تازه‌های آموزک

وقتی از خلاقیت معلم در بسته‌های لولوپی صحبت می‌کنیم منظورمان چیست؟ همراه با مثال کاربردی

در حاشیهٔ شهر زاهدان منطقه‌ای محروم به نام شیرآباد وجود دارد. کودکان شیرآبادی به علت فقر، کار کودکان و نداشتن شناسنامه و... نتوانسته‌اند تحصیل خود را ادامه دهند. از این رو این کودکان با برنامهٔ تقویت سوادپایه در قالب برنامه «با من بخوان» به آموزش بازگشته‌اند.

طبیعت در هوایی که تنفس می‌کنیم، جاری است. از گودال آب روی زمین و برگ روی یک بوته تا سایه‌های روی پیاده‌رو، همه بخشی از طبیعت هستند. هنگامی‌که ما از این عناصر گوناگون بهره می‌گیریم، فضای بازیِ الهام‌بخشی می‌توانیم بسازیم که تخیّل و خلّاقیت کودکان را پرورش دهد و به آن‌ها در شناخت مفهوم‌های بنیادی جهان کمک کند. کودکان از آغاز زندگی انسان، در طبیعت رشد کرده‌اند و پرورش یافته‌اند. طبیعت در ژن کودکان است و هنگامی‌که آنان را در طبیعت می‌بینیم، این همزیستی به‌روشنی دیده می‌شود.

«با دقت به طبیعت نگاه کنید؛ آن‌گاه همه‌چیز را بهتر درک خواهید کرد.» آلبرت انیشتین

این نوشته سعی دارد به تحلیل مناسبات اجتماعی در درون مدرسه‌ی طبیعت بپردازد. در واقع یکی از دستاوردهای مهم مدرسه‌ی طبیعت ایجاد امکانی برای شکل‌گیری یک جامعه‌ی کودکی اصیل است.

یک: آواورزی با سی بی لک
کسی نیست که بگوید چرا؟

قطار اشکال هندسی بازی فردی و گروهی برای خردسالان بالای سه سال است.

ابزار بازی یک قطار چوبی یک، دو و یا سه واگنِ است به‌علاوهٔ مهره‌های چوبی به رنگ سبز، قرمز، زرد و یا آبی. هرکدام از مهره‌ها به یک‌شکل‌اند: مربع، مثلث، دایره و یا شش‌ضلعی. روی هر واگن دو میلهٔ چوبی با یکی از شکل‌های یادشده قرار دارد. بازیکن با توجه به هماهنگی شکل میله‌ها و مهره‌ها، واگن‌ها را پر می‌کند و به‌این‌ترتیب قطار رنگی آمادهٔ حرکت می‌شود.

وسیلهٔ نی‌نی رو که ممکن است ابزار بازی هم قلمداد شود، درواقع یک واکر چوبی چهارچرخ برای خردسالان نوپاست.

ازآنجاکه روروئک‌ها تأثیرات مناسبی بر ساختار بدنی کودکان ندارند، واکرهای چوبی به‌مرور جایگزین آن‌ها می‌شوند تا خردسال با دیدن پاهایش ابتدا درست ایستادن را تمرین کند و سپس آهسته‌آهسته با نظارت و حمایت والدین قدم بردارد.

بازی «بابا بو» از بازی‌های تمرکزی تعادلی است و گروه سنی بالاتر از سه سال می‌توانند آن را انجام دهند.

ابزارهای بازی عبارتند از عروسک چوبی یک پدربزرگ که روی صندلی چوبی متحرک راک نشسته و قصه می‌خواند به علاوه‌ بیست مهره‌ی چوبی کوچک استوانه‌ای شکل (ده مهره کوچک و ده مهره بزرگ) که مثلا نوه‌های پدربزرگ هستند.

شیرِ مرغ از بازی‌های فکری گروهی برای رده سنی ۷ سال به بالاست و میان سه تا ده نفر اجرا می‌شود.

