زادروز پروین دولت آبادی (۱۳۰۳)، شاعر کودکان

زادروز پروین دولت آبادی (1303)

۲۱ بهمن ماه ۱۳۰۳ زادروز پروین دولت آبادی یکی از برجسته‌ترین شاعران کودک در یک سده گذشته و از همراهان شورای کتاب کودک در دهه ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ است. مادرش فخرگیتی و پدرش حسام الدین دولت آبادی هر دو فرهنگی بودند. مادر در اصفهان کار مدرسه داری می‌کرد تا این که به سبب کار پدر که شهردار تهران شد، خانواده به تهران کوچید. سرسلسله خانواده پروین دولت آبادی، حاج میرزا هادی دولت آبادی، روحانی برجسته دوره قاجار است. از میان خانواده او می‌توان به یحیی دولت آبادی کنشگر برجسته دوره مشروطه که فرزند میرزاهادی بود، و هم چنین صدیقه دولت آبادی اشاره کرد که از برجسته‌ترین زنان آزادیخواه و پیشگام مبارزه برای حقوق برابر زن و مرد بود. حسام الدین دولت آبادی فرزند میرزامهدی یکی دیگر از فرزندان میرزاهادی بود، بنابراین پروین دولت آبادی نتیجه میرزاهادی است. کودکی پروین در اصفهان سراسر خاطره‌های شیرین از مدرسه داری مادر و زندگی در یک خانواده نامور است. پروین که از فرزندان ارشد خانواده بود، دو خواهر و سه برادر دیگر داشت که با مهاجرت به تهران، برخی آن‌ها در تهران به دنیا آمدند. پروین بخشی از سال‌های ابتدایی و دوره دبیرستان را در تهران گذراند.

پروین دولت آبادی به سبب موقعیت شغلی پدر در تهران که خانه‌شان محل رفت و آمد بزرگان شعر و به ویژه هنرمندان بود، از کودکی و در خانواده با موسیقی دانان و ادیبان برجسته ایرانی آشنا شد. او که خود استعداد ذاتی در سرودن شعر داشت، نه تنها اوج شعر کلاسیک فارسی مانند حافظ، سعدی، مولوی و فرودسی را به شیوه‌ای خاص که شعرخوانی همراه با نواختن دستگاه‌های موسیقی ایرانی بود، در خانه یا در محفل دوستان تجربه کرد که کم کم این تجربه را در سرودن شعر برای بزرگسالان و پس از آن برای کودکان به کار گرفت.

پروین دولت آبادی از بیست سالگی به بعد در خود تحولی درونی حس کرد و احساس کرد باید بخشی از وقت خود را با کودکان پرورشگاه‌ها سر کند. این دوره همه زندگی بعدی او را متأثر کرد. وقتی که در پرورشگاه‌های تهران شاهد فقر زبانی در میان این کودکان بود، انگیزه سرودن ترانه و شعر در او بیش‌تر بروز کرد چنان که در نهایت در دهه ۱۳۴۰ همراه با محمود کیانوش با انتشار شعرهایشان در مجله‌های پیک، سرآمد شاعران کودک و نوجوان در این دوره شدند و شعر کودک و نوجوان را به طور اساسی متحول کردند. وی به همراه محمود کیانوش تلاش کرد سروده‌های سرگرم کننده و لذت بخش را جایگزین شعرهای پندآموز متداول آن دوران کند. او در آثارش با پدیده‌های طبیعی و عناصر طبیعت مانند درختان، جنگل، دریا، آب، باران، ماه و خورشید و... زیباترین شعرها را آفریده کرده است و در آن‌ها از امید و زندگی در صلح سخن می‌گوید. وی از اندک شاعرانی است که آثارش در کتاب‌های درسی نیز آمده است. مجموعه آثاری که پروین دولت آبادی برای کودکان و بزرگسالان سروده است، چه در قالب داستان منظوم، یا ترانه‌های کودکانه و شعرهای نوجوانان یا دیوان شعر بزرگسالان به بیش از پنجاه جلد می‌رسد. یکی از شناخته شده ترین این آثار، «بر قایق ابرها» است. پروین دولت آبادی سرانجام در سن ۸۴ سالگی و به سال ۱۳۸۷ هنگامی که از چرخش روزگار تلخ کام بود، هزاران شعر شیرین برای کودکان به جا گذاشت و از این جهان چشم فروبست.

راهنما

کانال تلگرام موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان