی درباره ی میزان کمک طرح به اهداف جایزه (حداکثر در یک صفحه A۴)
فرم تقاضا و بورشور اطلاعاتی این برنامه قابل دسترسی است.
علاقهمندان و واجدان شرایط شرکت در این برنامه، باید فرم معرفی تکمیل شده و دیگر مدارک لازم را حداکثر تا تاریخ ۲۵ تیرماه ۱۳۹۵، به کمیسیون ملی یونسکو بفرستند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر به سایت کمیسیون ملی یونسکو مراجعه کنید
گونه خبر: در دنیا چه خبرکلیدواژه: سوادآموزی کودکان محرومسوادآموزی کودکان روستاییسوادآموزی دخترانسوادآموزی و تبعیض جنسیتیسوادآموزی در محیطهای چندزبانهسوادآموزی و زبان مادرییونسکوجایزه بین المللی سوادآموزیسوادآموزی کینگ سجونگجایزه کنفسیوس برای سوادآموزیآموزش خلاقمنبع: کمیسیون ملی یونسکوحقوق کودک را بشناسیم و با آن زندگی کنیم
تاکنون کتاب های زیادی درباره پیمان نامه حقوق کودک در ایران منتشر شده است؛ اما این نخستین بار است کتابی درباره شناخت حقوق کودک همراه با کارگاه های عملی برای دانش آموزان دبستان و دبیرستان در ایران منتشر می شود تا مخاطبان از راه تجربه های عملی در کلاس های درس، حقوق کودک را عمیقا بشناسند و در زندگی خود به کار برند.
درمان بی خوابی شبانه کودک با برنامه «حمام، کتاب و خواب»
موسسه بوک تراست به تازگی برنامه جدیدی را اجرا می کند به نام «حمام، کتاب و خواب» که هدف آن کمک به خانواده هایی است که با مشکل کم خوابی کودکان در شب رو به رو هستند.
بیش از یک سوم والدین معتقدند که خواباندن کودکان در شب یکی از دشوارترین کارهایی است که پدر و مادر با آن روبرویند. نیمی از والدین می گویند کودک شان به طور میانگین سه بار در شب بیدار می شود. از هر پنج خانواده سه خانواده در این زمینه به دنبال کمک هستند. از هر ده والدین، هفت والدین هنگامی که خسته اند، تندخو و عصبی مزاج اند.
موسسه بوکتراست با یافته های پژوهشی که روی هزار خانواده که کودکان سه ساله دارند انجام داده است، برنامه ی «حمام، کتاب و خواب» را برای حل این مشکل پیشنهاد داده است. این برنامه والدین را به یک برنامه ی منظم برای خواباندن کودکان تشویق می کند و آن خواندن یک داستان شب برای خواباندن کودکان است.
پژوهش ها نشان می دهد فعالیت های زبانی مانند ترانه خوانی، کتابخوانی، و قصه گویی به کودکان خردسال کمک می کند بهتر بخوابند و مدت خواب شان را افزایش یابد.
جو فراست که به مدت بیست سال پرستار کودکان بوده است می گوید: «کمبود خواب یکی از نارضایتی های معمول و مرسوم والدینی است که تازه بچه دار شده اند. والدین خسته و کودکان خسته فاجعه آفرین است. اما راه حل آن شیوه های سخت و پیچیده یا استفاده از گجت ها و نرم افزارهای گران قیمت نیست. برنامه ی «حمام، کتاب و خواب» یک برنامه ی منظم است که می تواند به والدین و کودکان کمک کند که خواب بهتری داشته باشند.
برنامه ی منظم «حمام، کتاب و خواب» موجب سلامتی می شود هنگامی که خانواده شب ها دور هم جمع می شوند و کتاب می خوانند، هم بی خوابی والدین و خردسال کاهش پیدا می کند و هم به تقویت واژگان و مهارت سواد آموزی کودک کمک می شود. این برنامه ی منظم آن ها را تشویق به کتابخوانی و لذت بردن از خواندن می کند.
