کتاب «زیستن برای روشنگری» شامل بررسی نیم‌سده کوشش‌های معصومه (فرنگیس) سهراب و یحیی مافی در حوزه فرهنگ کودکی که به قلم محمدهادی محمدی از سوی انتشارات موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان منتشر شده است، با حضور پیشکسوتان، فعالان و علاقهمندان به حوزه ادبیات و فرهنگ کودک و نوجوان رونمایی شد.
در آیین رونمایی از کتاب «زیستن برای روشنگری» که عصر جمعه ۱۱ اسفندماه ۱۳۹۶ برگزار شد، در آغاز سوگند مافی، فرزند معصومه سهراب و یحیی مافی، به‌نمایندگی از خانواده مافی به میهمانان خوش‌آمد گفت. زهره قایینی، سرپرست موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، سخنران دیگر این مراسم بود. او در سخنان خود به فعالیت‌های موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان برای ثبت زندگینامه و فعالیت‌های کوشندگان فرهنگ کودکی اشاره کرد و گفت:
«ما در گستره فرهنگ کودکی راهی را پی گرفتیم در پژوهیدن ادبیات کودکان و زندگی کودکان. می‌دانستیم که دشوار سفری پیش رو داریم. راهی پرسنگلاخ و دشوار که وقتی پس از ده سال ده جلد تاریخ ادبیات کودکان را منتشر کردیم، دریافتیم که هنوز آغاز راهیم. دریافتیم در وادی شناخت، هیچ نمی‌شناسیم! از میان خاکسترها به ژرفای تاریخ باستان این سرزمین رفتیم تا در شهرهای سوخته و ویران‌شده، تنها نشانه‌هایی اندک از زیست کودک ایرانی به دست آوریم تا به ثبت برسانیم آنچه در دالان های تو در تو و هولناک تاریخ برکودک ایرانی گذشته است.
«از میان خاکسترها و غبار تاریخ، روشنگران تاریکی‌ها، رشدیه‌ها و باغچه‌بان‌ها را یافتیم، تا دفتر زندگی‌شان را به روی آیندگان بگشاییم و به سراغ ده‌ها شاعر و نویسنده و کوشنده ادبیات و هنر کودکان رفتیم که ماه‌ها یا سال‌های پایانی زندگی خود را طی می‌کردند... پروین‌ها ، توران‌ها ، معصومه‌ها و یحیی‌ها و به ثبت رساندیم آنچه بر آن‌ها گذشت
«تا امید دوباره به سرزمینی آید که به گفته عطار، پرندگان کوچک‌اش خود را باور ندارند ، و نومید از رستن و آرمیدن ، ناتوان و شکننده‌اند.»
نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک نیز پس از زهره قایینی سخنرانی خود را با عنوان «یک عمر دوستی در شورای کتاب کودک و فرهنگنامه» آغاز کرد و با استناد به جلد هفدهم فرهنگنامه کودکان و نوجوانان، از چگونگی شکل‌گیری شورای کتاب کودک با همکاری توران میرهادی و معصومه سهراب سخن گفت و به فعالیت‌های متعدد معصومه سهراب و یحیی مافی برای اعتلای فرهنگ کودکی اشاره کرد:
«پس از آنکه کار تدوین «فرهنگنامه کودکان و نوجوانان» آغاز شد، خانم سهراب و جناب مافی به ترویج و حمایت از آن پرداختند. خانم سهراب به جمع‌آوری کمک مالی و جلب هنرمندان و صاحبان اندیشه اقدام می‌کردند. نخستین نمایشگاه هنرهای تجسمی به نفع فرهنگنامه به همت خانم سهراب در گالری کلاسیک برگزار شد و رونمایی از جلد اول فرهنگنامه در سال ۱۳۷۰در همان‌جا برگزار گردید. گروه دوستداران بوجود آمد و با کمک هنرمندان طبقه سوم ساختمان فعلی شورا خریداری و اختصاص به فرهنگنامه یافت.
«از سوی دیگر کوشش های جناب مافی یعنی بحث‌های نفس‌گیر با ناشران و سرمایه گذاران به ثمر نشست و با کمک مرحوم «عبدالغفار طهوری» شرکت تهیه و نشر فرهنگنامه تشکیل شد و ایشان طی چند دهه به عنوان نماینده شورا در هیات مدیره شرکت با درایت و بردباری انجام وظیفه کردند.»
دکتر حسام‌الدین ارفعی، فیزیکدان و استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف و از نخستین دانش‌آموزان مدرسه مهران، دیگر سخنران آیین رونمایی از کتاب «زیستن برای روشنگری» بود. او در بخشی از سخنان خود گفت:
«من از آقای مافی آموختم عشق یعنی چه. ایشان چنان از خانم مافی صحبت می‌کردند مانند جوان هجده‌ساله‌ای که امروز عاشق شده است و این بزرگ‌ترین درس زندگی من بود. فکر می‌کردم من چقدر شانس داشتم که زیر دست دو انسان عاشق بزرگ شدم و شاید کمی عشق را آموخته باشم. برای فرزندانم و همچنین شاگردانم هم همیشه آرزوی عشق می‌کنم، همان‌طور که آقا و خانم مافی زندگی کردند.»
