خبر جمع کن
با کودک آسیب‌دیده از سوءاستفادهی جنسی چگونه رفتار کنیم؟
گردآوری و ترجمه: آذین بذرافشان
بخش اول این مقاله با عنوان «چگونه سوءاستفادهی جنسی را در کودکان و نوجوانان تشخیص دهیم؟» و بخش دوم مقاله هم با عنوان «آموزش خودمراقبتی به کودکان و نوجوانان برای جلوگیری از سوءاستفادهی جنسی» در وبلاگ کتاب هدهد منتشر شده است.
فهرست محتوااگر کودک آزار جنسی دید، چه باید کرد؟
نگرانی دربارهی آزار جنسی: تشویق کودک به حرف زدن
در مرحله‌ی بعد چه باید کرد: گزارش آزار جنسی
مراحل بعدی را برای کودک توضیح دهید
چرا کودکان به‌سختی دربارهی سوءاستفادهی جنسی صحبت می‌کنند؟
منابع
اگر کودک آزار جنسی دید، چه باید کرد؟اگر کودکی به شما گفت آزار جنسی دیده است، چه واکنشی باید نشان دهید؟
اگر کودک دربارهی سوءاستفادهی جنسی به شما بگوید، طبیعی است که شوکه شوید و احساس خشم یا نگرانی را تجربه کنید. اما باید برای مدتی احساسات خود را کنار بگذارید تا به کودک کمک کنید احساس امنیت کند و بتواند دربارهی اتفاق رویداده برای شما بگوید.
در ادامه، نحوه‌ی واکنش درست به سوءاستفادهی جنسی و شیوه‌ی مؤثر کمک به فرزندتان آورده شده است:
- سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید، حتی اگر قلب شما تند میزند. نفس‌های عمیق بکشید و به‌آرامی بازدم خود را بیرون دهید.
- بدون قطع کردن حرف فرزندتان، با دقت به او گوش کنید. بگذارید فرزندتان داستان را با گفته‌های خودش و با سرعت خودش تعریف کند. به او نشان دهید هر اتفاقی افتاده باشد، شما به حرف‌هایش گوش میکنید.
- اگر لازم است چیزی بپرسید، از سؤالاتی استفاده کنید که پاسخ آن‌ها به «بله» یا «خیر» منتهی نشود؛ برای مثال، پرسید: «بعد چه اتفاقی افتاد؟» نه اینکه بگویید: «آیا اون تو رو لمس کرد؟»
- فرزندتان را باور کنید. به او بگویید که او را باور دارید، حتی اگر گفته‌هایش غیرواقعی به نظر برسد یا در ابتدا منطقی نباشد.
- به فرزند خود بگویید که این موضوع اصلاً تقصیر او نیست، مهم نیست که چه اتفاقی افتاده و در هر صورت، او سرزنش و مجازات نخواهد شد.
- به او بگویید که با گفتن به شما کار درستی انجام داده است. فرزند شما شجاع بوده که دربارهی سوءاستفادهی جنسی به شما گفته است، بنابراین از شهامت او قدردانی کنید.
- با کودک‌تان دربارهی این موضوع صحبت کنید که چگونه می‌توانید به او کمک کنید احساس امنیت کند و بپذیرد که شما او را دوست دارید. برای انجام دادن کاری که فرزندتان به آن نیاز دارد، آماده باشید.
احتمال دارد کودک‌تان همه چیز را یک‌باره به شما نگوید و طی چند روز یا چند هفته به‌تدریج دربارهی آن صحبت کند. بنابراین صبور باشید و به کودک خود فرصت دهید تجربیات و احساسات خود را با شما به اشتراک بگذارد.
در این دوره، فرزندتان به‌طور متناوب نیاز دارد دربارهی احساساتش با شما حرف بزند و گاه به حضور شما نیاز دارد تا احساس امنیت کند؛ بنابراین سعی کنید همیشه در‌دسترس باشید؛ برای مثال، با فرزندتان در خانه بمانید، از کار مرخصی بگیرید، دنبال کودک به مدرسه بروید یا به‌طور مداوم به او سر بزنید.
شاید فرزندتان از شما بخواهد که قول دهید ماجرا را به شخص دیگری نگویید. شما نمی‌توانید چنین قولی بدهید، اما بگویید که برای حفظ امنیت او تمام تلاش‌تان را به کار خواهید گرفت. بگویید برای ایمن نگه داشتن او باید با افراد دیگر صحبت کنید، اما او را در جریان کارهایی که انجام می‌دهید خواهید گذاشت.
- چه کارهایی مناسب‌اند و چه کارهایی نامناسب؟
- در نظر داشتن اینکه کودکانِ قربانی در این باره مقصر نیستند.
- چه‌طور با رفتارهای نامناسبی مثل رشوه و تهدید روبه‌رو شوند؟
شاید فرزندتان چیزی به شما نگفته باشد، اما نگران باشید که مبادا او آزار جنسی دیده باشد. شاید خودتان متوجه علائم بدرفتاری جنسی یا سایر علائم سوءاستفادهی جنسی شده باشید، شاید فرزندتان سؤالات خاصی از شما بکند یا کسی به شما گفته باشد که متوجه چیزی شده یا فرزندتان موضوعی را با او مطرح کرده باشد.
شما می‌توانید با مطرح کردن سؤالاتی مانند «به نظر می‌رسه آشفته هستی، چیزی نگرانت می‌کنه؟» یا «خوب هستی؟» فرزندتان را تشویق کنید که صحبت کند؛ حتی می‌توانید با گفتن چنین جمله‌ای کودک خود را آرام کنید: «هیچ‌چیزی اون‌قدر بزرگ، کوچک یا افتضاح نیست که نتونی درباره‌ش صحبت کنی.»
شما می‌توانید یک کودک خردسال را با گفتن جملاتی مانند «کجاها احساس خوشحالی، درد یا ناراحتی می‌کنی؟» یا «چه زمانی احساس خوشحالی، درد یا ناراحتی می‌کنی؟» او را تشویق کنید که احساساتش را توصیف کند. اگر کودک شما توانایی تکلم ندارد، او را تشویق کنید احساساتش را نقاشی کند یا با ادا در‌آوردن آن‌ها را به شما تفهیم کند.
برای تشویق یک نوجوان می‌توانید بگویید: «می‌تونم حس کنم که چیزی ذهنت رو مشغول کرده. می‌خوام بدونم چی نگرانت کرده؟» شاید فرزندتان صحبت با بزرگسال مورد اعتماد دیگری را به گفت‌وگو با شما ترجیح دهد. می‌توانید از او بپرسید: «آیا کسی هست که بتونی باهاش صحبت کنی؟»
بعد از اینکه فرزندتان را به صحبت کردن تشویق کردید، شاید از شما سؤالاتی کند یا مواردی مانند این را بگوید:
- «آیا من باید اسرار رو حفظ کنم؟» شما هم می‌توانید با گفتن این جمله پاسخ دهید: «نه، مجبور نیستی. هرگز نباید اسراری رو حفظ کنی که درباره‌شون احساس درستی نداری.»
- «کارهای عجیبی که آقای X می‌کنه، درسته؟» شما می‌توانید این‌گونه پاسخ دهید که «آقای X چه کارهای عجیبی می‌کنه؟»
- «امروز حتماً باید برم کلاس موسیقی؟» قبل از گفتن «بله»، سعی کنید بفهمید که او چرا نمی‌خواهد به آنجا برود. برای مثال می‌توانید بپرسید: «چی باعث شده که رفتن به اونجا دیگه برات سرگرم‌کننده نباشه؟»
- «من بازی‌های پسرعمو وسطی رو دوست ندارم.» می‌توانید با گفتن سؤال «شما چه‌جوری بازی میکنید؟» واکنش نشان دهید.
آزار جنسی کودکان همیشه یک جرم است.
اگر فکر میکنید کودک‌تان آزار دیده است یا احساس میکنید خطر سوءاستفادهی جنسی او را تهدید میکند، باید این مورد را گزارش دهید.
با پلیس ۱۱۰ تماس بگیریدشاید مطمئن نباشید که کودک‌تان آزار جنسی دیده، اما فکر میکنید اتفاقی روی داده است. باز هم مهم است که در اسرع وقت از متخصصان مشاوره بگیرید. می‌توانید با پلیس، روان‌شناسان و پزشکان صحبت کنید. به این افراد آموزش داده شده است و آن‌ها دربارهی سوءاستفادهی جنسی کودک و نحوه‌ی ارتباط با آن‌ها آگاه‌اند. این افراد می‌توانند دربارهی اقدامات بعدی به شما مشاوره دهند.
برای مشاوره دربارهی خشونت خانگی با شماره‌ی ۱۲۳ تماس بگیریداگر در بدن کودک علائمی یافتید که مشکوک به سوءاستفادهی جنسی هستند، در اسرع وقت، باید کودک‌تان را نزد پزشکی متخصص ببرید تا معاینه شود (ترجیحاً نزد شخصی که در این زمینه تجربه دارد). پلیس یا خدمات مشاوره‌ای می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند.
بهتر است آنچه را اتفاق افتاده یادداشت کنید تا بتوانید جزئیات دقیق را به پلیس گزارش دهید. یادداشت‌های شما باید شامل موارد زیر باشد:
- آنچه فرزندتان به شما گفته است.
- تغییراتی که در رفتار فرزند خود مشاهده کرده‌اید.
- آنچه را خود به عینه در روابط بین کودک و فرد متجاوز مشاهده کرده‌اید.
- هر نکته‌ی دیگری که دربارهی رفتار آن شخص مشاهده کرده‌اید.
فرزند شما احتمالاً می‌خواهد بداند چه اتفاقی می‌افتد و به چه‌کسی دربارهی اتفاق رویداده گفته خواهد شد.
به کودک خود توضیح دهید که برای ایمن نگه داشتن او، هر کاری از دست‌تان بربیاید انجام می‌دهید. این گفته بدین معنی است که به پلیس گزارش می‌دهید و با متخصصان دیگر صحبت میکنید.
برای مثال بگویید: «امروز به مکانی به نام …… زنگ زدم و اون‌ها بهم توضیح دادن که در ادامه باید چی‌کار کنم. بهم گفتن پلیس همیشه باید در جریان چنین اتفاقاتی باشه.»
چرا کودکان به‌سختی دربارهی سوءاستفادهی جنسی صحبت می‌کنند؟کودکان به‌سختی می‌توانند به والدین یا دیگران بگویند که آزار جنسی دیده‌اند. زیرا ممکن است:
- آن‌قدر کوچک باشند که نتوانند تکلم کنند.
- نگران باشند که مبادا والدینشان را ناامید یا ناراحت کنند.
- خجالت بکشند یا احساس شرم کنند.
- کسی را که از آن‌ها سوءاستفاده میکند، دوست داشته باشند و نگران باشند که مبادا این شخص را به دردسر بیندازند.
- آنچه را اتفاق می‌افتد درک نکنند و گیج شوند.
- نگران باشند که اگر این آزار جنسی به کسی گفته شود، اوضاع بدتر خواهد شد.
- تهدید شده‌اند یا از مخفی نگه داشتن این سوءاستفاده احساس شرم می‌کنند.