امیدوارم والدین متوجه باشند که اگر شب ها چند دقیقه را به کتابخوانی اختصاص بدهند، چه تاثیر بزرگی روی زندگی کودکان شان گذاشته اند.»
گونه خبر: خبرهای ترویج خواندنکلیدواژه: تقویت واژگانمهارت سواد آموزیکودکان و بدخوابیبی خوابی کودکان در شبجو فراستقصه شبداستان شبکتاب خواندن پیش از خوابقصه گویی قبل از خوابکودکان و شعرمنبع: بوکتراستشب فرهنگنامه کودکان و نوجوانان برگزار شد
به مناسبت انتشار جلد شانزدهم فرهنگنامه کودکان و نوجوانان و نزدیک به چهار دهه کار پژوهشی و تحقیقاتی گروهی از فرهیختگان ایران که منجر به انتشار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان شد، مجله بخارا دویست و چهل و هشتمین شب خود را به این رویداد فرهنگی اختصاص داد.
در این مراسم که عصر دوشنبه (۱۷ خرداد ۹۵) در کانون زیان فارسی برگزار شد توران میرهادی، نوشآفرین انصاری، ایران گرگین، کامران فانی، محمدهادی محمدی، فرزانه اُخوت، آزادمهر دانشفاطمیه، علیرضا میرفخرایی، شهرام اقبالزاده و جمعی از دانشآموختگان مدرسه فرهاد حضور داشتند.
ایران گرگین، سرویراستار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان در این مراسم به شروع فعالیتش برای تولید این فرهنگنامه اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۶۰ به دعوت شورای کتاب کودک و ابتکار توران میرهادی شماری از نویسندگان و پژوهشگران حوزه کودک ونوجوان گرد هم آمدن و طرحی را برای تولید فرهنگنامهای برای کودکان و نوجوانان پایه ریزی کردند. در این طرح تالیف از جایگاه ویژهای برخوردار بود، اقتباس منع شد و ترجمه هم به صورت محدود و در صورت نیاز استفاده میشد.
این نویسنده در ادامه بیان کرد: با وجود کمبود امکانات، این فرهنگنامه با کوششهای توران میرهادی و نوشآفرین انصاری پیش رفت و به دست عموم مخاطبان رسید. مسلما بسیاری از مقالات فراتر از حوصله نوجوانان است اما اگر آنها وقت بگذارند و این مقالهها را مطالعه کنند، میتوانند پاسخ پرسشهای خود را کاملتر و همه جانبهتر از اینترنت بگیرند. این فرهنگنامه برای همه گروههای سنی مفید است و هم کودکان و نوجوانان و هم خانوادههای آنها میتوانند از آن بهرهمند شوند و برایشان جذاب است.
گرفتاری دانشآموزان در رویکرد فرصتسوز آدمکساز آموزش و پرورش
محمدهادی محمدی، نویسنده کودک و نوجوان سخنانش در این مراسم را در قالب هفت بخش به هم پیوسته بیان کرد. وی در نخستین بخش به نظر امانوئل کانت پرداخت و بیان کرد: به اعتقاد این فیلسوف برجسته، روشنگری رهایی انسان از ناتوانی فکری است. علت این ناتوانی در کم بودن نیروی فهم نیست، در کم بودن جرات فهمیدن است.
وی در بخش دوم سخنانش به «دعوت به مراسم گردنزنی» رمانی از ولادیمیر ناباکوف نویسنده روس تبار اشاره کرد و گفت: سینسیناتوس شخصیت اصلی این رمان به جرم این که مانند دیگران نمیاندیشد محکوم به مرگ شده است. او در یک وضعیت تعلیق پایدار در زندان، منتظر اجرای حکم خود است. نه زمان اجرای حکم را میداند، نه میتواند به آسایش دوره پیش از حکم بازگردد. روایت این رمان میان آدم بودن یا آدمک شدن میگردد. نظم اجتماعی و تربیتی پیوسته در پی این بوده که هویت انسانی ما را بگیرد و ریختی یکسان به همه ببخشد. هنگامی که ما به این ریخت دربیایم از آدم بودن به آدمک شدن میرسیم. سین سیناتوس در همه زندگیاش از کودکی تا آن هنگام که به مراسم گردنزنی فراخوانده شد،نمیخواست آدمک باشد، میخواست آدم بماند. در واقع سین سیناتوس در بهکارگیری فهم خویش دلیر بود.
