ماتریوشکا یا عروسک تودرتوی روسی، مجموعه ای از عروسکهای کوچک شونده است که به ترتیب داخل دیگری قرار میگیرد. ماتروشکا عروسکهای چوبی درون تهی معروف روسی است که از چوب درخت زیرفون (کُپ) و در تعداد ۵ یا بیشتر یا کمتر و به صورت تو در تو با تزیینات و رنگ آمیزی متنوعی ساخته میشود. ماتروشکا از اواخر سدهٔ نوزده میلادی به عنوان نماد و هدیه یادگاری روسیه درآمدهاست. واژهٔ «ماتروشکا» برگرفته از اسم های روسی ماتریونا (Matryona) و ماتریوشا (Matrioshka) است که برای دختران روس به کار میرود. حرف «ک» در ماتروشکا، «ک» تصغیر است. تاریخچه: تاریخ ماتریوشکا به سال ۱۸۹۰ باز میگردد و الهام گرفته از عروسک های سوغات ژاپن است. اگرچه اصل اشیای تودرتو در روسیه آشنا بوده است و به سیبهای تراشیدهٔ چوبی و تخم مرغ های عید پاک در سال ۱۸۸۵ باز میگردد که دارای مرغ، جوجه، تخممرغ و زرده تخممرغ تودرتو بودهاند. ماجرا به آنجا باز میگردد که سرگی مالیوتین نقاشی از کارگاه هنری مردمی از املاک آبرامتسوو، صنعتگر مشهور روس و از دوستداران هنر «ساوا مامونتوو»، مجموعهای از عروسکهای چوبی ژاپنی را که هفت خدای بخت و اقبال را نشان میداد، دیدند. بزرگترین عروسک مربوط به Fukurokuju، - خدایی خوشحال و تاس، دارای چانهای بسیار دراز - بود که درون آن ۶ خدای دیگر تودرتو قرار داشتند. مالیوتین با الهام از آن، نسخهٔ روسی عروسک را طراحی نمود. این طرح توسط واسیلی وزدوچکین در یک کارگاه اسباببازی تراشیده شد و توسط سرگی مالیوتین نقاشی شد. این نمونه از ۸ عروسک تشکیل شده بود؛ که بیرونیترین آن دختری با خروس بود، و پس از آن ۶ عروسک دختر دیگر و یک عروسک پسر و درونیترین آنها یک نوزاد بود. در سال ۱۹۰۰، «م.ا. مامونتووا»، همسر «ساوا مامونتوو»، عروسک ها را در نمایشگاهی جهانی در پاریس به نمایش گذاشت و این اسباببازی، مدال برنز دریافت کرد. به زودی در دیگر نقاط روسیه بسیاری آغاز به ساخت ماتروشکاها در سبکهای گوناگون کردند. هنرمندان نوین، سبکهای گوناگونی از عروسکهای تودرتو ساختند. معمولترین موضوع، مجموعهٔ حیوانات، نقاشی پرتره و کاریکاتورهای سیاستمداران مشهور، موسیقیدانان، و ستارههای نامدار فیلمها بودند. عروسکهای ماتروشکا که رهبران کمونیست روسیه را تصویر کردهبودند، در سالهای آغازین دههٔ پایانی هزارهٔ میلادی، با تجزیه شوروی، بسیار محبوب شدند. امروزه بسیاری از هنرمندان با استعداد روسیه در نقاشی عروسکهای ماتروشکا تخصص دارند که مقولات تخصصی از اشیاء، مردم و طبیعت را تصویر میکنند. در طول پروستریکا، رهبران اتحاد جماهیر شوروی به یکی از موضوعات نمایش داده شده بر ماتروشکاها تبدیل شدند. بابوشکا: ماتروشکا نسخه مردانه نیز دارد که عموماً بابوشکا (babushka) یا ددوشکا (dedushka) نامیده میشود و پیرمردی روس است. استعارههای ماتروشکا، در طراحی «اصل ماتروشکا» یا «اصل عروسکهای تودرتو» اصلی است که بازگو کنندهٔ «اشیای یکسان درون اشیای یکسان» است که در بسیاری از طرحهای طبیعی یا ساخت انسان وجود دارد. برای نمونه میتوان به «مغز ماتروشکا» و «فرمت حاوی رسانه ماتروشکا» اشاره کرد. نمونههایی از این عروسک را میتوانید در موزه فرهنگ کودکی ببینید
عروسک ماتریوشکا http://iranak.org/muse/node/7818
http://iranak.org/muse/node/413
http://iranak.org/muse/node/414
http://iranak.org/muse/node/421
عروسک ماتریوشکا ویاتکا http://iranak.org/muse/node/417
عروسک ماتریوشکا سمنوف http://iranak.org/muse/node/418
http://iranak.org/muse/node/419
http://iranak.org/muse/node/420
عروسک ماتریوشکا پولخوفسکی http://iranak.org/muse/node/416