- فکر کنند کسی آن‌ها را باور نخواهد کرد.
https://raisingchildren.net.au/toddlers/safety/child-sexual-abuse/child-sexual-abuse-what-it-is
https://raisingchildren.net.au/school-age/safety/child-sexual-abuse/signs-of-sexual-abuse
https://raisingchildren.net.au/school-age/safety/child-sexual-abuse/signs-that-someone-is-involved-in-child-sexual-abuse
https://raisingchildren.net.au/school-age/safety/online-safety/grooming-signs
https://raisingchildren.net.au/toddlers/safety/child-sexual-abuse/preventing-child-sexual-abuse
https://raisingchildren.net.au/toddlers/safety/child-sexual-abuse/child-sexual-abuse-talking-to-children
https://raisingchildren.net.au/teens/mental-health-physical-health/sexual-assault-sexual-abuse/child-sexual-abuse-talking-to-teens
https://raisingchildren.net.au/school-age/safety/child-sexual-abuse/child-sexual-abuse-what-to-do
نوشته با کودک آسیب‌دیده از سوءاستفادهی جنسی چگونه رفتار کنیم؟ اولین بار در کتاب هدهد پدیدار شد.
آموزش خلاق عددها به کودکان، ریاضی‌آموز لولوپی
در حاشیهٔ شهر زاهدان منطقه‌ای محروم به نام شیرآباد وجود دارد. کودکان شیرآبادی به علت فقر، کار کودکان و نداشتن شناسنامه و... نتوانسته‌اند تحصیل خود را ادامه دهند. از این رو این کودکان با برنامهٔ تقویت سوادپایه در قالب برنامه «با من بخوان» به آموزش بازگشته‌اند.
آموزش خودمراقبتی به کودکان و نوجوانان برای جلوگیری از سوءاستفادهی جنسی
گردآوری و ترجمه: آذین بذرافشان
بخش اول این مقاله با عنوان «چگونه سوءاستفادهی جنسی را در کودکان و نوجوانان تشخیص دهیم؟» و بخش سوم مقاله هم با عنوان «با کودک آسیب‌دیده از سوءاستفادهی جنسی چگونه رفتار کنیم؟» در وبلاگ کتاب هدهد منتشر شده است.
فهرست محتواروشهای روزمره برای جلوگیری از سوءاستفادهی جنسی از کودک در خانواده و جامعه
سیاست‌ها و اقدامات اجتماعی برای جلوگیری از سوءاستفادهی جنسی کودکان
صحبت کردن با کودکان ۰ تا ۱۱ سال دربارهی آزار جنسی
«نه» گفتن راهی است مطمئن برای حمایت کودکان از خودشان
لمس نامناسب: به کودکان کمک کنید تا از بدن خود محافظت کنند
راز بی‌خطر و راز خطرناک: به کودکان کمک کنید تفاوت این دو را درک کنند
مکان‌ها و موقعیت‌های امن و ناامن: به کودکان کمک کنید که آن‌ها را تشخیص دهند
صحبت کردن با کودکان ۱۲ تا ۱۸ ساله دربارهی آزار جنسی
نوجوان چگونه می‌تواند درخواست رابطه‌ی جنسی را رد کند؟
نارضایتی برای برقراری رابطه‌ی جنسی
داشتن رابطه‌ی سالم در بزرگسالی مستلزم چه آموزش‌هایی است؟
مکان‌ها و موقعیت‌های امن و ناامن
فرزندتان باید بداند که به چه‌کسی اعتماد کند
روش‌های روزمره برای جلوگیری از سوءاستفادهی جنسی کودک در خانواده و جامعهاعضای خانواده یا افراد آشنا بیش از سایرین عاملان سوءاستفادهی جنسی از کودکان هستند. این بدان معنی است که جلوگیری از سوءاستفادهی جنسی کودکان باید از خانواده و آشنایان شروع شود.
در اینجا، برخی کارهای روزمره ذکر شده‌اند که با بهره‌گیری از آن‌ها می‌توان از آزار جنسی جلوگیری کرد:
- دربارهی آزار جنسی و ایمنی شخصی و جنسی با کودکان صحبت کنید.
- برخی ملاحظات ایمنی اصلی را انجام دهید؛ برای مثال، اگر کودک شما با فردی بزرگسال تنها ماند، اطمینان حاصل کنید که می‌توانید آن‌ها را ببینید یا حتی هر‌از‌گاهی به آن‌ها سر بزنید. همیشه همراه کودک به دستشویی‌‌های عمومی بروید.
- اگر کودک شما شب منزل کسی ماند یا به اردو، مهمانی یا گردش و… دعوت شد از جزئیات و شرایط خواب او سؤال کنید.
- چگونگی خوابیدن و ورزش کردن کودک و مواردی از این دست را کنترل کنید؛ برای مثال، موقع خواب به کودک پیام دهید تا ببینید اوضاع چطور پیش می‌رود. یا بپرسید: «امروز بازی فوتبال چطور بود؟»
- از والدین دیگر بپرسید که چگونه ایمنی فرزندان خود را بررسی می‌کنند.
- دربارهی اغوا کردن (این نکته پیش‌تر ذکر شده است) آگاهی پیدا کنید.
- اگر احساس خوبی ندارید، به غریزه‌ی خود اعتماد کنید؛ برای مثال، اگر فردی بخواهد فرزند شما را به‌تنهایی بیرون ببرد یا پیشنهاد دهد که به‌طور خصوصی مربی کودک شما باشد و… می‌توانید به او «نه» بگویید.
- از والدین دیگر سؤال کنید که دربارهی سازمان‌ها و گروه‌های اجتماعی مدافع حقوق کودکان چه اطلاعاتی دارند؛ همچنین دربارهی سیاست‌های کاری این سازمان‌ها پرس‌وجو کنید.
سرویس‌ها و شوراهای محلی همچون مراکز مراقبت از کودکان، مدارس، باشگاه‌های ورزشی و عبادتگاه‌ها باید سیاست‌ها و روش‌هایی خاص برای ایمن نگه‌داشتن کودکان و جلوگیری از آزار جنسی در نظر بگیرند. از آن‌ها انتظار داشته باشید که به سؤالات شما پاسخ دهند. این خواسته کاملاً منطقی است.
در ادامه، راهکارهایی برای آگاهی از این سیاست‌ها ذکر شده است:
- از مدرسه یا باشگاه ورزشی بخواهید سیاست‌های ایمنی‌شان را پیش از ورود و بعد از خروج کودک از مدرسه به شما اطلاع دهند.
- دربارهی ایمنی کودک در باشگاه‌های ورزشی یا سایر گروه‌ها سؤال کنید.
و اگر فکر میکنید سرویس‌هایی که در زمینه‌ی ایمنی کودک فعالیت می‌کنند، می‌توانند عملکرد بهتری داشته باشد، نظرات‌تان را با آن‌ها در میان بگذارید. در واقع، انجام دادن این کار رفتاری مسئولانه است که به عنوان عضوی از جامعه باید بدان اهمیت دهید؛ برای مثال، اگر گمان میکنید سرویس‌های بهداشتی مرکز خرید محله‌ی شما بیش از اندازه دور‌اُفتاده و پرت است، این موضوع را به مدیریت مرکز اطلاع دهید.
صحبت کردن با کودکان ۰ تا ۱۱ سال دربارهی آزار جنسیشاید صحبت کردن دربارهی موضوعاتی مانند آزار جنسی کودک برای شما دشوار باشد. این موضوع کاملاً طبیعی است. اما صحبت کردن با کودک دربارهی سوءاستفادهی جنسی کمک میکند که امنیت او حفظ شود؛ زیرا بدین طریق او می‌فهمد که سوءاستفادهی جنسی چیست و از سوی دیگر، این امکان فراهم میشود که دربارهی آن حرف بزند.
همچنین گفت‌وگو کردن آزاد و صادقانه این پیام را می‌رساند که کودک همیشه می‌تواند با شما صحبت کند و موضوع هرچه باشد شما به آن گوش می‌دهید.
اگر نمی‌دانید مکالمه را چگونه باید شروع کنید، می‌توانید در حین صحبت کردن دربارهی روابط، احترام و رشد شخصی، به این موضوع برسید و حرف زدن دربارهی سوءاستفاده جنسی را پیش بکشید؛ برای مثال، می‌توانید دربارهی نکات مثبت اعتماد کردن به روابط صحبت کنید، مانند احساس دوست داشتن و گذراندن اوقات خوب با یکدیگر. در پایان نیز اضافه کنید که گاهی اوقات روابط باعث میشود افراد احساس ناراحتی، ناامنی یا حقارت کنند که این درست نیست.
همچنین استفاده از «کتاب» شیوه‌ای عالی برای شروع مکالمه دربارهی آزار جنسی کودکان است.
لازم نیست یک‌باره دربارهی تمام جنبه‌های سوءاستفادهی جنسی با کودک صحبت کنید. بعدها می‌توانید دوباره در این باره صحبت کنید.
هنگام صحبت کردن، شاید کودک حرف‌های تازه‌ای بزند یا نگرانی‌هایش را با شما در میان بگذارد. در این صورت این دو مرحله باید انجام شود:
- گفته‌های فرزندتان را با بیان خود تکرار کنید تا مطمئن شوید درست متوجه شده‌اید؛ برای مثال، «دوست نداری خانم X تو رو محکم ببوسه» یا «فکر می‌کنی آقای Y رفتار عجیبی داره».
با کودک صحبت کنید تا بداند در صورت تکرار این اتفاق چگونه با آن برخورد کند؛ برای مثال، «اگر خانم X سعی می‌کنه تو رو ببوسه، اشکالی نداره که بهش بگی “نه” و ازش دور شی. کار درستی می‌کنی که این‌ها رو بهم می‌گی. مهم اینه که باهام درمیون می‌‌گذاری.»
«نه» گفتن راهی است مطمئن برای حمایت کودکان از خودشان«نه» گفتن کودک به لمس یا هرگونه عمل ناخواسته بخش مهمی در ایمن ماندن او در برابر سوءاستفادهی جنسی است.
اگر کودک شما نمی‌خواهد فرد بزرگسالی او را قلقلک دهد، ببوسد یا بغل کند، اشکالی ندارد که «نه» بگوید و از آن شخص دور شود.
در صورت پیش آمدن رخدادهای زیر، اشکالی ندارد که کودک شما «نه» بگوید؛ برای مثال، اگر کسی:
- او را لمس میکند.
- از کودک‌تان بخواهد کاری انجام دهد که باعث شود احساس ناامنی، گیجی یا ترس را تجربه کند.
- کاری انجام دهد که باعث شود کودک شما بخواهد از او فاصله بگیرد.
- او را تهدید کند.
- او را فریب دهد و در موقعیتی ناامن قرار دهد.
همچنین کودک باید بپذیرد که دیگران نیز به او «نه» بگویند.
این موقعیت‌ها را تمرین کنید: مثلاً، کودک خود را وادار کنید بلند شود و بایستد و با صدای بلند بگوید: «تمومش کن!»، «نه، من از این کار خوشم نمی‌آد!» یا «بسه! این بدن منه، به مادرم می‌گم که چه اتفاقی افتاد!»