به گفته محمدی، همیشه هستند کسانی که میخواهند در ساختن جامعه خود سهمی داشته باشند. در جامعه امروز ایران، فراوان هستند این مردم. ما ششصد و یک هزار خیر مدرسه ساز داریم و اکنون نزدیک به ۳۷ درصد مدرسههای ایران را نیکوکاران مدرسهساز میسازند و سهم آنها در سال از جنبه مالی به بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
وی در بخش دیگری از سخنانش به نقل از انیشتین گفت: آموزش، یادگیری دادهها یا فکتها نیست، بلکه تمرین ذهن برای کشف و اندیشیدن است. اما آیا آموزش و پرورش ما بستر را برای اندیشهورزی کودکان آماده میکند؟ اگر میکند نشانههای آن چیست؟آمادگی برای کنکور از نوزادی و نوپایی؟ این آموزش و پرورش به کودکان میآموزد به جای اینکه هر دشواری یا مانع، یک فرصت فرض شود، در هر فرصت، دشواری و مانع دیده شود. در حالیکه کمی آن سوتر گروهی از برجستهترین آموزشگران ما بودند و هستند که هر مانع و دشواری را یک فرصت فرض کردند. آنها سالها پیش در خانهای به اندازه غربیل گرد آمدند و به تولید فرهنگنامه کودکان و نوجوانان پرداختند.
این نویسنده کودک ونوجوان، فرهنگنامه کودکان و نوجوانان را الگو و رویکرد آموزش و پرورشی بخشی از نخبهترین آموزشگران ایرانی دانست که در دورهای از تاریخ اجتماعی از کار بازنشانده شدند و ادامه داد: فرهنگنامه امتداد آرزوها و آرمانهای این گروه کوچک است تا رویکرد و الگوی آموزشی خود را که چون شعله شمعی، گرفتار طوفان شده بود، روشن نگه دارند. رویکرد و الگوی آنها رویکرد مفهومیست. رویکرد آموزش مفهومی برپایه گفتوشنود یا دیالوگ است. به قول فریره، هنگامی گفتوشنود یا دیالوگ پا میگیرد که ایمان به انسان در وجود ما زنده باشد. آنها میخواهند که کودکان، ژرفاندیش، پژوهنده و توانا بار بیایند. از دشواریها فرصت بسازند و فرصتها را دشوار نبینند. این درست نقطه مقابل الگو و رویکرد امروز حاکم بر آموزش و پرورش ماست که کودکان در رویکرد لَخت فرصتسوز آدمکساز، در رقابت بیرحمانه تصاحب شکلها و نه معناها گرفتار شدهاند.
کودکان در مدرسه فضا و محتوایی برای کشف خود ندارند
محمدی با بیان اینکه دو روز خوب در زندگی هر کسی وجود دارد؛ روزی که زاده میشود و روزی که وجود خود را کشف میکند، افزود: هر کودکی بخشی از وجود خود را در خانه و بخشی را در آموزشگاه کشف میکند. در خانه را نمیدانم، اما کودکان ما در مدرسه فضا و محتوایی برای کشف خود ندارند. در حالیکه مدرسه تنها خشت، سنگ و آهن نیست، مدرسه جایگاه کشف خود و پرورش اندیشههاست. برای کشف خود و پرورش اندیشهها به الگو و رویکرد نیاز است. هنگامی که کتاب یا محتوای آموزشی در پیکره رویکرد عرضه شود، هرجا میتواند مدرسه باشد. کار مدرسهسازی بسیار نیکو است. اما نیکوتر از آن به پیشباز اندیشههای نیکو رفتن است.