ابزارهای بازی عبارت‌اند از ۱۷۰ کارت کلمه و ۳۰ کارت مشتری از جنس مقوا. کارت‌های کلمه درواقع نام کالاهای عجیب‌وغریبی است که فروشندگان باید ترکیبی از آن‌ها را به مشتری‌ها بفروشند؛ کارت‌هایی ازجمله: شیر، مرغ، باد، تفنگ، گاز، بیل، سایه و غیره با ترکیب‌هایی چون شیر مرغ، گاز تفنگ، سایهٔ بیل و ... . کارت‌های مشتری هم نام نقش‌های متنوع مشتری‌هاست؛ نقش‌هایی چون: پلیس، خواننده، خواستگار، نینجا، ابرقهرمان و ... .

شرکت فنی ‌- مهندسی «آن‌سوی مرزها»[۱] از آخرین پروژه‌اش، «اینفینیتی ۶»[۲]، در شهر شنژن چین رونمایی کرد. این سازه که نخستین نمونه‌ی پیش‌ساخته این طرح است، از کنار هم گذاردن دوازده کانتینر ساخته شده و نمایان‌گر ایده‌های «آن‌سوی مرزها» برای طراحی مدارس آینده بر پایه‌ی شش ویژگیِ برگزیده‌ است. هدف این پروژه ساختن فضاهای آموزشی است تا بازدیدکنندگان با اصول بنیادی طراحی آن‌ها آشنا شوند.

بازی فانی کیک برای رده‌ی سنی بالای پنج سال طراحی شده و بین دو تا ۴ نفر قابل اجراست.

ابزارهای بازی عبارتند از یک دیگ، ۴ قاشق، ۴ کاسه، ۳۰ توپک در ۶ رنگ متفاوت و ۲۴ کارت مقوایی

روش بازی به این ترتیب است که یک بازیکن به طور تصادفی کارتی را می‌کشد و تصویرش را نشان می‌دهد. بازیکن‌ها باید به سرعت توپ‌های طرح الگو را با قاشق در کاسه‌ی خود بریزند. هر کس زودتر این کار را انجام بدهد، کارتش را به عنوان امتیاز برمی‌دارد. در پایان هر کس کارت بیشتری داشته باشد، برنده است.

بازی هیولای توپی برای گروه سنی بالای پنج سال طراحی شده است و بین ۲ تا ۴ نفر انجام می‌شود.

ابزارهای بازی عبارتند از ۳۶ کارت مقوایی با طرح‌های متفاوت و یک لرزاننده‌ی نیم‌کره‌ای با شش توپ کوچک در رنگ‌های قرمز و آبی و زرد.

روش بازی هیولای توپی به این صورت است که در ابتدا تمام کارت‌ها به رو چیده می‌شوند. روی هر کدام از کارت‌ها تصویر شش توپ رنگی با ترتیب‌های متفاوت کشیده شده است.

مسئولان آموزش اسکاتلند امکان بهبود فاصله‌گذاری فیزیکی، در صورت بازگشایی مدرسه‌ها در فضای باز و بیرون از ساختمان‌ها را بررسی می‌کنند.

بازی راز غروب آفتاب برای کودکان هفت‌سال به بالا تا بزرگسالان کاربردی است و یک یا چند نفره انجام می‌شود.

ابزار بازی یک جعبه‌ و ده مهره‌ی چوبی در سه رنگ است.

روش بازی به این ترتیب است که مهره‌ها در جعبه چیده می‌شوند و بازیکن یا بازیکنان باید با جابه‌جایی مهره‌ها و بدون برداشتن آن‌ها مهره‌های قرمز یعنی خورشید را به شکاف جعبه برسانند و به این ترتیب، خورشید به شکلی انتزاعی غروب کند.

بازی برج هانوی برای کودکان بالای شش سال تا بزرگسال طراحی شده و یک‌نفره انجام می‌شود.

۳ برج یا ستون چوبی و ۹ حلقه با اندازه‌ها و رنگ‌های مختلف.

روش بازی به این شکل است که در ابتدا حلقه‌ها به ترتیب اندازه از بزرگ به کوچک روی ستون اول چیده شده‌اند. سپس بازیکن باید تمام حلقه‌ها را از ستون اول به ستون سوم منتقل کند. اما با رعایت دو شرط:

۱. نمی‌توانیم دو حلقه را با هم برداریم.