احساس ناامنی: به کودکان کمک کنید تا علائم هشدارهای جنسی را تشخیص دهندهنگامیکه مشکلی پیش می‌آید یا کودک احساس امنیت نمی‌کند، بدنش به او هشدار می‌دهد. این علائم در بسیاری از موقعیت‌های ناامن نیز نمایان می‌شوند. اگر کودک شما بتواند علائم را در موقعیت‌های ناامن گوناگون تشخیص دهد، می‌تواند در وضعیت ناامن جنسی نیز به آن‌ها پی ببرد.
با بیان عبارات و کلمات درست و مناسبِ سن کودک، به او کمک کنید علائم هشداردهنده را بشناسد. بدین طریق می‌توانید از او در برابر سوءاستفادهی جنسی محافظت کنید؛ برای مثال، به کودکان کوچک‌تر بگویید: «وقتی احساس ناامنی می‌کنی ممکنه یه حال ناجوری تو شکمت حس کنی، قلبت تند‌تند بزنه یا ممکنه بدنت داغ بشه و بلرزه.»
به کودکان بزرگ‌تر بگویید: «وقتی احساس ناامنی می‌کنی ضربان قلبت بالا می‌ره، عضلاتت منقبض می‌شه، دست‌هات عرق می‌کنه، بدنت مور‌مور می‌شه یا داغ می‌کنه و حس می‌کنی داری مریض می‌شی.»
کودکان باید علائم هشداردهنده و راهکار مقابله را بشناسند. این نکته بسیار مهم است؛ برای مثال بگویید: «اگر با کسی بودی و این احساسات رو داشتی، بهتره جای دیگه‌ای بری و با کسی باشی که احساس امنیت کنی. همین‌طور مهمه که دربارهی احساست به من بگی، چون می‌تونم کمک کنم امنیتت رو حفظ کنی.»
به فرزندتان بگویید که هرگاه احساس ناامنی کرد، می‌تواند پیش چه کسانی برود. سپس با کمک یکدیگر، خانواده و دوستان و پلیس و معلمان مورد اعتماد را شناسایی کنید. به کودک‌تان یادآوری کنید که اگر کسی حرفش را باور نکرد، باید به افراد دیگری بگوید تا به او کمک کنند.
لمس نامناسب: به کودکان کمک کنید تا از بدن خود محافظت کنندفرزند شما «باید» بداند که «بدن او» مال خودش است. وقتی کودک شما این موضوع را بفهمد، متوجه میشود که افراد دیگر نباید بدنش را لمس کنند، تن او را ببینند یا از بدنش به‌ویژه دستگاه تناسلی او عکس یا فیلم بگیرند.
به بچه‌های کوچک‌تر بگویید: «تو صاحب بدنتی. هیچ‌کس نمی‌تونه بدنت رو بدون دلیل خوبی ببینه یا لمس کنه. این کار خوبی نیست که یک آدم‌بزرگ یا بچه‌ی بزرگ‌تر بخواد آلت تناسلی تو رو لمس کنه یا ببینه یا حتی مالِ خودش رو بهت نشون بده. حتی اگه کسی باشه که می‌شناسی، بازم کار درستی نیست. بلافاصله باید به من بگی، حتی اگه اون‌ها ازت بخوان که این موضوع رو مخفی نگه داری.»
به بچه‌های بزرگ‌تر بگویید: «بدنت متعلق به توئه. هیچ‌کس حق نداره بدون دلیل خوبی آلت تناسلی یا مقعدت رو لمس کنه. اگر کسی خواست آلت تناسلی تو رو ببینه یا اون رو لمس کنه یا مالِ خودش رو به تو نشون بده، فوراً به یکی اطلاع بده. حتماً باید این کار رو بکنی، حتی اگه اون فرد آشنا باشه و از تو بخواد که این اتفاق رو مخفی نگه داری.»
برای فرزند خود توضیح دهید که منظور شما از «دلیل خوب» چیست؛ برای مثال، «یک دکتر یا پرستار ممکنه ازت بخواد که بدنت رو ببینه. این یه دلیلِ خوبه، اما به شرطی که من هم اونجا باشم.»
راز بی‌خطر و راز خطرناک: به کودکان کمک کنید تفاوت این دو را درک کنندافرادی که از کودکان سوءاستفادهی جنسی می‌کنند، می‌خواهند این تجاوز را مخفی نگه دارند. شما می‌توانید به کودک‌تان کمک کنید تا تفاوت رازهای بی‌خطر و خطرناک را درک کند.
برای کودکان کوچک‌تر می‌توانید تفاوت‌ها را بدین صورت توضیح دهید:
راز بی‌خطر: «نگه داشتن بعضی از رازها خوبه، مثل وقتی‌که مامان‌بزرگ بهت می‌گه چه کادویی برای تولد خواهرت خریده. این رازها بی‌خطر هستن.»
راز خطرناک: «بعضی از رازها ممکنه تو رو نگران کنه، مثل وقتی‌که دوستت بهت بگه قصد داره چیزی رو که مالِ اون نیست، برداره. این‌ها رازهای خطرناکه. اگه حس کردی رازی ممکنه بقیه رو ناراحت کنه، باید به من بگی تا بتونیم تصمیم بگیریم که این راز بی‌خطره یا خطرناک.»
برای کودکان بزرگ‌تر می‌توانید تفاوت‌ها را بدین صورت توضیح دهید:
راز بی‌خطر: «رازهای بی‌خطر اون‌هایی هستن که فقط برای مدت کوتاهی باید مخفی نگهشون داریم. اون‌ها معمولاً مردم رو خوشحال می‌کنن و آخرش همه راز رو می‌فهمن. راز بی‌خطر می‌تونه یک جشن تولد غافل‌گیر‌کننده باشه.»
راز خطرناک: «رازهای خطرناک باعث می‌شن احساس ناراحتی بکنی؛ برای مثال، کسی ازت می‌خواد موضوعی رو از همه، حتی من مخفی نگه داری. باید دربارهی این رازها به من یا به کس دیگه‌ای که بهش اعتماد داری، بگی.»
مکان‌ها و موقعیت‌های امن و ناامن: به کودکان کمک کنید که آن‌ها را تشخیص دهنددربارهی این موضوع که چه چیزی باعث میشود مکان یا موقعیتی امن یا ناامن باشد، با کودک خود صحبت کنید.
بچه‌های کوچک‌تر همیشه قادر نیستند مکان‌های امن و ناامن را تشخیص دهند؛ بنابراین دربارهی احساسی که مکان‌های گوناگون در آن‌ها ایجاد میکند، با یکدیگر صحبت کنید. از فرزند خود بپرسید: «کجا احساس شادی می‌کنی و می‌دونی در امانی؟ اونجا چه شکلیه؟ کی اونجاست؟ چی باعث می‌شه احساس امنیت کنی؟»
برای بچه‌های بزرگ‌تر می‌توانید تفاوت را توضیح دهید:
مکان امن: «مکان امن جاییه که افراد زیادی اونجا هستن و تو اون‌ها رو می‌شناسی.»
مکان ناامن: «مکان ناامن جاییه که افراد مورد اطمینانت رو اونجا نبینی؛ یعنی، کسی نباشه که بتونه بهت کمک کنه.»
در شرایط ناامن چه کارهایی میشود انجام داد؟ دربارهی این موضوع با کودک‌تان صحبت کنید؛ برای مثال:
- «اگه من دیر بیام مدرسه دنبالت، چی‌کار می‌کنی؟»
- «اگه کسی که نمی‌شناسی ازت بخواد با هم دنبالِ حیوون‌خونگی‌ش برین، چی‌کار می‌کنی؟»
- «اگه توی دستشویی عمومی احساس راحتی نکنی، چی‌کار می‌کنی؟»
- «اگه کسی بدنت رو طوری لمس کنه که حس کنی درست نبوده، چی‌کار می‌کنی؟»
شاید برای شما صحبت کردن دربارهی موضوعاتی مانند آزار جنسی کودک دشوار باشد. این موضوع کاملاً طبیعی است. اما صحبت کردن با کودک دربارهی سوءاستفادهی جنسی به حفظ امنیت او کمک میکند؛ زیرا کودک درمی‌یابید که سوءاستفادهی جنسی چیست و از سویی این امکان فراهم میشود که دربارهی آن حرف بزند.
همچنین گفت‌وگو کردن آزاد و صادقانه این پیام را می‌رساند که کودک همیشه می‌تواند با شما صحبت کند و موضوع هرچه باشد شما به آن گوش می‌دهید.
اگر نمی‌دانید مکالمه را چگونه باید شروع کنید، می‌توانید در حین گقت‌وگو دربارهی روابط، احترام و رشد شخصی، به این موضوع برسید و حرف زدن دربارهی سوءاستفادهی جنسی را پیش بکشید؛ برای مثال، شما می‌توانید دربارهی نکات مثبت اعتماد کردن به روابط صحبت کنید، مانند احساس دوست داشتن و گذراندن اوقات خوب با یکدیگر؛ همچنین برخی روابط باعث می‌شوند افراد احساس ناراحتی، ناامنی یا حقارت کنند که این درست نیست.
برای شروع مکالمه می‌توانید از گزارش خبری، نمایش تلویزیونی یا گفته‌های فرزندتان دربارهی مدرسه استفاده کنید. به‌جز این، می‌توانید از فرصت‌های روزمره برای گفت‌وگو با کودکِ خود دربارهی سوءاستفادهی جنسی استفاده کنید؛ برای مثال، هنگام صرف شام یا زمانی‌که کودک‌تان را از مدرسه به خانه می‌رسانید و…
لازم نیست یک‌باره دربارهی همه‌ی جنبه‌های سوءاستفادهی جنسی با کودک صحبت کنید. بعدها می‌توانید دوباره در این باره با او صحبت کنید.
نوجوان چگونه می‌تواند درخواست رابطه‌ی جنسی را رد کند؟نوجوانان حق دارند بگویند که چه اتفاقی برای بدن آن‌ها می‌افتد. درک کردن این حق و استفاده از آن، نوجوانان را از سوءاستفادهی جنسی در امان نگه می‌دارند.
به فرزند خود بگویید: «بدنت متعلق به توست. هیچ‌کس حق نداره بدنت رو لمس کنه یا ازش عکس بگیره یا هیچ‌گونه عمل جنسی با تو انجام بده. اصلاً مهم نیست که چه‌کسی از تو درخواست کرده، تو حق داری بهش “نه” بگی.»
به آن‌ها توضیح دهید که اکثر مردم به‌درستی رفتار می‌کنند. اما گاه در برخی شرایط، شخصی که فرزند شما به او اعتماد دارد، سعی میکند بدون رضایت او را به شیوه‌ای غیرمتعارف لمس کند. این شخص می‌تواند دوستی بزرگسال، یکی از اعضای خانواده یا حتی جوانی دیگر باشد.
اگر کسی سعی کند بدن فرزند شما را لمس کند، ببیند یا از او عکس بگیرد یا بدون رضایتش هرگونه اقدام جنسی دیگر انجام دهد، اولین قدم «نه!» گفتن است.
مرحله‌ی بعدی این است که ماجرا را با شما یا فرد بزرگسال مورد اعتماد دیگری در میان بگذارد. این امر ضروری است، حتی اگر به کودک شما گفته شود که آن را مخفی نگه دارد یا بابت آن تهدید شود.
