مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان ایران در پی جست‌وجوهای گسترده برای شناسایی کتاب های چاپ سنگی کودکان، به مجموعه ی نفیسی از این کتاب ها دست یافته است که نیاز به بازسازی و مرمت دارند. بخش بزرگی از این مجموعه که به کتابهای مکتب خانه‌ای معروف‌اند، از سوی زنده یاد مهدی آذریزدی به کتابخانه تحقیقاتی موسسه اهدا شده اند. مؤسسه برای جلوگیری از پیشرفت آسیب‌ها، ابتدا این مجموعه را برای میکروب‌زدایی به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران سپرد و سپس میزان بازسازی و مرمت مورد نیاز هر کتاب را به یاری کارشناسان آن سازمان تعیین کرد.
در ابتدا برای موسسه روشن بود که با توجه به توان مالی اندک خود، نمی تواند بدون یاری سازمان ها و نهادهایی همچون سازمان اسناد کتابخانه ملی، کتابخانه مجلس، و دیگر نهادهای تخصصی دولتی این مجموعه را مرمت کند. اوایل دهه ۸۰ سازمان اسناد کتابخانه ملی ١٨ جلد کتاب مکتب خانه ای دوران قاجار را با جلد معمولی و ۴ جلد با جلد چرمی را به رایگان مرمت و صحافی کرد.
دو نمونه از کتابهای درست‌شده، قبل و بعد از مرمت:
شنگول و منگول. گردآورنده سید حاجی احمد؛ تصویرگر محمد صانعی؛ کاتب سید عباس سید صالحی خوانساری. تهران: کتابفروشی اسلامیه، ١٣٥٩ق.=(١٣١٩ش.). ١٥ص. مصور (سیاه و سفید). ١١*١٧. روی جلد، ص ١-٢، پشت جلد.
| پس از مرمت | پیش از مرمت |
|---|---|
 |
 |
 |
 |
قصه عمه گرگ و روباه و حکایت جام و قلیان و پند و نصیحت الحکما و... (تصویرگر) محسن تاج بخش؛ کاتب یوسف صدیقی خوانساری. (بی‌جا): قاضی سعیدی خوانساری، ١٣٥٥ق.=(١٣١٥ش.). ١٥ص. مصور (سیاه و سفید). ٥/١١*١٨. روی جلد ، ١-٢، پشت جلد.
| پس از مرمت | پیش از مرمت |
|---|---|
 |
 |
شوربختانه این همکاری ادامه نیافت و کار مرمت کتاب ها متوقف شد. اواخر سال گذشته (بهمن ۱۳۸۸) کتابخانه مجلس موافقت کرد که بخشی از این کار مهم را به عهده گیرد و از روند نابودی شماری از کتابهای نایاب و کمیاب مکتب خانه ای که گنجینه مهمی به شمار می‌آید، بکاهد. کارکنان زحمتکش بخش مرمت این کتابخانه طی این مدت شماری از کتاب های چاپ سنگی مربوط به کودکان را مرمت کرده‌اند که از میان این کتاب ها می توان به آثاری همچون "زندگی کودکان"، "گنجینه دانش"، "رستم نامه" و "حسنین" اشاره کرد. خوشبختانه این همکاری با توجه به امکانات و برنامه ریزی فشرده کتابخانه مجلس، کما و بیش ادامه دارد.
نمونه ایی از کتابهای مرمت شده ی کتابخانه مجلس:
حسنین طهران: کارخانه مشهدی تقی، ١٢٦٤ق.=(١٢٢٦ش.). ٢١ ص.
| پس از مرمت | پیش از مرمت |
|---|---|
 |
 |
مرمت کتاب های چاپ سنگی و آثاری که درحال از بین رفتن هستند همچنان یکی از اولویت های کاری کتابخانه است.
در زیر برخی از کتاب‌هایی که نیاز به مرمت دارند با ذکر مشخصات معرفی شده اند.
| عاق والدین (بی‌جا): کتابفروشی آقا میرزا قاضی سعیدی خوانساری، ١٣٥٥= (١٣١٥).١٥ ص. |  |
| مخمس موش و گربه از کلام اسماعیل چرکچی. (بی‌جا: بی‌نا)، ١٣٢٥=(١٢٨٦). ٣٩ ص. |  |
| توبه نصوح بسعی و اهتمام آقا میرزا محمد اسماعیل خوانساری، کاتب میرزا نصرا... مهراخوان.(بی‌جا): مطبعه اتحاد، ١٣٤٦=(١٣٠٦). ٢٤ ص.چهل طوطی(طهران): شرکت نسبی کانون کتاب، (بی‌تا). ٤٨ ص. |  |
| شنگول و منگول بدستور آقای حاجی سید احمد. طهران: کتابفروشی اسلامیه، ١٣١٩ق.= (١٣٥٩ش.). ١٦ ص. |  |
| نان و حلوا از شیخ بهایی. (بی‌جا: بی‌نا)، ق.١٢٨٣=(١٢٤٥ش.). ٤٦ ص. |  |
| چهار درویش حرره میرزا سید محمدعلی وزیری. (بی‌جا): اخوان کتابچی،١٢٧٨ق.= (١٣١٧ش.). ٢٧ ص. |  |
| خاله قرباغه عروسی لاک‌پشت بفرموده محمدحسن آقا. (مشهد): مطبعه علمی، ١٣١٣ش. ١٥ ص. |  |