این نویسنده کودک و نوجوان با تاکید بر اینکه ضریب نفوذ فرهنگنامه در نظام آموزش و پرورش ما چیزی نزدیک به صفر است با طرح پرسشی از حضار مبنی بر اینکه «آیا باور دارید که فرهنگنامه تنها یک کتاب مرجع نیست، بلکه رسالتی برای دگرگونی در نظام آموزش و پرورش ماست؟» گفت: من از هیچکسی و نهادی درخواست خرید فرهنگنامه برای مدرسهها ندارم. درخواست من جایگزینی نگاه فرهنگنامهای یا آموزش و پرورش مفهومی با آموزش و پرورشی است که کشف و اندیشهورزی در آن جایی ندارد. اگر این کار انجام شود، آنگاه فرهنگنامه در دل و مغز هر دانشآموزی جای خواهد گرفت.
فرهنگنامه کودکان و نوجوانان داستانی بیپایان است
توران میرهادی در این مراسم، فرهنگنامه کودکان و نوجوانان را داستانی بیپایان دانست و گفت: بسیاری از افرادی که سوار قطار فرهنگنامه بودهاند الان در میان ما نیستند ولی فرهنگنامه با همکاری و مساعدت دوستان و فرهیختگان همچنان به فعالیت خود ادامه میدهد و ما برای ادامه کار نیازمند همراهی و کمک مردم هستیم.
وی ادامه داد: البته هرچه درباره حمایت، صداقت و کمک مردم این سرزمین بگویم کم گفتهام و خدا را شکر میکنم که در این کشور با این سابقه فرهنگی توانستهام کار کوچکی در راستای افزایش دانش کودکان و نوجوانان انجام دهم.
آینده از آن فرهنگنامه کودکان و نوجوانان است
کامران فانی در این مراسم، با بیان اینکه تالیف، تدوین و چاپ فرهنگنامه سرگذشت عبرتانگیز و تاملکنندهای دارد، گفت: این که چگونه یک اثر فرهنگی راهش را در میان سنگلاخ و موانع مختلف در طول ۳۷ سال پیموده بسیار تاملبرانگیز است، باید ببینیم با این وجود چقدر توانسته به جایگاه شایستهاش در میان جامعه و مخاطبان برسد و اینکه چه عواملی سبب شده فرهنگنامه با پشتوانه عمیق اخلاص و ایمان و پشتکار به بار نشیند.
این کتابدار و نسخهپژوه ایرانی در ادامه با اشاره به فعالیتهایش در همه مراحل تدوین اغلب دانشنامهها و دایرهالمعارفها در طول سی سال اخیر بیان کرد: بدون تردید فرهنگنامه کودکان و نوجوانان از نظر تدوین و از نظر ارایه، یک کار کاملا ایرانی است و توانسته بسیار موفق باشد. با وجود اینکه ۲۵ سال از چاپ نخستین جلد آن میگذرد اما تا به حال در هیچکدام از نقدهایی که درباره آن نوشته شده است ندیدهام که به نقص و کاستی جدیای اشاره شود.
جایگاه فرهنگنامه کودکان و نوجوانان کتابخانههای مدارس است
فانی جایگاه فرهنگنامه کودکان و نوجوانان را کتابخانههای مدارس عنوان کرد و گفت: متاسفانه وزارت آموزش و پرورش و برنامهریزی آموزشی ما به نحوی بوده است که بچهها پاسخ پرسشهای خود را بجز از کتابهای درسی نمیتوانند در جای دیگری جستجو کنند. فرهنگنامه زمانی موفقیت کامل را به دست میآورد که در کتابخانههای مدارس به رویش باز شود. ما ملتی هستیم که کمتر به سراغ پاسخ پرسشهای خود میرویم. پیدا کردن پاسخ پرسشها از طریق فرهنگنامهها و دانشنامهها روشی کاملا درست است که اغلب دانشآموزان ما از آن استفاده نمیکنند.
به گفته این نویسنده و مترجم، دومین عاملی که سبب شده فرهنگنامه کودکان و نوجوانان نتواند به جایگاه شایسته خود برسد وارد نشدن به فضای خانههاست. او در این باره توضیح داد: تیراژ فرهنگنامه آنچنان چشمگیر نبوده که بتواند راه به خانهها یابد. از طرفی خانوادهها هم چندان راغب نبودهاند که فرهنگنامه را به کتابخانههای منازلشان ببرند. به نظر من اگر بنا باشد دانشنامهای برای کودکان و نوجوانان در طول سالهای متمادی تولید شود باید برای جای گرفتنش در خانهها چارهاندیشی شود و خانوادهها آن را برای کتابخانه کوچک فرزندانشان خریداری کنند.
فانی با بیان اینکه بدون تردید آینده از آن فرهنگنامه کودکان و نوجوانان است، گفت: باید توجه داشت که این فرهنگنامه نه تنها برای کودکان و نوجوانان بلکه برای خانوادهها هم قابل استفاده است و آینده درخشانی دارد زیرا با شیوههای جدید و به صورت موازی در حال به روز کردن جلدهای قبلی و همچنین افزایش سرعت در انتشار جلدهای بعدی است. روزآمد کردن جلدهای قبلی و چاپ جلدهای جدید، فرهنگنامه را همیشه زنده نگه میدارد و موجب میشود که در سالهای آینده بتواند جایگاه شایسته خود را پیدا کند.
فرهنگنامه کودکان و نوجوانان یک سرمشق است
آزادمهر دانش، کارشناس کتابداری نیز در این مراسم گفت: فرهنگنامه یک سرمشق ساختاری و فضایی باز برای اندیشیدن است. نهاد فرهنگنامه بنیادی عشقسالار است و نوشتهای مهرآمیز دارد.
وی در ادامه به بیان زندگینامهها در فرهنگنامه اشاره کرد و گفت: زندگینامهها از منابعی هستند که به صورت مدخل در فرهنگنامه آورده شده و بسیار مورد استقبال کودکان و نوجوانان قرار گرفته است. معمولا زندگی هر انسانی مخصوصا انسانهای بزرگ و مشهور در شرایط خاصی از مکان و زمان سرچشمه میگیرد و اغلب مردم به دانستن دلیل موفقیت و خوشبختی انسانهای دیگر علاقه دارند. با این وجود هنگام نوشتن زندگینامهها برای کودکان و نوجوانان باید آنها را به زبانی ساده تبدیل کنیم و همچنین باید توجه کنیم در عین سادگی چیزی از قلم نیافتد. بیان این زندگینامهها خوانندگان را به سوژههای بزرگتری سوق میدهد.
به گفته دانش، آنچه در بیان زندگینامهها برای کودکان و نوجوانان مهم است نشان دادن اراده انسانهای بزرگ در مقابل سختیهاست و اینکه انسان برای رسیدن به خواسته خود باید تلاش کند و در این زمینه بیان کردن زندگی افراد ناموفق هم میتواند حاوی درسهای مختلفی برای بچهها باشد و این فرهنگنامه به نگارش زندگینامهها اهمیت زیادی داده است.
آموزش و پرورش نسبت به فرهنگنامه بیمهر بوده است
علیرضا میرفخرایی، عضو شورای مدیریت فرهنگنامه کودکان و نوجوانان نیز در این مراسم به سابقه فرهنگنامه کودکان ونوجوانان اشاره کرد و گفت: از سال ۱۳۵۸ که توران میرهادی را بازنشسته کردند و مدرسه فرهاد از وی گرفته شد و همسرش درگذشت فرصتی پیدا شد که اندیشهای را که از سال قبل در شورای کتاب کودک شکل گرفته بود و آن هم تولید فرهنگنامه کودکان و نوجوانان بود به ثمر برساند. میرهادی خط قرمزهایی را برای تولید فرهنگنامه از ابتدا تعیین کرده بود و آن هم این بود که فرهنگنامه نباید وامدار هیچ قدرتی باشد و باید همیشه استقلال خود را حفظ کند. همچنین نباید کیفیت فدای سرعت شود. این خط مشی بعد از ۳۷ سال هنوز پابرجاست و همه همکاران در تولید فرهنگنامه به آن احترام میگذارند.