داشتن رابطه‌ی سالم در بزرگسالی مستلزم چه آموزش‌هایی است؟با فرزندتان دربارهی نحوه‌ی درخواست کردن صحبت کنید. این نکته بسیار مهم است. بگویید: «اگه می‌خوای با کسی صمیمی شوی، باید اول مطمئن شی که اون هم راضیه. می‌تونی چیزی مثل این رو بهش بگی: “می‌تونم با تو بیشتر صمیمی بشم؟”»
از این سن می‌توانید به فرزند خود آموزش دهید تا بداند صمیمیت بیشتر، مستلزم بررسی مداوم این مسئله است که شریک زندگی او نیز همانند خودش از انجام دادن کاری رضایت داشته باشد. باید آگاه باشد که اگر فرد مقابل ساکت یا مردد است یا تصمیمش را عوض کرده، این رفتار نشانه‌ی نارضایتی اوست.
روابط محترمانهوقتی نوجوانان بدانند روابط سالم و محترمانه چگونه است، احتمالاً می‌توانند از شکل‌گیری روابطی که آن‌ها را در معرض سوءاستفادهی جنسی قرار می‌دهد، جلوگیری کنند.
یکی از راه‌های کمک به نوجوانان برای اینکه احترام در رابطه را درک کنند، صحبت کردن دربارهی مثال‌هایی است که در شبکههای اجتماعی با آن‌ها روبه‌رو می‌شوید.
از سوی دیگر، باید دربارهی این موضوع صحبت کنید که رابطه چه زمانی نامحترمانه یا ناامن میشود و در این صورت، فرزند شما باید چه کاری انجام دهد؛ برای مثال «این درست نیست که کسی مجبورت کنه ببوسی‌ش یا اقدام جنسی انجام بدی یا حتی وقتی‌که دوست نداری دوروبرت باشه. هیچ‌وقت مجبور نیستی کاری رو انجام بدی که نمی‌خوای، حتی اگه این کار بیرون رفتن با کسی باشه.»
مکان‌ها و موقعیت‌های امن و ناامنبا فرزند خود دربارهی این موضوع صحبت کنید که چه چیزی باعث میشود مکان یا موقعیتی امن یا ناامن باشد.
مکان امن این‌گونه توصیف میشود: «مکان امن تحت نظارت شخصی بزرگسال و مسئولیت‌پذیر قرار داره. توی یک مکان امن، افرادی حضور دارن که تو اون‌ها رو می‌شناسی و در صورت نیاز می‌تونن بهت کمک کنن.»
مکان ناامن این‌گونه توصیف میشود: «مکان ناامن جاییه که افراد مورد اطمینانت رو اونجا نبینی؛ یعنی، کسی نباشه که بتونه بهت کمک کنه»
با فرزندتان دربارهی این موضوع صحبت کنید که در شرایط ناامن باید چه‌کاری انجام دهد؛ برای مثال:
- اگر من نتونستم بیام مدرسه دنبالت و کسی که تازه ملاقاتش کردی، بهت پیشنهاد داد برسونتت خونه چی‌کار می‌کنی؟
- اگر شب جای دیگه بودی و موقع خواب احساس ناراحتی کردی، چی‌کار می‌کنی؟
به فرزندتان یادآوری کنید که در چنین شرایط ناامنی، احتمالاً چه علائم هشدار‌دهنده‌ی جسمانی‌ای را تجربه خواهد کرد؛ برای مثال، قلب کودک شما ممکن است سریع‌تر شروع به تپیدن کند و احساس تعریق یا لرزش کند. شاید دلشوره داشته باشد و حس درونی‌ا‌ش بگوید که اینجا امن نیست. اگر فرزند شما این علائم را احساس کند، باید به نشانه‌ها اعتماد کرده، از آن مکان یا موقعیت دور شود.
فرزندتان باید بداند که به چه‌کسی اعتماد کنداگر در زندگی فرزندتان، افراد مورد اعتمادی حضور دارند، پس او این شانس را دارد که دربارهی دلواپسی‌ها و نگرانی‌هایش و حتی سوءاستفادهی جنسی با آن‌ها صحبت کند. با او همکاری کنید تا فهرستی از این افراد تهیه کند.
اگر شخصی که اسمش در لیست است، حرف او را باور نکرد، فرزند شما باید موضوع را با افراد دیگر مطرح کند تا زمانی‌که کسی به او گوش دهد و کمکش کند.
نوشته آموزش خودمراقبتی به کودکان و نوجوانان برای جلوگیری از سوءاستفادهی جنسی اولین بار در کتاب هدهد پدیدار شد.
چگونه سوءاستفادهی جنسی را در کودکان و نوجوانان تشخیص دهیم؟
گردآوری و ترجمه: آذین بذرافشان
آزار جنسی کودک بدین معناست که افراد بزرگسال یا حتی بچه‌های بزرگ‌تر با تماس فیزیکی یا بدون آن، کودک را درگیر فعالیت جنسی کنند.
افراد بزرگسال یا بچه‌های بزرگ‌تر می‌توانند از کودک سوءاستفادهی جنسی کنند. گاه این افراد:
- اندام تناسلی خود را به کودک نشان می‌دهند، کودک را تشویق یا وادار به نشان دادن اندام تناسلی خود می‌کنند.
- هنگامی‌که کودک دستشویی می‌رود، حمام میکند یا لباس خود را عوض میکند دزدکی به او نگاه می‌کنند، کودک را تشویق یا وادار به دزدکی نگاه کردن به دیگران می‌کنند.
- به شیوه‌ای نامتعارف کودک را لمس می‌کنند. او را تشویق یا وادار می‌کنند که خودارضایی کند، گاه نیز از او می‌خواهند خودش یا دیگری را به‌شیوه‌ای نامتعارف لمس کند.
- کودکان را وادار می‌کنند فیلم‌های مستهجن ببینند.
- با تشویق، رشوه یا اجبار، کودکان را وادار می‌کنند از خود یا سایر کودکان به صورت برهنه، نیمه‌برهنه یا حتی با لباس زیر فیلم بسازند و آن را ارسال کنند.
- در واژن یا مقعد کودکان انگشت یا اشیاء دیگر فرو می‌کنند.
- در رابطه با ظاهر خودِ کودک یا کودکان دیگر حرف‌های جنسی میزند.
آزار جنسی کودکان جرمی جدی است که تبعات روحی و جسمی آن نه‌تنها در زمان حال دامن‌گیر زندگی کودک میشود، که در آینده نیز مشکلاتی را به بار خواهد آورد. در هر سنی، احتمال آن وجود دارد که کودکان در معرض سوءاستفادهی جنسی قرار گیرند. هم دختران و هم پسران ممکن است مورد آزار جنسی قرار گیرند.
بیشترین سوء‌استفاده‌های جنسی از جانب شخصی است که کودک او را می‌شناسد. نیمی از کل آزارهای جنسی را اعضای خانواده انجام می‌دهند و نیم دیگر را شخصی که کودک او را می‌شناسد.
مهم نیست که چه اتفاقی افتاده یا ماجرا چگونه به وقوع پیوسته است، در سوءاستفادهی جنسی هرگز کودک مقصر نیست. افرادی که این کار را انجام می‌دهند خود به‌تنهایی، در برابر این عمل، کاملاً مسئول‌اند.
فهرست محتواسوءاستفادهی جنسی از کودکان و نوجوانان: شناخت علائم
علائم سوءاستفادهی جنسی در کودکان ۰ تا ۱۱ سال چیست؟
علائم سوءاستفادهی جنسی در نوجوانان چیست؟
فرد تعرض‌کننده چه نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهد؟
چه زمانی باید نگران بود که از کودک سوءاستفادهی جنسی شود؟
در قبال فردی که در آزار جنسی کودک نقش دارد، چه باید کرد؟
اغوا کردن کودک با هدف سوءاستفادهی جنسی: شناخت علائم
- اغوا کردن کودک با هدف سوءاستفادهی جنسی (Grooming) چیست؟
- چه کسانی می‌توانند کودک را اغوا کنند؟
- اغوا کردن چگونه و کجا اتفاق می‌افتد؟
- علائم اغوا شدن در کودکان ۰ تا ۱۱ سال کدام است؟
- چه علائمی نشان می‌دهد که نوجوان اغوا شده است؟
- برخورد فرد اغواگر با والدین
- در صورتی که نگران اغوا شدن کودک خود هستید، چه باید بکنید؟
شاید کودکان به شما نگویند که آزار جنسی دیده‌اند، ولی شما علائمی را در آن‌ها مشاهده کنید؛ از جمله علائم جسمی و تغییر در رفتار یا احساسات کودک.
کودکان به سوءاستفادهی جنسی به طرق گوناگون واکنش نشان می‌دهند. عوامل بسیاری بر نوع واکنش کودکان تأثیرگذار است، از جمله سن کودک، دفعات و شدت آزار، اتفاقاتی که حین آزار جنسی رخ می‌دهد و فردی که تجاوز میکند.
شاید برخی کودکان فقط علائمی بسیار جزئی از خود نشان دهند و برخی دیگر هیچ نشانه‌ای نداشته باشند.
اگر کودک شما یک یا چند علامت ذکر‌شده‌ی زیر را از خود نشان داد، لزوماً به این معنا نیست که مورد سوءاستفادهی جنسی قرار گرفته است. رفتار کودک شما به دلایل زیادی می‌تواند تغییر کند، با وجود این سوءاستفادهی جنسی را به عنوان یکی از احتمالات در نظر بگیرید؛ همچنین مهم است که به غریزه‌ی خود اعتماد کنید.
علائم سوءاستفادهی جنسی در کودکان ۰ تا ۱۱ سال چیست؟ تغییر در احساساتاگر کودک شما در معرض آزار جنسی قرار گرفته باشد، شاید متوجه شوید که او:
- بیشازحد سرد و ساکت است.
- بی‌دلیل گریه میکند.
- تخت یا شلوار خود را خیس میکند.
- سؤالاتی از این دست میکند: «آیا مردم باید اسرارشون رو حفظ کنند؟»
- پرخاشگر است یا بدون دلیل مشخصی عصبانی میشود.
- می‌گوید سر یا شکمش درد میکند، ولی به نظر نمی‌رسد که این موضوع دلیل جسمانی داشته باشد.
- کابوس می‌بیند.
- بسیار وابسته است.
شاید متوجه شوید که فرزند شما:
- علاقه‌ای به بازی ندارد یا از اماکن و افراد خاص دوری میکند.
- گاه با خودش ور می‌رود.
- در خوابیدن مشکل دارد.
- در مدرسه ضعیف عمل میکند.
- چه کارهایی مناسب‌اند و چه کارهایی نامناسب؟
- در نظر داشتن اینکه کودکانِ قربانی در این باره مقصر نیستند.
- چه‌طور با رفتارهای نامناسبی مثل رشوه و تهدید روبه‌رو شوند؟
شاید علائم زیر را در فرزندتان ببینید:
- تورم یا قرمزی در ناحیه‌ی تناسلی
- داشتن درد هنگام رفتن به دستشویی
- مشکل در راه رفتن یا نشستن
- کبودی در قسمت‌های نرم بدن، مانند باسن یا ران
- علائم عفونت ادراری، مانند سوزش هنگام ادرار
- علائم عفونت مقاربتی، مانند ترشح از آلت تناسلی
اگر نوجوان شما در معرض آزار جنسی قرار گرفته باشد، شاید متوجه شوید که او:
- پرخاشگر است یا بی‌دلیل عصبانی میشود.