مصطفی کریمی، از انجمن پژوهش‌های آموزشی پویا، از سخنران دیگر آیین رونمایی کتاب «زیستن برای روشنگری»، در بخشی از سخنان خود درباره شیوه‌های تدریس و آموزش کودکان در مدرسه مهران گفت:
«پرسشی که می‌خواهم مطرح کنم این است که نظام آموزشی ما از تجربه‌های ارزشمند امثال خانم میرهادی، خانم سهراب و آقای مافی چه بهره‌ای برده است؟ چگونه است که ما این سرمایه‌های علمی، آموزشی و معنوی کشور خود را به سادگی کنار می‌گذاریم و از آن‌ها می‌گذریم؟ گاهی می‌اندیشم که هر یک از ما در جزیره‌هایی دور از هم کار می‌کنیم و از هم بی‌خبریم. مدیران، برنامه‌ریزان و معلمان ما چقدر از تجربه‌ها و نوآوری‌های یکدیگر باخبر هستد؟ چرا کتاب‌های خانم میرهادی، خانم سهراب و آقای مافی و بسیاری دیگر از اندیشمندان ما در تربیت مربی به صورت رسمی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد؟ در اینجا اهمیت زیاد کار موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان روشن می‌شود که به قول خانم میرهادی کاری کردند کارستان!
«در مدرسه مهران برای اولین بار به ویژگی‌های مختلف کودکان، به‌ویژه توانایی‌های مختلف یادگیری کودکان توجه می‌شد؛ برای اولین بار به آموزش عملی کودکان، کارهای گروهی و مشارکتی توجه می‌شد. برای اینکه رشد همه جانبه کودکان مورد توجه قرار بگیرد، از انواع بازی‌های نمایشی در مدرسه استفاده می‌شد. کاهش فاصله بین معلم و اولیا، توجه به نظر دانش‌آموزان برای اولین بار در یک موسسه آموزشی در ایران مورد توجه قرار می‌گرفت. در فعالیت‌های آموزشی مدرسه مهران سه رویکرد در آموزش ریاضی مطرح بود شامل:
«روش استفاده از مدل‌سازی مستقیم در آموزش ریاضی، توجه نسبی به تفکر ریاضی به جای تاکید بر مهارت‌های عملیاتی شامل توجه به حل مسئله، استدلال و تفکر کودکان و آوردن مسائل عینی زندگی در طرح و حل مسائل ریاضی که برای اولین بار در مدرسه مهران انجام شد. تمام این جست‌وجوگری‌ها و یافتن راه حل‌‌ها به دنبال این پرسش هوشمندان آقای مافی شکل گرفت که چرا اکثر کودکان درس ریاضی را دوست ندارند.»
در بخش دیگر آیین رونمایی کتاب «زیستن برای روشنگری»، فیلم مستند «زیستن برای روشنگری» به نمایش درآمد. در این مستند که زنده‌یاد یحیی مافی خود روایتگر آن است، مختصری از زندگینامه یحیی مافی و معصومه سهراب پیش از آشنایی و سپس آغاز زندگی مشترک، تاسیس مدرسه مهران و نیز دیگر فعالیت‌هایی که دوش به دوش یکدیگر در حوزه فرهنگ کودکی انجام داده بودند، و همچنین گفت‌وگو با تعدادی از شاگردان سابق مدرسه مهران درباره تجربه‌های خود از تحصیل در این مدرسه به تصویر کشیده شده است. فیلم مستند «زیستن برای روشنگری» با پشتیبانی موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان در سال ۱۳۸۶ ساخته شده است.
آخرین سخنران این مراسم، محمدهادی محمدی، نویسنده کتاب «زیستن برای روشنگری» بود که در پیوند با این کتاب و فیلم مستند آن سخنرانی کرد. محمدی درباره بخشی از فیلم مستند «زیستن برای روشنگری» که بیان تجربه‌های شاگردان مهران از تحصیل در این مدرسه بود گفت:
«همه آن کودکان دیروز مدرسه مهران که با آن‌ها گفت‌وگو شد، مدرسه خود را جایی مانند یک بهشت گم شده ترسیم می‌کنند. از نگاه و بر پایه نظریه‌های تربیتی کانت، مدرسه باید جایی سرشار از آرامش باشد و انرژی‌های درونی کودک را در جهت درست تخلیه و به رشد نیروهای درونی شان کمک کند.»
تقدیر از دست‌اندرکاران چاپ کتاب
نخستین چاپ کتاب «زیستن برای روشنگری» بهمن‌ماه ۱۳۹۶ از سوی انتشارات موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان در ۳۵۲ صفحه رنگی گلاسه در شمارگان ۳۰۰۰ نسخه به بهای ۴۸۰۰۰ تومان منتشر شده است.
علاقهمندان جهت تهیه این کتاب و کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند با شماره ۸۸۵۵۳۵۲۸-۲۱ تماس بگیرند یا به سایت www.hodhod.com مراجعه کنند.
.