بازی فرفره نخی برای رده‌ی سنی بالای چهار سال مفرح و سرگرم‌کننده است.

ابزار بازی، فرفره‌ای دایره‌ای از جنس چوب و دو بند پلاستیکی است. بندها از میان دو سوراخ وسط دایره‌ رد شده‌اند و پشت دو دسته‌ی استوانه‌ای گره خورده‌اند.

بازی با گرفتن دسته‌ها و چرخاندن دورانی دایره شروع می‌شود و با نزدیک و دور کردن بندها به دایره ادامه پیدا می‌کند. به این ترتیب فرفره می‌چرخد و کودک از دیدن آن لذت می‌برد.

کودکان می‌توانند با کشیدن نقاشی‌ رنگی روی دایره‌ی چوبی آن را زیباتر کنند.

 بازی دوز نه تایی برای رده‌های سنی متفاوت کودکان و بزرگسالان است و بین دو بازیکن‌ اجرا می‌شود.

ابزارهای بازی شامل یک صفحه‌ی چوبی است که به ۹ خانه‌ی مربعی مساوی تقسیم شده و شش مهره چوبی با دو رنگ آبی و قرمز.

بازیکن‌ها به نوبت مهره‌ها را در خانه‌ها می‌گذارند. هر کس زودتر بتواند مهره‌هایش را در یک خط افقی یا عمودی یا اریب پشت سر هم بچیند، برنده است و سپس بازی از نو آغاز می‌شود.

بازیکن‌ها می‌توانند از ابتدا حد نصابی برای امتیازهایشان تعیین کنند و در پایان هر کس سریع‌تر به امتیاز مورد نظر برسد، برنده اعلام شود.

بازی ماز جیبی برای کودکان برای کودکان بالاتر از سه سال مناسب است.

ماز به معنی مارپیچ یا هزارتوست. دو گوی فلزی کوچک در حلقه‌ی بزرگ‌تر قرار دارند و کودک با حرکت صفحه‌ی ماز گوی‌ها را کوچک‌ترین حلقه هدایت می‌کند.

ماز از بازی‌های پر سابقه است و به افزایش قدرت دقت و تمرکز، تقویت ماهیچه‌های دست، هماهنگی میان چشم و دست و قدرت حل مسئله کمک می‌کند.

عروسک‌های انگشتی پرندگان مناسب رده‌ی سنی سه تا نه سال است و می‌تواند دو تا پنج‌نفره انجام شود.

عروسک‌ها پنج عدد و از جنس پارچه‌اند و ارتفاع آنها به ۸ سانتی‌متر می‌رسد. هر یک از آنها روی یک انگشت دست قرار می‌گیرند و با حرکت انگشت‌ها به حرکت در می‌آیند.

کودکان با استفاده از عروسک‌ها می‌توانند با پرنده‌ها آشنا شوند و خود را به جای آنها تصور کنند.

عروسک‌های انگشتی حیوانات جنگل برای کودکان در رده‌ی سنی سه تا نه سال مناسب است و کودکان می‌توانند برای بازی‌های گروهی نمایشی از آنها استفاده کنند.

عروسک‌ها ۵ عدد و از جنس پارچه‌‌اند و میانگین بلندی آنها به ۸ سانتی‌متر می‌رسد. کودک با استفاده از این عروسک‌ها می‌تواند با شکل و نام حیوانات آشنا شود.

بازی پله‌پله برای گروه سنی یک تا سه سال طراحی شده و به صورت تک‌نفره قابل اجراست.

پله‌پله در واقع یک دستگاه سرسره‌ای شکل از جنس پلاستیک رنگی به علاوه‌ی دو توپ صدادار است.

کودک دو توپ صدا دار را بر روی دستگاه  ۱۲ طبقه‌‌‌ای رنگارنگ سرسره‌ای قرار می‌دهد. توپ‌ها سر می‌خورند و پایین می‌آیند. شنیدن صدای توپ‌ها و درک شکل حرکت آن‌ها برای کودک جالب و سرگرم‌کننده است.