- سردرد یا معده‌درد دارد که به نظر نمی‌رسد دلیل جسمانی داشته باشد.
- با نام بردن اسم شخص یا مکانی خاص عصبانی یا ناراحت میشود.
- در حفظ روابط مشکل دارد.
- بی‌دلیل گریه میکند.
- کابوس می‌بیند.
- عزت‌نفس پایینی دارد.
- دربارهی هویت جنسی خود گیج شده است.
شاید متوجه شوید که فرزند شما:
- متفاوت لباس می‌پوشد.
- از منبعی ناشناخته، پوشاک، کفش، کیف، جواهرات یا وسایل الکترونیک به دست می‌آورد.
- رفتارهای جنسی نامتعارف و پرخطر از خود نشان می‌دهد.
- به مصرف الکل یا سایر مواد مخدر روی آورده است.
- به‌طور غیر‌عادی رانندگی میکند.
- به بدن خود آسیب میزند.
- وقت زیادی را در اینترنت می‌گذراند و دربارهی ارتباطات آنلاین پنهان‌کاری میکند.
- در خوابیدن مشکل دارد.
شاید متوجه شوید که فرزند شما:
- منزوی و تنهاست.
- گروه‌های دوستانه‌اش را تغییر داده است.
- از معاشرت با برخی افراد، مثلاً یک گروه ورزشی خاص، یا رفتن به مکانی خاص مانند خانه‌ی یک دوست دوری میکند.
- از فعالیت‌ها یا رویدادهایی که پیش‌تر از انجام دادن آن‌ها لذت می‌برد، اجتناب میکند یا سؤالات جدیدی میکند: «امروز باید کلاس موسیقی‌م رو حتماً برم؟»
- عملکرد او در مدرسه ضعیف شده است.
شاید علائم زیر را در فرزند خود مشاهده کنید:
- تورم یا قرمزی در ناحیه‌ی تناسلی
- درد هنگام رفتن به دستشویی
- مشکل در راه رفتن یا نشستن
- کبودی در قسمت‌های نرم بدن، مانند ران یا باسن
- علائم عفونت ادراری، مانند سوزش هنگام ادرار
- علائم عفونت مقاربتی، مانند ترشح از آلت تناسلی
- عقب افتادن عادت ماهیانه
افرادی که به کودک آزار جنسی می‌رسانند، اغلب اعضای خانواده یا افرادی هستند که شما و فرزندتان به‌خوبی آن‌ها را می‌شناسید و احتمال اینکه غریبه باشند کمتر است.
افرادی که از کودکان سوءاستفاده جنسی می‌کنند، شاید بزرگسالان، جوانان یا بچه‌های بزرگ‌تر باشند.
این افراد ظاهر و رفتاری مانند دیگران دارند و چهره، لباس و صدای آن‌ها غیر‌طبیعی نیست.
آن‌ها سعی می‌کنند با کودک یا خانوادهاش روابطی بر پایه‌ی اعتماد برقرار سازند و به نظر افرادی حمایتگر و دلسوز می‌آیند که صلاح کودک را می‌خواهند. به این عمل اغوا کردن کودک می‌گویند.
اگر متوجه شدید شخصی به طرق زیر با فرزند شما در ارتباط است، باید نگران سوءاستفادهی جنسی باشید.
شخص:
- به‌طور مداوم سعی میکند به‌تنهایی با کودک وقت بگذراند؛ برای مثال، از شما درخواست میکند که از کودک‌تان نگهداری کند، او را شب به منزل خود دعوت میکند یا می‌خواهد با او به اردو برود.
- به‌طور مکرر، کودک را از بزرگسالان یا کودکان دیگر جدا میکند و به دنبال «زمانی خاص» برای وقتگذرانی با او می‌گردد.
- پنهان‌کار و مرموز است و دربارهی نحوه‌ی وقتگذرانی با فرزند شما هیچ‌گونه اطلاعاتی نمی‌دهد.
- با گفتن سخنانی از این دست که «شما پدر یا مادر بدی هستید» سعی میکند رابطه‌ی شما را با فرزندتان تضعیف کند.
- بیشازحد معمول برای کودک خوراکی یا هدایای گران‌قیمت می‌خرد.
- اصرار دارد فرزند شما را ببوسد، بغل کند یا به هر طریق ممکن با او تماس فیزیکی داشته باشد؛ مثل قلقلک دادن بیشازحد یا بازی‌هایی که شامل لمس کردن یا نشستن روی پا می‌شوند.
- به‌طور غیرمعمول، به رشد جنسی یا ظاهر فرزند شما علاقه نشان می‌دهد یا بیشازحد از کودک تعریف میکند.
- از کودک شما بیشازحد عکس می‌گیرد.
- در شبکههای اجتماعی با فرزندتان دوست است.
هرکسی که چنین رفتاری دارد، لزوماً نباید از کودک شما دور بماند. برخی افراد فقط بیشازحد کنجکاوند یا به خانواده و فرزند شما اهمیت زیادی می‌دهند.
در قبال فردی که در آزار جنسی کودک نقش دارد، چه باید کرد؟به غرایز خود اعتماد کنید. بهتر است تا زمانی‌که اطلاعات بیشتری کسب میکنید، کودک را از فرد مورد نظر دور نگه دارید.
همچنین مهم است که:
- در رفتار فرزند خود به دنبال نشانه‌هایی از سوءاستفادهی جنسی باشید.
- مراقب رفتارهای مشکوک بزرگسالان و بچه‌های بزرگ‌تری باشید که با کودک شما وقت می‌گذرانند.
- با مطرح کردن چندین سؤال احساس کودک‌تان را دربارهی شخص مد نظر دریابید: «از رفتار پسرعمو… خوشت می‌آد؟» یا «آقای فلانی همه‌ی عکس‌های اینستاگرامت رو لایک می‌کنه. توی شبکههای اجتماعی دیگه هم تو رو دنبال می‌کنه؟»
- با مطرح کردن سؤالاتی مانند «آیا چیزی نگرانت کرده؟» یا «خوبی؟» کودک‌تان را تشویق کنید که هرگونه نگرانی را با شما در میان بگذارد.
- با شماره تلفن ۱۲۳ تماس بگیرید و مورد خشونت خانگی را با کارشناسان در میان بگذارید.
اغوا کردن بدین معناست که شخص با برقراری رابطهای قابل اعتماد با کودک یا خانوادهاش از او سوءاستفاده میکند.
فرد روزها، هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها با کودک و خانوادهاش در ارتباط بوده است و بدین طریق می‌تواند اعتماد آن‌ها را جلب کند؛ برای مثال، شاید این فرد با خانواده‌ای دوست شود و ارتباطی شگفت‌انگیز با کودک آن‌ها برقرار کند. شاید فرد به‌تدریج زمان بیشتری را با کودک بگذراند. این امر بعدها زمینه‌ی سوءاستفادهی جنسی را فراهم میکند.
چه کسانی می‌توانند کودک را اغوا کنند؟هرکسی می‌تواند اغواگر باشد؛ زن یا مرد، دوست، غریبه یا حتی یک متخصص.
شخص اغواگر می‌تواند جزو اقوام یا دوستان خانوادگی باشد یا حتی فردی از محل عبادت خانواده (کلیسا، مسجد و…). این شخص می‌تواند آرایشگر، مربی ورزشی، معلم یا پرستار کودک باشد.
اغوا کردن چگونه و کجا اتفاق می‌افتد؟اغوا‌کردن می‌تواند به صورت رودررو یا از طریق شبکههای مجازی اتفاق بیفتد.
اگر اغوا کردن به صورت رودررو اتفاق بیفتد، فرد ممکن است راه‌هایی برای شناخت کودک و خانوادهاش پیدا کند و پیشنهاد کند کودک را به خارج از خانه ببرد. شاید این شخص برای کودک یا خانوادهاش هدایا و خوراکی بخرد یا اینکه از خانواده و کودک تعریف و تمجید کند تا آن‌ها احساس خاصی به وی پیدا کنند.
اگر اغوا کردن از طریق شبکههای مجازی اتفاق بیفتد، شاید متجاوز وانمود کند که فردی مشهور یا حتی کودکی در سن‌وسال فرزند شماست. شاید متجاوز برای ایجاد ارتباط با کودک از ایمیل، پیامک، گفت‌وگوی آنلاین یا روش‌های دیگر استفاده کند.
علائم اغوا شدن در کودکان ۰ تا ۱۱ سال کدام است؟بسیاری از علائم آن می‌تواند مانند روابط طبیعی بزرگسالان با کودک به نظر برسد، به همین دلیل تشخیص آن دشوار است. اما در ادامه، از طریق برخی نشانه‌ها به شما خواهیم گفت که احتمالاً فرزندتان یا کودکی که از او مراقبت میکنید، اغوا شده است.
فرزند شما:
- بی‌دلیل هدایا و اسباب‌بازی دریافت میکند.
- دربارهی اینکه کادوها از کجا آمده‌اند، نمی‌خواهد صحبت کند.
- از شخصی که او را فقط به صورت آنلاین می‌شناسد پیام‌های زیادی دریافت میکند.
- دربارهی فردی بزرگسال یا کودکی بزرگ‌تر از خود زیاد صحبت میکند یا می‌خواهد وقت زیادی را با او بگذراند.
- به‌تنهایی می‌خواهد به ملاقات فردی بزرگسال یا مُسن برود.
- دربارهی آنچه با یکدیگر انجام می‌دهند، نمی‌خواهد صحبت کند.
- دیگر دربارهی خودش با شما صحبت نمی‌کند.
- وقت بیشتری را تنها در اتاق خود می‌گذراند.
علائم زیر شاید نشان‌دهنده‌ی آن باشد که نوجوان شما اغوا شده است.
فرزند شما:
- با پسر یا دختری بسیار بزرگ‌تر از خود رابطه دارد.
- هدایای زیادی مانند لباس، جواهرات و لوازم الکترونیکی دریافت میکند.
- دربارهی اینکه کادوها از کجا آمده‌اند، نمی‌خواهد صحبت کند.
- دربارهی کارهایی که با هم انجام می‌دهند، نمی‌خواهد صحبت کند یا دربارهی آن‌ها دروغ می‌گوید.
- از مدرسه رفتن یا انجام دادن فعالیت‌های ورزشی گریزان است.
- وقت کمتری را با دوستانش سپری میکند یا ناگهان گروه‌های دوستی خود را تغییر می‌دهد.
- از شخصی که فقط به صورت آنلاین می‌شناسد، پیام‌های زیادی دریافت میکند.
- زمانی‌که با دوست خود (فرد اغواگر) وقت می‌گذراند، نمی‌خواهد کسی دورو‌برش باشد.
- دربارهی افکار یا احساساتش، دیگر با شما صحبت نمی‌کند.
فرد اغواگر اغلب سعی میکند اعتماد خانواده یا مراقبان کودک را جلب کند.