مدیرعامل شرکت نشر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان ادامه داد: این فرهنگنامه در کل دنیا بینظیر است زیرا از سوی سازمانی مردمنهاد تولید میشود و بودجه دولتی ندارد. در حالی که در همه جای دنیا اینگونه آثار از سوی دولتها تولید میشود. کار بزرگ دیگری که در فرهنگنامه انجام شده است استفاده از نیروهای داوطلب بوده که ۸۰ درصد کار را بدون هیچ توقعی انجام میدهند در واقع ما تنها ۲۰ درصد از هزینههای لازم برای تولید یک فرهنگنامه را پرداخت میکنیم و آن هم بیشتر مربوط به کارهای اداری است. ایران جزء معدود کشورهایی است که دارای چنین دانشنامهای برای کودکان و نوجوانان است. سالها قبل افرادی با تردید به این فرهنگنامه نگاه میکردند و تصورشان بر این بود که بعد از ۲ الی ۳ سال متوقف میشوند اما نشد و دوراندیشی توران میرهادی سبب شد که این فرهنگنامه همچنان استوار و مستحکم به فعالیتش ادامه دهد.
تجهیز سه هزار مدرسه به فرهنگنامه کودکان و نوجوانان
میرفخرایی همچنین درباره برنامههای آتی فرهنگنامه نیز اظهار کرد: اتمام ۸ جلد باقیمانده را حداکثر در طول ۸ سال آینده را در دستور کار داریم و امیدواریم بتوانیم تا ۸ سال آینده فرهنگنامه را با ۲۴ جلد تا پایان حرف «ی» به پایان برسانیم. هدف بعدی ما به روزرسانی ۱۴ جلد قبلی شامل ۴هزار صفحه و ۱۰هزار تصویر است. همچنین در هر فرهنگنامه مدخلهای مستقلی وجود دارد که تلاش میکنیم آنها را به صورت کتابی جداگانه درآوریم که اولین نسخه آن با عنوان «ادبیات کودک و نوجوان» به وسیله خانم توران میرهادی چاپ شده است. البته رسیدن به این اهداف نیازمند شرایط استاندارد کار و شرایط مالی مناسب است.
وی با بیان اینکه همیشه اتکای فرهنگنامه کودکان و نوجوانان به مردم و جامعه هنری ایران بوده است، گفت: هدف فرهنگنامه ورود به خانهها نیست بلکه باید وارد مراکز تحقیقاتی و کتابخانههای مدارس شود. آموزش و پرورش نسبت به فرهنگنامه بیمهر بوده است و از ۱۳۰هزار مدرسه تنها ۳هزار مدرسه به فرهنگنامه کودکان و نوجوانان مجهز شده است و آن هم از سوی انجمن اولیا و مربیان خریداری شده است. البته توران میرهادی با ارایه طرح هر مدرسه یک فرهنگنامه سبب شد در سال گذشته بتوانیم ۵۰۰ مدرسه را به فرهنگنامه مجهز کنیم.
این عضو شورای مدیریت فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، رساندن فرهنگنامه به دست مخاطب و تقویت بنیه مالی شورای کتاب کودک برای ادامه کار را از اهداف شورای مدیریت فرهنگنامه عنوان کرد.
نوشآفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک هم در این مراسم از توران میرهادی به عنوان معلم و استادش یاد کرد و گفت: من مطالب زیادی از وی آموختهام. میرهادی به ما یاد داد که همیشه دانشآموز باشیم و در حال آموختن.
انصاری در پایان، کتاب «با نیروی عشق؛ توران میرهادی مادربزرگ همه بچههای ایران» از اکبر نعمتی را به حضار معرفی کرد.
در این مراسم محمدامین گوهر، فاطمه علیمحمدی، مینا امیدی و فرزاد زینالعابدینی به عنوان نمایندگان نسل نوجوان در این مراسم نظرات خود را درباره فرهنگنامه کودکان ونوجوانان بیان کردند و دو مستند کوتاه از اعظم نجفیان با همکاری سوزان حبیب و مجتبی میرطهماسب به نمایش درآمد.