پروژه‌ی آموزش خلاق برای کودکان کار که از تیرماه ١٣٨٥ از سوی مؤسسه‌ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان با هدف آموزش با روش‌های نو و مواد آموزشی خلاق به کودکان آسیب پذیر به ویژه کودکان کار و خیابان بنیاد نهاده شد، تابستان امسال (١٣٨٧) در گامی دیگر، طی کارگاهی عملی، آموزش به مربیان ٦ مرکز از مراکز حامی کودکان کار و خیابان را در جهت ایجاد آمادگی آنها برای تدریس به روش آموزش خلاق آغاز کرد.
انجمن حمایث ازکودکان کار (خیابان مولوی)، گروه فرهنگی- اجتماعی کیانا (کرج)، جمعیت تلاش برای جهانی شایسته‌ی کودکان (شهرری)، خانه مهر کرج (آق تپه)، کارگاه دختران و جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان (یافت آباد) از مراکزی هستند که کودکان کار را تحت پوشش آموزش قرار داده و اکنون مربیان خود را برای آشنایی با روش آموزش خلاق، به این کارگاه هدایت کرده‌اند.
شهناز جمشیدی آموزشگر این کارگاه، هدف از آموزش مربیان را شکل‌گیری نوعی ارتباط آگاهانه و نظم‌یافته میان آنها و کودکان دانست و گفت:" کار مستقیم من با این کودکان در یکی از این مراکز در سال تحصیلی گذشته و موفقیت به دست آمده، مرا بیش از گذشته به کار با این روش معتقد کرد. در آموزش به شیوه‌ی خلاق، کودک، محور آموزش است و از پایه‌های این روش، امنیت و شادی کودک در لحظات آموزش و آزادی در یادگیری است. در روش آموزش خلاق آموزگاراز بالا با کودک سخن نمی‌گوید، او هم‌اندازه‌ی کودکان می‌شود تا صدای یکدیگر را بهتر بشنوند."
در این کارگاه‌ها که از آغاز تیرماه در خانه‌ی کتابدار کودک و نوجوان برگزار می‌شود، طی ٨ جلسه مربیان با روانشناسی رشد، تأتیر ادبیات در رشد فکری و جسمی کودکان و روش‌های مدیریت کلاس آشنا می‌شوند، فارسی‌آموزادبی را می‌شناسند و قابلیت‌های آن را در آموزش خلاق به کودکان از نزدیک لمس می‌کنند. فارسی‌آموزادبی (نوشته‌ی محمد هادی محمدی) که کتابی است کاربردی با واژه‌‌های هدفمند، داستان‌هایی کوتاه و طنز‌آمیز ازشخصیتی جذاب ودوست‌داشتنی به نام نخودی را با زبانی ساده و شیرین بیان می‌کند. نخودی کوچک، قدرت تخیل و انگیزه‌ی سواد آموزی را در کودکان تقویت می‌کند و آنها را در شناخت بیشتر پیرامون‌شان توانمند می‌سازد.
از آن‌جا که پایه‌ی آموزش در این کارگاه‌ها استفاده از اجرای نمایش و تکنیک‌های نمایشی است، مربیان با تاریخچه‌ی نمایش در ایران آشنا می‌شوند، ساخت فضای مناسب نمایشی با امکانات محدود را می‌آموزند و در اجرای تکنیک‌های مختلف نمایشی از جمله تکنیک سایه، عروسکی، دستکشی، عروسک انگشتی، ماسک و پرده‌خوانی مهارت می‌یابند. اجرای این نمایش‌ها بر اساس داستان‌های نخودی از کتاب فارسی‌آموز، ازمرحله‌ی انتخاب داستان، ساخت دکور و تقسیم نقش تا اجرای صحنه‌ای در کلاس، بر عهده‌ی مربیان است و آنها در کارگاه‌ها نقش کودکان در کلاس را دارند.
در یکی ازجلسات این کارگاه (شنبه ۲۹ تیر) اعضا و مربیان انجمن نیکوکاری رهاورد مهر و دانش بم که به تهران آمده بودند، نیز شرکت داشتند وتجربه‌های آموزش خلاق خود را با فارسی‌آموز با دیگر مربیان سهیم شدند. در این جلسه، مهمانان بمی یک نمونه نمایش خلاق نخودی را برای حاضران اجرا کردند.
سارا حاج بهرامیان سرپرست انجمن نیکوکاری رهاورد مهر و دانش که از زمان زلزله بم تا کنون در کار آموزش و رسیدگی به کودکان زلزله زده است، ازویژگی‌های استفاده از فارسی‌آموز ادبی برای کار قصه‌گویی و نمایش نام برد و گفت: " هم اکنون ۹۶ کودک و نوجوان ۴ تا ۱۵ ساله در انجمن آموزش می‌بینند. ما درآموزش از فارسی‌آموز ادبی بر پایه‌ی نیاز کودکان بهره می‌گیریم و از شخصیت نخودی برای کمک به بچه‌ها استفاده می‌کنیم. بسیاری از بچه‌ها پس از زلزله بم، هنوز دچار لکنت زبان هستند یا اصلاً حرف نمی‌زنند، اما در نمایش خلاق خود را به جای نخودی می‌گذارند و حرف می‌زنند. بچه‌ها نخودی را زنده می‌پندارند و از آن جا که نخودی فارسی آموز هم شخصیتی تنها است که پدر و مادر و اعضای خانواده ندارد، با او هم ذات پنداری می‌کنند."
افسانه اشرفی سرپرست این پروژه از ارزیابی نهایی این کار خبر داد و گفت: "مربیان تحت آموزش در این پروژه، پس از گذراندن این دوره‌ی آموزشی، از آغاز مهر به مدت ۴ ماه به کارورزی در مراکز خود مشغول می‌شوند تا نتایج کار به صورت عملی آشکار شود و ارزیابی درستی صورت بگیرد."
نخستین کارگاه آموزش خلاق برای مربیان مراکز کودکان کار، تیرماه سال گذشته در همین محل برگزار شد که در آن مراکزی چون جمعیت دفاع از کودکان کاروخیابان، خانه‌ی کودک ناصرخسرو و گروه فرهنگی کیانا شرکت داشتند و آموزشگران مؤسسه، مربیان را با روش آموزش خلاق از طریق نقاشی و نمایش آشنا کردند و شیوه‌ی استفاده درست از فارسی‌آموزادبی را به آنها آموزش دادند.
مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان با برگزاری این کارگاه‌ها سعی برگسترش سامانه‌ی آموزش خلاق کودک محور وپرورش نیروهای آموزش دیده و خلاق در جهت بالا بردن سطح کیفی آموزش کودکان دارد.
روشنک بهاريان نيکو