علائم زیر گاه نشان می‌هد که شخص قصد دارد از فرزند سوءاستفادهی جنسی کند و به همین منظور هم شما یا خانواده‌تان را فریب می‌دهد.
فرد مورد نظر:
- پیشنهاد میکند فرزندتان را برای ورزش کردن یا انجام دادن فعالیت‌های دیگر با خودش ببرد، از شما درخواست میکند مراقب فرزندتان باشد یا اینکه می‌خواهد با او به اردو برود.
- پیشنهاد میکند مربی فرزندتان شود و به‌طور جداگانه به او آموزش دهد.
- برای خانواده‌ی شما هدیه می‌خرد.
- پیشنهاد میکند برای خانواده‌ی شما کارهایی مانند تعمیرات یا باغبانی انجام دهد.
- به فعالیت‌ها، تندرستی، نمرات مدرسه یا سایر زمینه‌های زندگی فرزندتان علاقه نشان می‌دهد.
- از خانواده‌ی شما و تربیت فرزندتان تعریف میکند.
- معصومانه، با کودک شما بازی میکند و در حضور شما کودک را به شکلی غیر‌جنسی لمس میکند. این رفتار باعث میشود شما و فرزندتان به این نوع تماس بدنی عادت کنید.
- سعی میکند رابطهای محبت‌آمیز و دلسوزانه با شما برقرار کند.
اغواگری همیشه عملی واضح نیست. اغواگران سخت تلاش می‌کنند اعتماد و احترام افراد خانواده، اعم از فرزندان و والدین را جلب کنند؛ بنابراین اگر احساس خوبی به فرد مقابل ندارید، به غرایز خود اعتماد کنید.
همچنین مهم است که:
- مراقب نشانه‌ها باشید.
- از تنها ماندن فرزندتان با شخص جلوگیری کنید.
- اجازه ندهید فرد بیشازحد به خانواده‌ی شما محبت کند.
- از خانواده‌های دیگری که شخص را می‌شناسند، بپرسید رابطه‌ی آن‌ها با او چگونه است.
- با مطرح کردن برخی سؤالات احساس کودک‌تان را دربارهی این شخص دریابید. «از رفتار پسرعمو… خوشت می‌آد؟» یا «آقای فلانی همه‌ی عکس‌های اینستاگرامت رو لایک می‌کنه. توی شبکههای اجتماعی دیگه هم تو رو دنبال می‌کنه؟»
- با مطرح کردن سؤالاتی مانند «آیا چیزی نگرانت کرده؟» یا «خوبی؟» کودک‌تان را تشویق کنید که هرگونه نگرانی‌‌اش را با شما در میان بگذارد.
با شماره تلفن ۱۲۳ تماس بگیرید و مورد خشونت خانگی را با کارشناسان در میان بگذارید.
قسمت دوم این مقاله را با عنوان «آموزش خودمراقبتی به کودکان و نوجوانان برای جلوگیری از سوءاستفادهی جنسی» و قسمت سوم را نیز با عنوان «با کودک آسیب‌دیده از سوءاستفادهی جنسی چگونه رفتار کنیم؟» در وبلاگ کتاب هدهد بخوانید.
نوشته چگونه سوءاستفادهی جنسی را در کودکان و نوجوانان تشخیص دهیم؟ اولین بار در کتاب هدهد پدیدار شد.
راه‌هایی برای مقابله با استرس کودکان
گردآوری و ترجمه: بیتا مرادی
استرس در طی طول عمر هر فردی اتفاق می‌افتد و کودکان نیز استرس را تجربه می‌کنند. دلایل و علل استرس در کودکان نسبت به گروه سنی آن‌ها (کودکان در سنین قبل از مدرسه، کودکان در سنین مدرسه، در سنین نوجوانی) متغیر می‌باشند. بزرگسالان و والدین و پرستاران کودک، دنیای کودکان را دنیایی همواره شاد و بدون دغدغه و آرام تصور می‌کنند. گاهی می‌شنویم که بزرگسالان یا جوانان می‌گویند که: «ای کاش همیشه کودک می‌ماندیم و هرگز بزرگ نمی‌شدیم!»
فهرست محتوا:علائم و نشانه‌های استرس در کودکان
راه‌های غلبه بر استرس و نقش والدین در کمک به کودکان
چگونه خواندن کتاب می‌تواند به کاهش استرس در کودکان کمک کند؟
چگونه کودکان را تشویق به «کتاب خواند» کنیم؟
۱- استرس در دوران کودکیکودکان نه شغلی دارند که همواره در تلاش باشند تا آن را حفظ کنند و نه قبضی برای پرداخت دارند. پس چه چیزی می‌تواند وجود داشته باشد که کودکان بخواهند در مورد آن نگران باشند؟
حال آن‌که چنین مواردی در دنیای کودکان بسیار است. حتی کودکانی با سن و سال بسیار کم برای خودشان نگرانی‌هایی دارند و تا حدی استرس را تجربه و احساس می‌کنند.
کودکان حتی بیشتر از بزرگسالان در معرض استرس قرار دارند، زیرا دائماً در حال مواجهه با محیط‌های جدید و گیج‌کننده‌ای هستند. مطالعات نشان داده است که سطح استرس در کودکان در چند دهه اخیر افزایش پیدا کرده است.
درحالی که مقدار کمی از استرس می‌تواند مفید واقع باشد، استرس منفی و بیش از حد می‌تواند به آسیب‌های فیزیولوژی دراز مدت در کودکان منجر شود. به همین دلیل کاهش استرس در کودکان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
انواع استرس در دوران کودکیپس همان‌طور که گفتیم دو نوع استرس اصلی و محوری را کودکان در سنین خیلی کم تجربه می‌کنند:
الف) استرس خوب و مثبت
ب) استرس بد و منفی
الف) استرس خوب و مثبت: چنین استرسی بسیار حائز اهمیت است، زیرا که به کودکان کمک میکند تا موانع و مشکلات را مدیریت کرده و بر آن‌ها غلبه کنند. برای مثال اگر چنان که به ورزشکاران یا دانش‌آموزان مقدار بسیار کمی استرس از طرف مربیان یا والدین اعمال شود، عملکرد بهتری خواهند داشت و این مسئله به آن‌ها انگیزه می‌دهد تا با پشتکار بیشتری تلاش کنند.
ب) استرس بد و منفی: استرس بسیار زیاد و منفی، توانایی کودکان برای مقابله با آن را از میان برمی‌دارد و به او غالب میشود. در نتیجه کودک نمی‌تواند با استرس خود مقابله کرده و با آن کنار بیاید. اتفاقات مهم مانند خشونت‌های فیزیکی یا عاطفی، ناتوانی در اجرای کارها آن‌طوری که از آن‌ها انتظار می‌رود، بیماری، والدین بی‌توجه و اهمال‌گر و عواملی از این قبیل می‌توانند به کودک آسیب‌های جبران ناپذیری برسانند. برای مثال روی رشد ذهنی او اثر بگذارند یا موجب فشار خون بالا، مشکل بیخوابی، کابوس‌ها، افسردگی و غیره بشوند.
این مقاله به شما کمک میکند تا با مباحثی همچون: تجربه استرس – علایم، علل و دلایل استرس در کودکان – تاثیر استرس در سلامتی کودکان و راه‌های مقابله با آن، آشنا شوید.
کتاب حاضر دربردارنده مباحثی درباره چگونگی غلبه بر اضطراب در کودکان است. نویسنده با ارائه راه‌های عملی، روش‌های غلبه بر اضطراب را به والدین و کودکان می‌آموزد. راه‌های ارائه شده براساس اصول رفتار ـ شناختی هستند.
افزودن به علاقه مندی افزودن به سبد خرید Quick view بستن آمبر و معلم جدید – مجموعه آ مثل آمبر ۱۳۰,۰۰۰ ریال اولین روز کلاس دوم است و آمبر براون حسابی هیجان‌زده شده. اما کمی هم عصبی و نگران است. آیا آمبر می‌تواند با معلم جدید و عجیب‌وغریب کلاس دوم کار بیاید؟ افزودن به علاقه مندی افزودن به سبد خرید Quick view کتاب با موضوع غلبه بر استرس در کودکان ۲- منابع و عوامل استرس در کودکاناسترس حالتی روانی است و ما زمانی آن را تجربه می‌کنیم که در پی تحقق خواسته‌ها یا برآورده کردن نیازهایی هستیم که بر عهده‌ی ما گذاشته شده‌اند. در طیفی وسیع‌تر، می‌توان گفت توانایی ما در چگونگی برخورد با چنین موقعیت‌هایی، بیانگر میزان استرس ماست. این نیازها و درخواست‌ها اغلب منشأیی بیرونی همچون خانواده، شغل، دوستان و مدرسه دارند. اما می‌توانند منشأ درونی نیز داشته باشند. وجه درونی این احساس ناشی از کارهایی است که فکر می‌کنیم باید آن‌ها را انجام دهیم یا در اصل همان کارهایی که توانایی به‌انجام‌رساندن آن‌ها را داریم.
پس استرس می‌تواند بر روی هر کسی که خود را غرق در این وظایف احساس میکند و فشار وظایف را روی خودش مشاهده میکند، اثر بگذارد؛ حتی کودکان!
در کودکان پیش‌دبستانی جدایی از والدین می‌تواند در آن‌ها احساس اضطراب و نگرانی ایجاد کند؛ و هر چه کودکان بزرگ‌تر می‌شوند، فشار‌های محیط‌های آکادمی و جامعه می‌تواند موجب استرس در آن‌ها شود. کودکان هنگام بازی نیز دچار استرس می‌شوند، زیرا بازی برای کودکان شاید همان مصداق شغل برای بزرگسالان باشد.
بر اساس مطالعات، کودکان زیر یک سال و کودکان نوپا نیز موقع جدایی از والدین خود حتی برای چند دقیقه احساس استرس می‌کنند که از آن با عنوان «استرس و اضطراب جدایی» یاد میشود. کودکانی هم که مدرسه می‌روند تحت فشار و استرس تکالیف مدرسه، همکلاسی‌هایشان و انتظاراتی که بقیه از آن‌ها دارند، هستند.
بسیاری از کودکان آن‌قدر سرشان مشغول است که دیگر زمانی برای استراحت یا بازی‌های خلاقانه‌ی بعد از مدرسه را ندارند. کودکانی که در مورد تمام فعالیت‌های خود اعتراض می‌کنند یا آن‌هایی از انجام آن‌ها سر باز می‌زنند، احتمال دارد که از برنامه‌ها و فعالیت‌ها اشباع شده و بیش از حد فعالیت‌های غیرتحصیلی داشته باشند.
با کودکان خود در مورد فعالیت‌های فوق‌برنامه‌ای و غیردرسی آن‌ها صحبت کنید. از آن‌ها بپرسید که چه احساسی نسبت به این فعالیت‌ها دارند. اگر آن‌ها اعتراضی کردند، در مورد مزایا و معایب متوقف کردن یکی از فعالیت‌ها با آن‌ها گفت‌وگو کنید. اگر متوقف کردن آن امکان‌پذیر نیست، به دنبال راه‌هایی باشید که بتوانید به فرزندان خود کمک کنید تا زمان و مسئولیت‌هایشان را مدیریت کنند تا کمتر احساس اضطراب و نگرانی به خود راه دهند.
