نوش آفرین انصاری، استاد کتابداری، عضو هیئت مدیره و دبیر شورای کتاب کودک در۳۰ شهریور سال ۱۳۱۸ در شهر سیملا در هندوستان در دامنه ی هیمالیا به دنیا آمد. پدرش –عبدالحسین مسعودانصاری- کارمند وزارت امور خارجه بود و در روسیه و فرانسه درس خوانده بود. مادرش نیز دانش آموخته ی رشته ی آموزش پیش از دبستان بود.
او دوران کودکی و نوجوانی خود را به سبب پیشه ی پدرش در کشورها و شهرهای گوناگون از جمله سوئد، افغانستان، هلند، بلژیک، پاکستان، شوروی، انگلستان، سوئیس، رشت، تهران، اصفهان، شیراز سپری کرد و دوره ی دبستان و دبیرستان و دانشگاه را در این کشورها و شهرها گذراند. دوره ی کودکی اش همزمان با ناآرامی های جنگ دوم جهانی بود. پدر نوش آفرین به خاطر پیشه اش و نیز دوران پر تنش جنگ، بیشتر وقت خود را بیرون از خانه می گذراند و مادرش نیز بخشی از روز را به فعالیت های اجتماعی می پرداخت. هر دو آن ها به آداب و سنت های ایرانی پایبند بودند و به پرورش و آموزش نوش آفرین، که اولین فرزندشان بود، بسیار اهمیت می دادند.
رفت و آمد شخصیت های نامدار سیاسی، فرهنگی و ادبی به خانه ی آن ها و نیز دیدار و بهره گیری از دانش و تجربه ی بزرگان کشورهایی که در آن ها زندگی می کرد، همچون راد کریشنان، نهرو، ایندیرا گاندی، یوری گاگارین، وزیر فرهنگ شوروی، محمد علی جمال زاده، سعید نفیسی، غلامرضا تختی و محمود نامجو، به او امکان داد تا به بینشی گسترده از جهان دست یابد و به دگرپذیری و انعطاف در برابر دشواری ها خو کند. خود او می گوید: "گوناگونی فرهنگ ها و باورها همیشه شگفت زده اش می کرد."
او در افغانستان و در مدرسه ای کاتولیکی در هلند، زبان فرانسه آموخت و در انگلستان زبان انگلیسی را که نخست برایش دشوار بود، در یک مدرسه ی دینی و از راه کتابخوانی با پدرش یاد گرفت. نوش آفرین با خواندن کتاب «شاهزاده خوشبخت» اسکار وایلد همراه پدرش، شیفته ی این کتاب شد و آموختن زبان انگلیسی را با علاقه و پیگیری بیشتری ادامه داد. در یکی از سفرهای خانواده به تهران با مهدی محقق، که به او زبان فارسی و عربی درس می داد، آشنا شد که بعدها به ازدواج آن دو انجامید. بعد از بازگشت به ایران در مجله ی «راهنمای کتاب» ایرج افشار به کار الفبایی کردن نامه ها و فرم های اشتراک پرداخت.
پس از بازگشت خانواده به مسکو، پدر و مادرش، نوش آفرین را برای خواندن رشته ی مترجمی همزمان به سوئیس فرستادند. اما او به جای این رشته، کتابداری خواند (سال ۱۳۳۸) و پس از سه سال، فوق دیپلم کتابداری گرفت. در همین زمان با دکتر کراوس، یکی از بزرگترین مجموعه داران کتاب جهان آشنا شد و با او در حراج های بزرگ کتاب شرکت کرد. مدتی هم در کتابخانه ی تخصصی یکی از چشم پزشکان شناخته شده ی سوئیس به کار پرداخت. در مسکو از شبکه ی کتابخانه های عمومی شوروی دیدار کرد. با این دیدار، ایده ی «کتاب برای همه» در ذهن انصاری شکل گرفت. پس از بازگشت دوباره ی خانواده به هند به سبب ماموریت جدید پدر، تصمیم گرفت به کار داوطلبانه ی کتابداری در کتابخانه ای عمومی در مرکز دهلی کهنه بپردازد. در همان آغاز ورود به هند با جواهر لعل نهرو دیدار کرد و او که خانواده ی انصاری را می شناخت، برایش یادداشتی نوشت که بتواند هر جا که می خواهد کار کند. او به کتابخانه ای که تصمیم گرفته بود در آن کار کند رفت، در بخش نابینایان آن کار کرد و با اتوبوس برای روستاهای پیرامون کتابخانه کتاب برد.
