نخستین تصویرهایی که پیش از ورود صنعت چاپ به ایران و انتشار اولین کتابهای کودکان به دست شاگردان مکتب خانه رسید، باسمههایی بود که با قالبهای چوبی دستی بر روی کاغذ چاپ میشد و مکتبداران به هنگام عید به کودکان هدیه میدادند. به همین سبب، اینگونه تصویرها عیدیسازی نامیده میشد. به گفتهی مهدی رضاقلیزاده، عیدیسازی تکنیکی است که از چاپ پردههای قلمکار جدا شده است. در کارگاههای چیتسازی برای چاپ پردههای قلمکار نقشهای گوناگون را با قالب چوبی چاپ میکردند، بعدها عیدیسازی به شکل تکنیکی جداگانه، فراگیر شد. از پایان سده دوازدهم و شاید هم پیشتر، عیدیسازی در ایران فراگیر شد. عیدیسازی، گونهای از هنر عامه بود که بیرون از گستره هنر رسمی و درباری میزیست. نقش و تصویر عیدی سازی ها بسیار گوناگون بود. گمان میرود طرحهای اینگونه نقاشی از پردههای قلمکار، مینیاتورها و پردههای رنگ و روغنی دوران زند و قاجار و پردههای مذهبی ریشه گرفته باشند. از این رو نقشهای تزیینی، مجالس رزم و بزم و صحنه های مذهبی، هر سه در عیدی سازی به چشم میخورند. در برخی از عیدی سازیها درونمایه هایی از زندگی روزمره نیز دیده میشود. مکتبداران این تصویرها را خریداری میکردند و به شاگردان عیدی میدادند. در بیشتر موارد شمار نقشها و تصویرها در هر برگ چاپ شده، نشانگر سالهای آموزش شاگردی بود که هدیه میگرفت. ملاهای مکتبخانه در بخشی از این برگها گزارشی از وضع آموزشی کودک را مینوشتند. کودکان در برابر این هدیه ها، پیشکشهایی برای آموزگاران میآوردند.