استرس کودکان فقط و فقط مربوط به زندگی شخصی آن‌ها نیست. آیا کودکان شما می‌شنوند که شما در مورد مشکلات کاری یا در مورد بیماری یکی از افراد خانواده صحبت میکنید؟ یا با همسرتان در مورد مشکلات مالی مشاجره میکنید؟
والدین باید حواس‌شان باشد که وقتی فرزندان‌شان پیش آن‌ها هستند، چگونه در مورد چنین موضوعاتی بحث و گفت‌وگو کنند. چرا که کودکان متوجه نگرانی والدین خود شده و آن‌ها هم احساس نگرانی می‌کنند.
اخبار جهانی می‌تواند موجب استرس شود. کودکانی که تصاویری دلخراش از تلویزیون می‌بینند یا در مورد بلا‌های طبیعی، مرگ و تروریسم می‌شنوند، ممکن است در مورد امنیت خودشان و کسانی که دوست‌شان دارند، احساس نگرانی کنند.
با کودکان خود در مورد آنچه می‌بینند یا می‌شنوند، صحبت کنید و به آنچه که در تلویزیون تماشا می‌کنند، نظارت کامل داشته باشید زیرا در این صورت است که می‌توانید به آن‌ها کمک کنید تا متوجه شوند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است.
همچنین حواس‌تان باید به موضوعات و فاکتور‌های پیچیده‌ای مانند بیماری‌ها، از دنیا رفتن یکی از افراد نزدیک خانواده یا طلاق باشد. وقتی چنین عواملی به فشار‌های روزمره‌ای که کودکان در معرض آن‌ها هستند، اضافه شوند، استرس در کودکان بسیار افزایش پیدا میکند.
حتی اگر طلاق خیلی دوستانه و بدون تنش اتفاق بیفتد، برای کودک شما بسیار سخت خواهد بود؛ چرا که سیستم اساسی امنیتی آن‌ها- یعنی خانواده- در معرض تغییر بسیار بزرگی است. والدینی که طلاق گرفته یا جدا از هم زندگی می‌کنند، نباید کودکان را هرگز در موقعیتی قرار دهند که از آن‌ها بخواهند تا یکی از دو طرف را انتخاب کنند، یا نظر منفی در مورد طرف مقابل به او تحمیل کنند.
همچنین باید با بینش دقیقی بتوانید دریابید مواردی که شاید برای بزرگسالان مسئله مهمی نباشد، می‌تواند در کودکان استرس عمیق و زیادی را ایجاد کند. اجازه دهید تا فرزندانتان متوجه شوند که شما می‌دانید آن‌ها استرس دارند و احساس آن‌ها را نادیده نمی‌‌گیرید و بی‌جا و بی‌اهمیت به حساب نمی‌آورید.
پس می‌توانیم منابع و علل استرس را به این صورت خلاصه کنیم:
- استرس در مدرسه
- استرس مربوط به مسائل خانوادگی
- استرس مربوط به رسانه‌ها و محیط اطراف
- موارد دیگری هم مانند مرگ، بیماری، مشکلات مالی و غیره.
- کودکانی که در زندگی روزمره خود دچار تغییرات مهم همچون تغییر شهر، تغییر مدرسه، طلاق والدین و … می‌شوند.
- بیماری‌ها و جراحات در خود کودکان یا یکی از افراد خانواده.
- بی‌توجهی به آن‌ها، تنهایی و ترک آن‌ها.
- تجربه بدرفتاری و پرخاش فیزیکی، عاطفی، لفظی؛ در قالب تنبیه، توهین‌های جنسیتی یا تحقیر آن‌ها.
والدین نقش مهمی در حفظ سلامت عاطفی کودکان دارند و می‌توانند کمک کنند تا کودکان در معرض کمترین حجم استرس قرار گیرند. ولی برای این کار ابتدا باید نشانه‌های مختلف استرس در کودکان را بشناسند و تشخیص دهند. هر کودکی متفاوت است ولی نشانه‌ها و رفتارهای مشترکی وجود دارند که والدین می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند تا تشخیص دهند که آیا کودک آن‌ها با اضطراب و استرس دست و پنجه نرم میکند یا نه؟
با اینکه همیشه به راحتی نمی‌توان تشخیص داد که کودکان چه موقع احساس استرس می‌کنند، ولی تغییرات مقطعی رفتار‌هایشان – مانند تغییرات پیوسته حالات روحی و دمدمی مزاج شدنشان، شب ادراری، تغییر در برنامه خواب آن‌ها، نقش بازی کردن‌شان و … – می‌تواند جز نشانه‌های استرس در کودکان باشند.
در بعضی کودکان نشانه‌های فیزیکی همچون دل درد یا سر درد نیز از علائم استرس می‌باشند. برخی دیگر نیز در انجام و تکمیل تکالیف مدرسه یا تمرکز کردن دچار مشکل می‌شوند. همچنین گروهی نیز گوشه‌گیر می‌شوند یا ساعات زیادی را به تنهایی سپری می‌کنند.
کودکان با سن و سال کمتر، عادت‌های جدیدی مثل میک زدن انگشت شست، بازی با مو‌هایشان یا دست در دماغ کردن پیدا می‌کنند. کودکان دیگر شاید شروع کنند به دروغ گفتن، قلدری برای بچه‌های کوچک‌تر یا قدرت‌طلبی.
کودکانی که دچار استرس شده باشند، ممکن است برای مشکلات کوچک و جزئی بیشتر از حد واکنش نشان دهند، شب‌ها کابوس ببینند، وابسته به والدینشان بشوند یا در عملکرد تحصیلی خود دچار تغییرات فاحشی شوند.
پس به‌طور کلی می‌توان گفت که علایم و نشانه‌های استرس به دو صورت عمده است:
الف) نشانه‌های فیزیکی
ب) نشانه‌های عاطفی و رفتاری
الف) نشانه‌های فیزیکی:- واکنش‌های بیش از حد به مسائل و مشکلات ناچیز؛مانند حمله کردن، گاز گرفتن،گریه کردن،جیغ زدن.
- مشکلات خواب ؛مانند بیخوابی، شب ادراری، کابوس
- کاهش اشتها
- شکایت از سردرد یا دل درد
- کاهش عملکرد در مدرسه و در فعالیت‌های غیردرسی و سایر فعالیت‌ها.
- رفتارهای پسرفتی؛ یعنی رفتاری‌هایی که مناسب سن آن‌ها نباشد مانند میک زدن انگشت شست همچون کودکان نوپا یا حرف زدن مانند کودکان نوپا.
- دیدن کابوس و کج‌خلقی و دمدمی مزاجی شدن.
- ترس‌های جدید و مکرر.
- ناتوانی در آرام شدن و استراحت کردن (به‌طوری که نمیتوانند احساسات خود را کنترل کنند).
البته لازم به ذکر است که همه این موارد نشانه‌های منفی استرس بودند ولی نشانه‌های مثبت استرس نیز وجود دارند. برای مثال کودکان با سن و سال کمتر وقتی که از پرستاران‌شان یا والدین خود جدا می‌شوند، شروع به گریه می‌کنند یا وقتی در سن مدرسه هستند، تمایل بیشتری به خوردن غذا‌های مقوی پیدا می‌کنند یا توازنی در برنامه‌های تحصیلی و غیرتحصیلی خود ایجاد می‌کنند و بیشتر درس می‌خوانند تا به عملکرد بهتری در تحصیلات خود دست یابند.
۴- تاثیرات استرس در کودکانهر چه سن کودکان کمتر باشد تاثیر منفی استرس در آن‌ها بیشتر و عمیق تر است.در این جا برخی از راه‌های چگونگی تاثیر استرس بر کودکان اشاره می‌کنیم:
- آسیب و صدمه به رشد نرمال ذهنی کودکان
- تاثیر منفی روی توانایی عملکرد کودکان
- ایجاد مشکلاتی در زندگی آینده آن‌ها مانند: اختلال گوارشی و کم‌خوری، اضطراب، کژپنداری یا همان بیماری پارانویا، افسردگی و غیره.
- سیستم دفاعی بدن‌شان به خاطر هورمون‌های استرس آسیب می‌بیند و این موضوع سبب میشود تا در مقابل امراض و بیماری‌ها آسیب‌پذیر باشند.
- می‌تواند منجر به بیماری‌هایی از قبیل بیماری‌های قلبی، دیابت، چاقی و سرطان شود.
- باعث مشکلاتی همچون مصرف دخانیات یا خودکشی میشود.
پس استرس می‌تواند عوارضی روی جسم و ذهن کودک بر جا بگذارد و سبب آسیب‌های جبران ناپذیری باشد.
۵- راه‌های غلبه بر استرس و نقش والدین در کمک به کودکانحال سوال این است که آیا شما می‌توانید به فرزندان خود کمک کنید تا از پس استرس خود برآیند و به آن غلبه کنند؟
عواملی مانند استراحت مناسب و کافی، تغذیه مناسب و رفتار درست پدر و مادر، می‌توانند در درمان و کنترل استرس کمک فراوانی کنند.
هر روز برای کودکان خود زمان خاصی را اختصاص دهید. چه نیاز داشته باشند که با شما صحبت کنند، چه صرفاً بخواهند که با شما در اتاق بمانند؛ باید که شما در اختیار و در دسترس آن‌ها باشید.
هرگز آن‌ها را مجبور نکنید تا با شما صحبت کنند، حتی اگر بدانید که آن‌ها در مورد چیزی نگران هستند.
گاهی کودکان فقط و فقط اگر با شما وقت بگذرانند و یک سری فعالیت‌های مفرح و سرگرمی و بازی انجام دهند، احساس بهتری پیدا می‌کنند. مخصوصاً وقتی کودکان سن‌شان بالاتر می‌رود، وقت گذراندن با آن‌ها حیاتی‌تر میشود. ولی حتی برای برخی از والدین بسیار سخت است بعد از اینکه از سر کار به خانه باز می‌گردند، روی زمین بنشینند و با کودکان خود بازی کنند یا فقط در مورد روزی که کودکان سپری کرده‌اند با آن‌ها صحبت کنند؛ مخصوصاً اگر والدین خودشان روز پراسترسی را گذرانده باشند.
ولی نشان دادن علاقه به آن‌ها، به کودکان شما نشان می‌دهد که آن‌ها چقدر برای شما اهمیت زیادی دارند و مهم هستند.
اگر می‌خواهید به کودکان خود کمک کنید تا بر استرس خود غلبه کنند، با آن‌ها در مورد عواملی که منجر به این استرس شده است صحبت کنید. با همدیگر می‌توانید به یک سری راه‌حل‌هایی برسید؛ مانند متوقف کردن یک سری فعالیت‌های غیردرسی، وقت گذراندن، هم‌صحبتی بیشتر آن‌ها با والدین یا معلمان‌شان، برنامه‌ریزی برای ورزش و نرمش روزانه، نوشتن خاطرات و اتفاقات روزانه در دفتر خاطرات.
شما همچنین می‌توانید برخی شرایط استرس‌زا را پیش‌بینی کرده و کودکان خود را برای مقابله با آن‌ها آماده کنید.