نوش آفرین انصاری پس از بازگشت به ایران، در سال ۱۳۴۲ برای جمعی از پایه گذاران شورای کتاب کودک، از جمله توران میرهادی، در مدرسه ی روش نو کارگاه کتابداری برگزارکرد و از همین هنگام سرنوشت او با توران میرهادی و شورای کتاب کودک گره خورد. در همین دوره بود که با همراهی عباس بنی آدم کتابخانه ی سیاری را به یک بیمارستان روانی می برد و در آنجا برای بیماران کتاب می خواند. پس از شکل گیری طرح کتابخانه در روستا، انصاری برای آَشنایی با وضعیت واقعی روستاها به بازدید روستاهای پیرامون تهران رفت و سپس دستورالعمل ایجاد کتابخانه های روستایی را نوشت که از نخستین نوشته های او به زبان فارسی است. او در سال ۱۳۴۳ راه اندازی بخش فنی کتابخانه ی مرکزی دانشگاه تهران را به عهده گرفت. از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۰، پس از بازگشت از کانادا و گرفتن مدرک کارشناسی ارشد کتابداری، به تدریس دو درس «آشنایی با کتابخانه و کتابداری» و «مرجع» پرداخت و پس از تشکیل گروه کتابداری در دانشگاه تهران مدیریت این گروه به او واگذار شد.
به گفته ی توران میر هادی: «کار سترگ فرهنگنامه کودکان و نوجوانان با گروه بزرگ نویسندگان و ویراستاران و همکاران گوناگون در زمینه های متن و تصویر، تنظیم، یافتن منابع و حرکت سازنده، با راهنمایی های روز به روز و مراقبت دائمی او شکل گرفت، پیش رفت و پیش می رود.» انصاری اکنون رئیس و دبیر شوراست. میرهادی حضور شورای کتاب کودک در عرصه ی ادبیات کودکان جهان، در جمع داوران اندرسن، پژوهشگران کتابخانه ی بین المللی مونیخ و کنگره های ادبیات کودکان، و شکل گیری نهادهایی همچون موسسه ی پژوهشی دنیا، موسسه ی مادران امروز، موسسه ی پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و کانون توسعه ی فرهنگی را وامدار تلاش ها و پشتیبانی های بی دریغ او می داند.
در سی و دومین کنگره دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان (IBBY) در سال ٢٠١٠ نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک به عضویت افتخاری دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان درآمد و از سوی هیات مدیره این دفتر لوح افتخار دریافت کرد. این لوح به افرادی که یک عمر در راستای اهداف IBBY تلاش کرده اند اهدا می شود. پایبندی به استانداردهای کیفی کتاب های کودکان و نوجوانان، توجه به کودکان در حاشیه (پناهنده، زندانی، خیابانی، معلول و...)، تاثیر ماندگار و همه جانبه بر فعالیت‌های دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان، تعهد به اصول اخلاقی و ترویج فرهنگ صلح از سبب‌های برگزیدن نوش آفرین انصاری برای عضویت افتخاری در دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان بوده است. انصاری همچنین در پنجمین جشنواره کتاب کودک جزیره نامی در کره‌جنوبی در سال ۲۰۱۰، به عنوان عضو کمیته بین الملل این جشنواره برگزیده شد.
از نوش آفرین انصاری تاکنون کتاب ها و مقاله های تالیفی و ترجمه ی بسیاری به ویژه در زمینه ی کتابداری و کتابخانه های کودکان و بزرگسالان منتشر شده است. از کتاب های او می توان به «تشکیل کتابخانه در روستا»، «مجموعه مقالات درباره کتاب و کتابداری» و«مدخل تاریخ شرق اسلامی» اشاره کرد.