به خاطر داشته باشید که استرس تا سطحی نرمال و عادی است. اجازه دهید کودکان متوجه این موضوع باشند که اشکالی ندارد گاهی احساس عصبانیت، تنهایی، ترس یا اضطراب داشته باشند و بدانند کاملاً عادی است که هر کسی این احساسات را داشته باشد. اطمینان خاطر دادن به کودکان بسیار اهمیت دارد. پس به آن‌ها یادآور شوید که شما مطمئن هستید آن‌ها می‌توانند چنین شرایطی را مدیریت و کنترل کنند.
زمانی که کودکان شما نمی‌‌خواهند یا نمیتوانند در مورد موضوع‌های استرس‌زای خود با شما بحث و گفت‌وگو کنند، سعی کنید شما در مورد مسائل مشابه خودتان صحبت کنید. این نشان می‌دهد که اولاً شما نیز با چنین مسائلی درگیر هستید و ثانیاً همیشه آمادگی آن را دارید که هر زمان آن‌ها حاضر باشند، صحبت‌هایشان را بشنوید.
اگر در کودکان‌تان نشانه‌هایی دیدید که در مورد موضوعی نگران شده‌اند ولی همچنان تمایلی به صحبت ندارند، از یک روانشناس یا یک متخصص کمک بگیرید و با آن‌ها مشورت کنید.
زمانی که می‌بینید فرزندانتان دچار افسردگی، ترس یا عصبانیت شده‌اند، زمان آن رسیده است که از یک مشاور مشورت بگیرید. زیرا متخصصان دیدگاه بهتری از سلامت ذهنی کودک‌تان به شما می‌دهند و ابزارهایی که شما نیاز دارید تا در مسیر درست درمان قرار گیرید، در اختیار شما قرار می‌دهند.
متخصصان بر این باور هستند که دو روش آگاه بودن والدین از احساسات واقعی کودکان و همواره در دسترس و کنار کودکان خود بودن، از بهترین راه‌هایی است که پدر و مادرها می‌توانند به کودکان خود کمک کنند.
با کودکان خود به پارک بروید، پیاده‌روی کنید یا فوتبال بازی کنید. در این صورت هم رابطه شما با آن‌ها قوی شده و هم استرس آن‌ها کمتر میشود. ورزش به‌طور طبیعی باعث کاهش استرس میشود و کودکان هرچه بیشتر ورزش کنند، بهتر غذا می‌خورند که این امر موجب تاثیر بیولوژی بدن بر کاهش استرس است.
همچنین برای کاهش استرس کودکان خود می‌توانید آن‌ها را در کلاس‌های موسیقی ثبت نام کنید زیرا موسیقی مانند دارو عمل می کند و باعث کاهش فشار خون، کاهش ضربان قلب و مانع افسردگی و اضطراب میشود.
پس به‌طور کلی نتیجه می‌گیریم:
- صحبت با کودکان
- بازی با کودکان
- ثبت نام کودکان در کلاس‌های موسیقی
- مدیریت خواب کودکان
از جمله مهم‌ترین راهکار‌ها در کاهش استرس کودکان شما می‌باشند.
پس خبر خوب این است که راه‌هایی وجود دارد تا کودکان بتوانند بر استرس خود غلبه کنند.
در کنار تمام مواردی که ذکر شد، «کتاب خواندن» نقش بسیار مهم و حائز اهمیتی در کاهش استرس کودکان بازی میکند و در رشد ذهنی و روانی آن‌ها بسیار مؤثر است.
۶- چگونه خواندن کتاب می‌تواند به کاهش استرس در کودکان کمک کند؟در سال‌های اخیر نقش «کتاب خواندن» برای رسیدن به آرامش کم‌رنگ‌تر شده و بازی‌های کامپیوتری، گوشی‌های هوشمند، کتاب‌هایی که فیلم‌هایشان ساخته شده است و تکالیف مدرسه، سایه سنگین‌شان را روی کتاب خواندن افکنده‌اند.
اما مطالعه می‌تواند منبع بسیار مهم و بزرگی برای تسکین شخصی برای کودکان و همچنین بزرگسالانی باشد که در معرض استرس قرار دارند.
مطالعات اخیر در آزمایشگاه مایندلب اینترنشنال (mindlab international ( در دانشگاه ساسکس (Sussex) نشان می‌دهد که خواندن کتاب، حتی برای شش دقیقه در روز، می‌تواند باعث کاهش تپش قلب شده و سبب کاهش استرس تا۶۰% یا حتی بیشتر میشود؛ که ۳۰۰% بهتر از پیاده‌روی کردن و ۷۰۰% بهتر از بازی‌های ویدیویی است.
وقتی کودکان کتاب می‌خوانند، از نگرانی‌های خود دور و رها می‌شوند. مطالعه باعث تغییر و بهبود وضعیت آگاهی و هوشیاری میشود. موجب تحریک و تقویت قدرت تخیل شده، خلاقیت را برانگیخته کرده و تمرکز ذهنی را افزایش می‌دهد.
مطالعه می‌تواند کمک کند تا کودکان به درک درستی از سلامتی عاطفی خود برسند و همچنین کمک میکند تا یاد بگیرند که چگونه بر احساسات خود غلبه کنند. وقتی کودکان در همراهی اعضای خانواده مطالعه کنند، آن‌ها عاشق مطالعه شده و به آن اعتماد می‌کنند. مطالعه می‌تواند آن‌ها را به فضایی امن و بی‌خطر انتقال دهد.
۷- چگونه کودکان را تشویق به «کتاب خواندن» کنیم؟خواندن یک کتاب جدید در واقع شروع یک ماجراجویی است ولی همه کودکان برای چنین سفری آمادگی ندارند. برخی از کودکان با مطرح شدن فکر «کتاب خواندن» نیز دچار استرس می‌شوند؛ در حالی که برخی از آن‌ها نیز دیدن فیلم یا «یوتیوب» را به خواندن کتاب ترجیح می‌دهند.
پس سوال این است که شما چه کاری می‌توانید انجام دهید تا آن‌ها را تشویق به خواندن کتاب کنید؟
گاهی اوقات ممکن است کودکان پشتیبان خوبی در این زمینه نداشته باشند و خواندن کتاب برایشان سخت باشد یا کتاب درست و مناسبی را انتخاب نکرده باشند و تصور کنند که خواندن کتاب عملی کسل‌کننده است.
اگر شما بتوانید تشخیص دهید که چرا آن‌ها دوست ندارند کتاب بخوانند، در این صورت می‌توانید دریابید که چگونه باید به آن‌ها کمک کنید و چگونه خواندن کتاب را به عملی لذت‌بخش‌تر تبدیل کنید.
- اگر شما کودکانی با سن و سال کم دارید، بهترین راه ممکن این است که عادت مطالعه را از همان ابتدا بنا کنید و کنار همدیگر لذت کتاب خواندن را با آن‌ها تقسیم کنید. برای کودکان خود از همان سن و سال بسیار کمی که دارند، با صدای بلند کتاب بخوانید و آن‌ها راتشویق کنید که آن‌ها نیز برای شما کتاب بخوانند.
- برای فرزند خود فضای کوچکی را ایجاد و مهیا کنید تا در آرامش و راحتی کتاب بخواند. یعنی محیطی با نور خوب، صندلی بادی راحتی، وسایل تزیینی بامزه و کلی کتاب متنوع.
- با همدیگر استراحت کنید: برای خانواده‌ی خود یک زمان استراحتی را ایجاد کنید و به اندازه‌ی کافی فضایی را در برنامه شلوغ و پرمشغله‌شان باز کنید تا آن‌ها بتوانند به راحتی هر موقع که احساس می‌کنند دوست دارند کتاب بخوانند، کتابی را برداشته و مطالعه کنند. نه اینکه فقط وقتی سراغ خواندن کتاب بروند که یا «مجبور» هستند آن را بخوانند یا زمان مشخص و برنامه‌ریزی‌شده‌ای برای خواندن کتاب برایشان در نظر گرفته شده است.
- آن‌ها را تشویق کنید که همراه شما و با شما کتاب بخوانند. شما می‌توانید سرمشقی برای کودکان‌تان باشید و به آن‌ها نشان دهید که مطالعه، عملی سرگرم‌کننده و مفید است. با همدیگر یا برای همدیگر کتاب بخوانید و لحظاتی همراه با مطالعه کنار یکدیگر ایجاد کنید.
- با صدای بلند کتاب خواندن به کودکان کمک میکند تا بر استرس خود غلبه کنند. حتی اگر مخاطب‌شان حیوان خانگی شما باشد (مطالعات نشان داده است که با صدای بلند کتاب خواندن برای حیوانات کمک میکند تا اعتمادبهنفس شخص افزایش پیدا کند).
- کودکانی که خواندن کتاب را مثل یک چالش تصور می‌کنند، اگر در محیط حمایتی و مجهزی قرار بگیرند، فایده‌های بسیار زیادی از خواندن کتاب به دست خواهند آورد. به این صورت که تجربه‌ی خواندن کتاب، به جای اینکه «استرس بد و منفی» در آن‌ها ایجاد کند، به آن‌ها می‌آموزد که می‌توانند خواننده‌های خوبی باشند و تا زمانی که در این چالش جدید موفق بشوند، استرس «خوب» را تجربه می‌کنند.
- با کودکان خود به کتابخانه‌های محلی بروید و این عمل را تبدیل به یکی از گردش‌های خاص و همیشگی خود کنید. کودکان‌تان را تشویق کنید در کنار خواندن کتاب، مجلات را نیز بخوانند و دایره‌ی مطالعاتی آن‌ها را گسترش دهید.
- با هم دیگر در مورد کتاب‌ها بحث و گفت‌وگو کنید و بین کتاب‌ها و زندگی روزمره یا تجربه‌های شخصی کودکان‌تان ارتباط برقرار کنید. به این طریق به آن‌ها کمک کنید علاقه‌شان به خواندن کتاب افزایش پیدا کند.
- کودکان خود را تشویق کنید تا ورزش کنند، رژیم غذایی سالمی داشته باشند و به موقع بخوانند و خواب کافی داشته باشند تا بتوانند قبل از زمان خواب فرصت مناسبی برای مطالعه ایجاد کنند.
خواندن کتاب فواید بسیار زیادی دارد. یکی از بزرگترین هدیه‌هایی که می‌توانید به فرزندان خود بدهید این است که به آن‌ها یاد دهید نه تنها آن‌ها بلکه بقیه کودکان نیز مانند آن‌ها گاهی دچار این احساسات شده و استرس و اضطراب را تجربه می‌کنند ولی خواندن کتاب خوب می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا آرام شوند و از این احساسات رهایی یابند.
پس کمر همت ببندید، کتاب مورد علاقه کودک خود را بردارید و زمانی هرچند کم برای یکدیگر ایجاد کنید و لذت خواندن کتاب کنار یکدیگر را تجربه کنید!
منابعhttps://www.reading-rewards.com
https://psychcentral.com
https://centerforanxietydisorders.com
https://www.verywellfamily.com
https://parenting.firstcry.com
ourfamilyWizard.com
https://explorable.com
https://kidshealth.org
نوشته راه‌هایی برای مقابله با استرس کودکان اولین بار در کتاب هدهد پدیدار شد.
